مقدمه

دستگاه عصبی مرکزی قسمتی از دستگاه عصبی است که در درون محفظه‌ای استخوانی به نام استخوان جمجمه و ستون فقرات قرار گرفته است و شامل مغز و نخاع می‌باشد. از نظر ساختمانی در سیستم اعصاب مرکزی دو قسمت به نامهای ماده سفید و ماده خاکستری قابل تشخیص می‌باشد. مغز شامل قسمتهای متنوعی است که هر کدام از آنها در عین حال که با یکدیگر در ارتباط هستند کارهای متفاوتی را انجام می‌دهند.

تکامل مغز در مهره داران

در ماهیهای اولیه و دوزیستان ، نخاع و مغز در یک راستا قرار دارند. ولی در سایر مهره داران بویژه در پستانداران بین مغز و نخاع یک خمیدگی پدید آمده است که در پستانداران عالی به 90 درجه می‌رسد. این خمیدگی ناشی از حجم زیاد نیمکره‌های مخ است. حجم مغز بویژه نیمکره‌های مخ در مهره داران اولیه رشد اندکی دارد. ولی در مهره داران عالی وسعت زیادی دارد.

سطح نیمکره‌های مخ در مهره داران اولیه تا پستانداران اولیه صاف ، ولی در پستانداران عالی بویژه انسان چین خوردگی فراوان دارد. مغز آدمی بزرگترین مغزها نیست اما وزن آن نسبت به جثه آدمی بیشترین است و با در نظر گرفتن سایر شرایط بهترین مغز است. مغز مهره داران در دوران جنینی دارای سه قسمت اولیه به نامهای مغز پیشین ، مغز میانی و مغز تحتانی است. از این قسمتها بتدریج بخشهای مختلف مغز پدید می‌آیند.

ساختار مغز

مغز در داخل استخوان جمجمه و نخاع در داخل ستون فقرات جای گرفته‌ است. سه پرده که در مجموع مننژ نامیده می‌شوند، مغز و نخاع را از اطراف محافظت می‌کنند.

• پرده داخلی : پرده داخلی چسبیده به مغز و نخاع بوده و کار تغذیه بافت عصبی را انجام می‌دهد.
• پرده میانی : پرده میانی عنکبوتیه نام دارد که به پرده خارجی چسبیده و از پرده داخلی کم و بیش فاصله دارد.
• پرده خارجی : از بافت پیوندی محکم تشکیل شده و به استخوانهای محافظ چسبیده است.

در فاصله بین عنکبوتیه و پرده داخلی مایع شفافی قرار گرفته است که از ترشحات رگهای خونی است. این مایع را مایع مغزی-نخاعی می‌گویند و کار آن محافظت از بافت عصبی است.

مخ

مخ بزرگترین قسمت مغز است و دارای دو نیمکره است که توسط رشته‌های عصبی محکم و سفید رنگی بهم متصلند و ارتباط دو نیمکره نیز از طریق همین رشته‌های عصبی صورت می‌گیرد. قسمت سطحی مخ ، خاکستری رنگ است و قشر مخ نامیده می‌شود. قشر مخ در انسان به علت وسعت زیاد خود و جای گرفتن در فضای محدود حالت چین خورده دارد. در زیر قشر مخ ماده سفید رنگی وجو دارد که از اجتماع رشته‌های عصبی میلین دار تشکیل شده است و این رشته همان دنباله‌های نورونهایی هستند که در قشر خاکستری با سایر قسمتهای دستگاه عصبی قرار دارند.

علاوه بر قشر مخ چند هسته خاکستری در بخش سفید آن وجود دارد که مهمترین آنها غده تالاموس و غده هیپوتالاموس است. هر قسمت از قشر خاکستری کار ویژه‌ای انجام می‌دهد. مراکز مربوط به دریافت و تفسیر اطلاعات رسیده از اندامهای حسی مختلف مانند چشم و گوش و پوست در این قسمت است. قسمتی از قشر خاکستری مرکز حرکات ارادی است. مخ مرکز احساسات ، فکر کردن و حافظه است. نیمکره چپ مخ حرکات طرف راست و نیمکره چپ بدن حرکات طرف راست بدن را کنترل می‌کنند. هر نیمکره کارهای ویژه‌ای را نیز انجام می‌دهد.

نیمکره چپ در زبان آموزی ، یادگیری ، تفکر ریاضی و منطق ، تخصص دارد. نیمکره راست انجام دادن کارهای ظریف هنری ، موسیقی را کنترل می‌کند. تالاموسها مرکز تقویت پیامهای حسی مانند چشم ، درد و ترس هستند و پیامهای حسی را قبل از اینکه به قشر مخ برسند تقویت می‌کنند. هیپوتالاموس مرکز تنظیم اعمال مختلفی از جمله گرسنگی ، تشنگی ، خواب و بیداری و دمای بدن است.

مخچه

مخچه قسمتی از مغز است که در پشت و زیر مخ قرار دارد. مخچه دارای دو نیمکره است، اما چین خوردگیهای سطحی آن کم عمق تر و منظم تر است. قسمت سطحی مخچه را ماده خاکستری پوشانده است. مخچه بوسیله دسته تارهای عصبی به بقیه قسمتهای دستگاه عصبی مربوط است. مخچه در کار کنترل فعالیتهای ماهیچه‌ای به مخ کمک می‌کند.

مخچه پیامهای حرکتی را قبل از اینکه به اندامها بروند تقویت می‌کند. در نتیجه حرکات نرمتری از بدن سر می‌زند. حفظ تعادل بدن نیز به عهده مخچه است. برای اینکار چشمها و گوش داخلی وضعیت بدن را به مخچه خبر می‌دهند و مخچه ، ماهیچه‌ها را طوری کنترل می‌کند، که تعادل برقرار بماند. در مجموع کارهایی که مخچه انجام می‌دهد همگی غیر ارادی هستند.

بصل النخاع

بصل‌النخاع پایین ترین مرکز عصبی واقع در استخوان جمجمه است. انتهای بصل‌النخاع به نخاع مربوط است. بیشتر بصل‌النخاع از ماده سفید و رشته اعصابی تشکیل شده است که میان نخاع و مغز قرار دارد. بصل‌النخاع فعالیت اندامهای داخلی بدن مانند قلب ، ششها و اندامهای گوارشی را اداره می‌کند. به همین دلیل یکی از مهمترین اجزای مغز است و آسیب وارده به آن مرگ را به دنبال دارد. مغز 12 جفت عصب دارد. این اعصاب با اندامهای مهمی ارتباط دارند.

بطنهای مغزی

در جریان تکامل مغز از لوله عصبی جنینی ، حفره مرکزی لوله عصبی در 4 ناحیه متسع شده و بطنهای مغزی را بوجود می‌آورد. بطنهای مغزی عبارتند از: بطنهای جانبی شامل دو بطن و هر کدام در یکی از نیمکره‌های مغزی ، بطن سوم در ناحیه تالاموس و بطن چهارم در محل بصل‌النخاع و پل مغزی.

مایع مغزی-نخاعی

سیستم عصبی مرکزی در درون مایعی به نام مایع مغزی-نخاعی قرار گرفته که این مایع هم به عنوان ضربه‌گیر سیستم عصبی مرکزی را در مقابل ضربات مکانیکی حفظ می‌کند و هم برای فعالیتهای متابولیکی آن ضروری است. حجم این مایع که از رگهای خونی بافت مغز منشا می‌گیرد بین 150 - 80 میلی‌لیتر متغیر است.عدم باز جذب این مایع و تجمع آن در بطنهای مغزی منجر به شرایطی به نام هیدروسفالی می‌گردد که می‌تواند باعث آسیب پارانشیم مغز گردد.

بیماریهای مغزی

عامل بیماریهای عفونی مراکز عصبی ، باکتریها ، ویروسها و یا موجودات زنده میکروسکوپی دیگرند. در بعضی از این بیماریها مراکز عصبی خونی می‌شوند و در برخی دیگر سموم میکروبها که در جای دیگر بدن مستقر می‌شوند، به مراکز عصبی می‌رسند و آنها را دچار مشکل می‌کنند.

فلج اطفال یا پلیومیلیت

عامل این بیماری نوعی ویروس است که از طریق غذا و آبی که به مدفوع شخص بیمار آلوده باشند، به شخص سالم سرایت می‌کند. ویروس به نخاع می‌رسد و در آنجا به جسم سلولی نورونهای حرکتی آسیب کلی می‌رساند، و ماهیچه‌های تحت کنترل آنها فلج می‌شوند. با استفاده از واکسن می‌توان به راحتی از ابتلا به این بیماری جلوگیری کرد.

مننژیت مغزی

در اثر عفونت پرده‌های مننژ مغز یا نخاع حاصل می‌شود. انواعی از باکتریها باعث این بیماری می‌شوند. یک نوع از این باکتریها به نام مننگوکوک است. علایم بیماری مننژیت به طور ناگهانی بروز می‌کند. حرارت بدن دردناک می‌شود. مننژیت بیماری خطرناکی است و در صورت تاخیر در معالجه باعث مرگ می‌شود.

آنسفالیت

آنسفالیت یک بیماری ویروسی است. ویروس در بخشهای خاکستری مغز مانند بصل‌النخاع و مغز میانی جایگزین می‌شود. ویروسهای سرخک و اوریون نیز ممکن است به مغز برسند و آنسفالیت ایجاد کنند. آنسفالیت ممکن است حاد یا مزمن باشد. در حالت حاد سردرد ، حالت خواب آلودگی در روز و دوبینی عارض می‌شود.

بیماری هاری

میکروب این بیماری نوعی ویروس است که با گاز گرفتن سگ ، گربه وارد بدن آدمی می‌شود. از زمان گاز گرفتن تا بروز بیماری 15 روز تا دو ماه طول می‌کشد

نظرات (11)

نظرات (12)

نظرات (24)

همان طور که تا به حال گفته ام ایران از لحاظ تنوع زیستی یکی از بهترین مناطق در دنیاست و یکی از مهم ترین جنبه های طبیعی ایران جنگل های آن است.

برخی از جنگل های ایران مثل جنگل های خزری از اهمیت ویژه ای برخوردارند وبا وسعت کم خود اهمیتی حتی بیش تر از تمام جنگل های سوزنی برگ مناطق شمالی ویا جنگل های بلوط اروپا دارند.

حتما میپرسید چرا؟

دلیل ان عمر زیاد جنگل های ایران است. طی یک میلون سال گذشته جنگل های نواحی بالای 40 درجه شمالی 4 بار به علت برودت هوا و پیش روی یخچال ها از بین رفته اند که اخرین ان ها در 18هزار سال پیش بوده اما در این مدت جنگل های ایران از بین نرفتند وبه گسترش خود ادامه دادند.

رویشگاه خزری همان طور که تا به حال ان را حتما در استان های شمالی دیده اید نواری به عرض 20 تا 70 کیلومتر وبه طول 800 کیلومتر است. 

ومتاسفانه وسعت ان ها اکنون تنها به 1.85 میلیون کیلومتر میرسد. واز این مقدارهم خیلی از مناطق به صورت لکه های کوچک هستند واصلا در تعریف جنگل جای نمیگیرند زیرا در مسئله هایی مثل کنترل افات بدون کمک انسان نمیتوانند از خود مراقبت کنند که این مسئله هم به خود انسان ها برمیگردد.

این جنگل های بسیار زیبا و( غنی  در گذشته ای نه چندان دور) 80 گونه ی درختی و 50 گونه درختچه را در خود جای دادند که از ترکیب ان ها با یکدیگر جوامع گیاهی زیبا ومنحصر به فردی را به وجود اوردند. 

طبق امارهرسال جنگل های نواحی شمالی و زاگرسی ایران 63 هزار هکتار از وسعت خود را به مراتع میدند و طعمه انسان واتش میشوند و دقیقا بعد از انقلاب ما با طرح های جنگل تراشی گسترده در این منطقه مواجه بودیم (اکنون دولت میگوید متوقف شده ولی من با اطمینان میگویم نشده) وبسیاری از ان ها را از دست دادیم.

غم نامه ی جنگل های خزری ایران:

به عنوان یک ایرانی برای خودم و هفتادو هشت میلیون انسان دیگر در این کشور متاسفم برای دولت حال و گذشته متاسفم برای نسل بعد هم متاسفم ... .

میپرسید چرا؟

نزدیک به پنج ده است که به تاراج جنگل هایی میپردازیم که از لحاظ مادی قیمت ندارند سال هاست که تمام جانوران این منطقه را کشته ایم این جنگل ها دیگر نه ببری دارند نه پلنگی نه گوزن مرالی ، چندین سال است در این جنگل ها زباله دفن میکنیم ویلا وشهرک صنعتی میسازیم وخاکش را به اروپا صادر میکنیم.

از وسط یکی از زیبا ترین مناطق حفظت شده دنیا یعنی پارک ملی گلستان اتوبان میزنیم کدام ملت در دنیا این کار را کردند؟ تاتارها ؟ مغول ها ؟ 

جنایت هایی که برای هرکس تعریف کنی قطعا باور نمیکند.

به نسل بعد چه بگوییم؟

بگوییم در جنگل زباله دفن کردیم درختانش را سوزاندیم ، جنگل هایی که در دنیا نظیر نداشتند را ما ایرانی ها ، نه دشمنان خارجی مان ان ها را با علم به ارزششان نابود کردیم.

نه مست هستیم نه خواب ولی با سیلی و تلنگر نسل بعد هوشیارخواهیم شد.

ودر اخر: از طرف خودم و شما از جنگل های خزری دنیا (ایران) به خاطر رفتارمان عذر خواهی میکنم.

مقدمه:

مساحت کل جنگل هایایران (طبیعی و دست کاشت) حدود 14.2 میلیون هکتار برآورد شده است که یک میلیون هکتار آن را جنگل های دست کاشت تشکیل می دهد. در گذشتۀ‌نه چندان دور مساحت جنگل های ایران به 18 میلیون  هکتار می رسید که در اثر افزایش جمعیت، توسعۀ‌ شهرها و اراضی کشاورزی و تاسیسات و صنایع و همچنین تخریب و تجاوز، کاهش قابل توجهی یافته است. تمامی این جنگل ها ارزش صنعتی ندارند. آنچه که به عنوان تولید چوب و تأمین مصارف صنعتی قابل بهره برداری می باشد جنگل های شمال کشور است. جنگل های خارج از شمال نیز از نظر حفاظت خاک، تغذیۀ دام، تلطیف هوا و رطوبت  نسبی محیط و نفوذپذیری آب و زیستگاه حیوانات وحشی از اهمیت زیادی برخوردارند.

 1. جنگلهای شمال ایران شامل جنگلهای خزری و ارسباران

این جنگلها ازنظر جغرافیای گیاهی در منطقه هیرکانی واقع شده است به جنگلهای رویشی هیرکانی یا خزری شهرت دارند و در استانهای گیلان ، مازندران و گلستان قرار دارند مساحت این جنگلها در گذشته حدودپنج میلیون هکتاربوده است اما در طی سالیان اخیر چرای مفرط دام و همچنین قطع به منظور مقاصد اقتصادیباعث کاهش این جنگلها شده است. این جنگلها جزء قدیمی ترینجنگلهای دنیا می باشند به صورت نواری با طول تقریبی 800 کیلومتر و عرض 20 تا 70 کیلومتر و با مساحتی حدود 1.84 میلیون هکتار نیمرخ شمالی البرز از آستارا تا گلیداغی را در بر می گیرندگسترش عمودی آن هم از سطح دریا تا ارتفاع ماکزیمم 2800 متراست. شمال ایران اقلیم نیمه مدیترانه ای یعنی آب و هوای مرطوب و معتدله دارد.پس بارندگی آن هم خوب است (متوسط سالی هزار میلیمتر؛ حداکثر2000 و حداقل600) هرچه از سمت غرب به شرق میرویم بارندگی کمتر میشود. بارندگی شمال در تمام طول سال منظم نیست.بهار و پاییز بیشترین بارندگی و تابستان کمترینبارندگی را دارد .قسمت غرب جنگلهای شمال یک ماه درسال ،قسمت مرکز دوماه و شرق سه ماه خشکی دارد.بیشتر قسمتهای قشلاقی و جلگه ای فصل خشک دارد خیلی جاهای شمال اصلا فصل خشک ندارد(جاهاییکه ارتفاع 1000 متر و بالاتر دارد). با افزایش ارتفاع از سطح دریا، بارندگی ابتدا زیاد و دوباره از ارتفاعی به بعد کم میشود. متوسط درجه حرارت جنگلهای شمال بین15 تا 18 درجه سانتیگراد و حداکثر بین 28 تا 35 و حداقل 1 تا 4- است. خاک جنگلهای شمال تحول یافته و تیپ آن هم یا راندزین یا قهوه ای جنگلی(آهکی،اتروف،هیدرومورف) و ارتفاعات بالاتر رانکر و جلگه ها هیدرومورف و آبرفتی است، سنگ مادر اکثرا آهکی ژوراسیک و کرتاسه است .جنگلهای شمال شبیه جنگلهای پهن برگ مخلوط اروپای مرکزی، شمال ترکیه و قفقازاست واز نظر تعداد و تنوع غنی تر هم است.گونه های تشکیلدهنده آن جزء گونه های پهن برگ خزان کننده می باشند. تا کنون بالغ بر 80 گونه درختی عمدتا پهن برگ و چهار گونه سوزنی برگ و 50 گونه درختچه ای شناسایی شده اند که از این نظر نیز می توان این ناحیه را در زمره ذخایر ژنتیکی جهان قلمداد کرد.جنگلهای شمال بطور طبیعی پیسه آ و کاج و لاریکس نداردو بطور کلی سوزنی برگ صنعتی ندارد، سرخدار و زربین را بطور پراکنده در قسمتهای مدیترانه ای دارد،در ارتفاعات و مراتع ییلاقی پیرو و مای مرز هم دیده میشود. نوش(سرو تبریزی و سرو خمره ای) در علی آباد گرگان، در شرق ارس هم داریم که جزو جنگلهای شمال محسوب نمیشود.در اوایل دوران چهارم زمین شناسی هوا سردتر و بارندگی بیشتر شده و نتیجه آن گونه های کنونی شمال مثل راش است.از گونه های کمنظیر آن می توان به لیلکی،لرگ،انجیلی و سفید پلت اشاره کرد.شمال جامعه بلوط - شمشاد دارد که چون در مناطق جلگه ای واقع شده و چوب خیلی خوبی دارند مورد بهره برداری شدید قرار گرفته است و جامعه بلوط - ممرزستان دارد که اکثرا روی شیبهای جنوبی و آفتابگیر قراردارد.جامعه های لورستان و اوریستان هم در ارتفاعات بالا واقع شده است.جنگلهای ارسباران که در شمال غربی ایران(شمال شرقی استان اذربایجان شرقی بین گیلان تا مرز آذربایجان) واقع هستند نیزجزو جنگلهای شمال محسوب میشوند. جنگلهایی کوهستانی اما پهن برگ و مخلوط می باشند. تخریب آنها بیش از جنگلهای البرز است.نمونه درختان این جنگلها کرب،داغداغان،زبان گنجشک،اوری،سماق.......می باشد.جنگلهای شمال در ایران از وسعت قابل توجهی بر خوردار نبوده ولی از سایر جنبه ها بویژه حفاظت آب و خاک در این ناحیه بسیار مهم هستند.

2 .جنگلهای غرب وجنوب غرب ایران شامل جنگلهای زاگرس

این جنگلها در امتداد رشته کوه زاگرس قراردارند ، کوههای زاگرس از شمال غرب تا جنوب غربی ایران کشیده شده است. این کوهها ابرهای باران زا را از دریای مدیترانه جذب می کنند و شرایط وجود جنگل راپدید می آورند.این جنگلها از پیرانشهرآذربایجان غربی شروع تا استان فارس ادامه می یابد.بیش از1000 در 50 الی 100کیلومتر است اما بصورت منقطع می باشد .فقط در قسمت کوه بختیاری پیوسته است .مساحت آن درگذشته بالای 10 ملیون هکتار بوده اما بعلت بهره برداری کردن از این جنگلها در حال حاضر نصف شده است..بین 400 تا600 میلیمتر بارش دارد بیشتربارندگی در بهار و پاییزاست.ماکزیمم بارش را ارتفاعات زردکوه و تونل کوهرنگ دارد(1000میلیمتر).حرارت 12تا 18 درجه و ارتفاعات زمستانها برف می بارد.شمال زاگرس یخبندان هم دارد. اقلیم آن مدیترانه ای با زمستانها ی سرد و تابستانهای خشک است و این خشکی ممکن است تا 4ماه هم ادامه داشته باشد.خاکآن در اثر فرسایش از بین رفته خیلی جاها سنگ مادر دیده میشود.تیپ خاک راندزین،قهوه ای جنگلی، و لیتوسل با سنگ مادر آهکی کرتاسه است.گونه های آن بادام،آلبالو،انجیر،گردو،انار،توت،زیتون، و مهمتر از همه انواع بلوط... جنوب و جنوب شرقی زاگرس از انواع بلوط فقط بلوط ایرانی رو دارداما کردستان تعداد و تنوع بلوط بیشتری دارد.بطور کلی از پایین به بالا در جنگلهای زاگرس 4 جامعه جنگلی قابل تفکیک است : 3200 متر جامعه ارس، 1300 متر جامعه بلوط ایرانی، جامعه بادام بنه، جامعه بادام(بخورک).....جنگلهای زاگرس بخاطر قطع بی رویه و چرای دام شاخه زاد شده است.و فقط قسمتهایی از کردستان و یاسوج بلوط دانه زاد دارد.جنگل تنک با تاج پوشش زیر0/5 و حجم سرپای 30 تا 50 مترمکعب ومیزان رویش حداکثر یک مترمکعب در هکتار درسال است.درختها بخاطر قطع سرشاخه های شکل طبیعی خود را از دست داده اند و کوتاه و قطور با فاصله زیاد از هم می باشند.بخاطر صدمه قدرت بذردهی ندارند اگرهم بذردهی داشته باشند بذرها فاقد قوه نامیه هستند. اگر هم بذر سالم باشد یا حیوانات مثل گراز و موش یا حشرات آنهارا از بین می برند یا میخورند بقیه بذرهای سالم را هم روستاییها جمع میکنندواگر بذری باقی بماند و سبز شود موقع چرا خورده می شود، بنابراین تجدید حیات طبیعی عملا غیرممکن است.

3.جنگلهای فلات مرکزی(ایران و تورانی)شامل جنگلهای بیابانی وکوهستانی

فلات ایران جزءمناطق خشک و نیمه خشک غیر جنگلی محسوب می شود که نیمی ازسطح کشور را می پوشاندودلایل آن خاک شور،بارندگی کم وگرمای زیاد است.وسعت اینجنگلهاحدود سه میلیون هکتار برآورد شده است،چون خیلی وسیع(3ملیون هکتار) و ناهمواراست تنوع اقلیمی آن زیاد است و رویشهای مختلف استپی و استپی کوهستانی و بیابانی را پدید آورده است.چون آب زیر قشری در خاک وجود دارد و گونه ها به گرما و خشکی و شوری مقاوم هستند، درخت و درختچه و بوته بوجود آمده است که از لحاظ جنگل شناسی واقعا جنگل نیستند ولی چون از آب و خاک و حیات وحش محافظت می کنند جنگل نامیده شده اند. خود این جنگلها به دو دسته جنگلهای بیابانی و جنگلهای کوهستانی فلات مرکزی تقسیم می شود

a-   جنگلهای بیابانی 

شامل مناطق کویری و نیمه کویری و استپی فلات که در دشت واقع هستند.اغلب درختچه و بوته دارد،مثل تاغ و گز و اسکنبیل و قیچ. مخلوط تاغ و گز هم جامعه تاغز را بوجود می آورد.جاهایی که آب یا رود زیر قشری دارد تراکم این جوامع بیشتراست .گونه های موجود در این منطقه کلاه میر حسن، ریش بز، کاروان کش ، شوره،اسکنبیل....

b-  جنگلهای کوهستانی فلات مرکزی

از 1500 متر به بالا شرایطبهتری نسبت به جنگلهای بیابانی دارد.بارش بیشتر،حرارت کمتر.برف هم وجود دارد که وقتی آب می شود خاک را مرطوب می کند.بخاطر این شرایط بخصوص در شیب جنوبی البرز، کوهستانهای آذربایجان، خراسان و کرمان و ...درخت و درختچه داریم( البته تنک)،از ارتفاع 1300 متر تا1800 جامعه پسته و بادام داریم.و از 1700 تا 2500 جامعه ارس یا سرو کوهی داریم.نمونه گونه های این منطقه شیرخشت،بادام، بادام کوهی،زرشک،ارس،سیب....می باشند.پسته معمولی را فقط در شمال شرقی خراسان نزدیک مرز ایران و افغانستان(خواجه کلات) داریم.بنه و خنجوک را در بیشتر قسمتها داریم. پسته ای که بصورت آجیل استفاده می شود حاصل پیوند پسته خوراکی با خنجوک یا پسته وحشی است  که در باغهای کرمان و رفسنجان کاشته میشود.پسته می تواند بخوبی سرما و خشکی را تحمل کند.در کوههای مکران ارس گونه غالب و تنها سوزنی برگ بومی ایران است که اینجا ظاهر می شود یکی از رویشگاههای جالب ارس دره گوه گنو نزدیک بندر عباس است که با زیتون ظاهر می شود.دامنه جنوبی البرز و کوههای شمال آذربایجان تا دامنه آرارات تا ترکیه بجز ارس گونه های دیگه سرو کوهی راهم دارد.(گونه های سرو کوهی ، ارس،چتنه،سرو کوهی،اردوج،پیرو،مای مرز،لمبیر) همراه با سرو کوهی زرشک و شیرخشت و زالزالک و...هم داریم.

4 .جنگلهای جنوب ایران شامل سواحل خلیجفارس و دریای عمان

 این جنگلها اغلب به صورت پراکنده وکم پشت گاهی متراکم در خوزستان و بوشهر و هرمزگان و جنوب سیستان بلوچستان جزایر تنگه هرمز و خلیج فارس قرار گرفته اندمساحت این جنگلها حدود500هزار هکتار استباعنوان گرمسیری و نیمه استوایی قید شده اند.اقلیم نیمه استوایی دارند یعنی خشک و گرمسیری بوده و یخبندان هم ندارند. خاک شور و آهکی دارند.خرما، کنار،شیشم ، کهورک ،جغجغه وکرت هم دارد.اطراف سیرجان و بم زیتون هم دارد،در این جنگلها مانگرو بین بندر لنگه و بندر عباس، قشم و چاه بهار و میناب وجود دارد .حفظ مانگروها از نظر صنعتی واکولوژیک و حفظ تالابهای ساحلی  مهم است. از گونه های معروف آن می توان به گونه حرا اشاره کرد که به افتخار دانشمندبزرگ ایرانی ابوعلی سینا نامگذاری شده است

مناطق جنگلی همواره یكی از پرطرفدارترین نقاط برای سفر و گذراندن تعطیلات در سراسر دنیا محسوب می‌شود. آرامش جنگل و احساس نزدیكی با طبیعت همواره برای گردشگران جاذبه داشته است. این جاذبه طبیعی باعث شده تا بسیاری از برنامه‌ریزان تورهای گردشگری، توجه ویژه‌ای به مناطق جنگلی نشان داده و از سوی دیگر افراد زیادی نیز برای استفاده از این علاقه و استقبال، اقدام به سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های توسعه گردشگری جنگلی كرده‌اند. شاید مهم‌ترین موضوعی كه باید در این مساله مدنظر قرار داده شود، اهمیت حفظ و عدم آسیب‌رسانی به بافت و طبیعت جنگل به هر دلیلی است.

در اینجا 10جنگل زیبای دنیا را به انتخاب سایت All Top10 list مرور می‌كنیم.

 جنگل‌های انبوه داخلی‌كانادا

این جنگل بسیار سرسبز و بارانی كه در مركز بخش داخلی ایالت بریتیش كلمبیا در كشور كانادا قرار گرفته آخرین جنگل موجود در فهرست جنگل‌های زیبای دنیاست. بیشترین حجم درختان این جنگل را درختان سدر تشكیل می‌دهند و به دلیل قرار گرفتن در مناطق شمالی و همچنین مجاورت با سلسله كوه‌های راكی، آب و هوای نسبتا سردی در این منطقه حاكم است.

بخش بزرگی از این جنگل در مناطق دره‌ای كوه‌های راكی قرار دارد و خود این موضوع باعث شده است تا از تلفیق منظره كوهستان و جنگل انبوه، مناظر فوق‌العاده زیبا و چشم‌نوازی به وجود آید.

 جنگل تونگا در آلاسكا

جنگل تونگا بزرگ‌ترین جنگل ملی كشور آمریكاست و در منطقه سردسیر آلاسكا قرار دارد. نكته جالب توجه درمورد این جنگل، بزرگی و مساحت زیاد آن است كه بالغ بر 69 هزار كیلومترمربع را در بر می‌گیرد. كم‌جمعیت بودن منطقه آلاسكا و همچنین دور بودن این جنگل از مراكز تمدن انسانی سبب شده است تا تعداد زیادی از گونه‌های مختلف جانوری در آن سكنا گزینند.

نكته جالب توجه در مورد این جنگل، وجود بالغ بر 75 هزار نفر سكنه در این جنگل است كه تعداد زیادی از آنها را قبایل بومی منطقه تشكیل می‌دهند كه نام جنگل نیز از یكی از همین قبایل اخذ شده است. زیبایی‌های خاص این جنگل سبب شده همه ساله تعداد زیادی از گردشگران برای دیدن آن راهی این منطقه شوند البته هنوز بخش‌های زیادی از این جنگل به صورت كاملا دست نخورده و بكر باقی مانده است.

جنگل ‌خرس‌بزرگ

این جنگل یكی از معدود جنگل‌های دست نخورده و كاملا طبیعی در جهان است كه زیستگاه صدها گونه از حیوانات وحشی مانند یوزپلنگ آمریكایی، گرگ، خرس خاكستری و چند گونه خاص و نادر از خرس در جهان است. این جنگل بسیار زیبا به دلیل واقع شدن در بین اقیانوس و كوهستان، دارای ویژگی‌های منحصر به فردی است كه موجب شده مناظر طبیعی و چشم‌‌اندازهای بسیار زیبایی از تركیب 3 عنصر جنگل، كوهستان و دریا در برابر دیدگان گردشگران به وجود بیاید.

وجود جزایر متعدد پوشیده از جنگل در آب‌های نزدیك به ساحل از دیگر جاذبه‌های این جنگل بسیار زیبا محسوب می‌شوند. برای دیدن این جنگل باید بلیت خود را به مقصد كانادا رزرو كنید.

جنگل كنگو در قاره آفریقا

برخلاف 3 جنگل قبلی كه در مناطق سردسیر قرار گرفته بودند، این جنگل در حوالی خط استوا واقع شده است. اولین نكته‌ای كه در مورد هفتمین جنگل موجود در این فهرست باید بگوییم این است كه جنگل كنگو دومین جنگل بزرگ دنیا پس از جنگل آمازون به شمار می‌رود. حدود دوسوم این جنگل بسیار بزرگ در كشور كنگو قرار گرفته و مابقی آن در كشورهای گابن، كامرون و گینه استوایی قرار گرفته است. میلیون‌ها نفر از مردم این كشورها برای گذران زندگی خود وابسته به این جنگل هستند.

گونه‌های متنوع جانوری از قبیل فیل، شامپانزه، گوریل، بابون، زرافه، طاووس و سایر پرندگان مختلف استوایی در این جنگل زندگی می‌كنند.

جنگل‌های ابری مونته ویدئو در اروگوئه

این جنگل زیبا در كوهستان كوردیلرای كشور اروگوئه قرار گرفته و اصلی‌ترین ویژگی آن مه‌آلود بودن آن است كه در جنگل‌های دیگر این فهرست وجود ندارد. در بیشتر روزهای سال این جنگل از مه پوشیده شده و مناظر زیبا و خارق‌العاده‌ای به وجود می‌آورد. مساحت این جنگل بالغ بر 10500 هكتار و دارای آب و هوای گرمسیری است. تنوع گیاهی این جنگل بسیار گسترده است و شامل بیش از 2500 گونه گیاهی مختلف می‌شود.

بیشترین نوع گل‌های اركیده دنیا در این جنگل وجود دارد و علاوه بر آن این جنگل زیستگاه جانوران و پستانداران بسیاری است.

 جنگل پیسگاه

برای دیدن پنجمین جنگل موجود در این فهرست نیز باید مجدد راهی قاره آمریكا شویم. جنگل ملی پیسگاه در كوه‌های آپالاچیان در ایالت كارولینای شمالی قرار دارد. 3 رود بنت كرك، میلز و دیویدسون در این جنگل جاری هستند كه نشان از سرسبزی و زیبایی این منطقه كوهستانی دارد.

وجود این رودها و كوهستانی بودن منطقه موجب شده است آبشارهای زیادی در آن شكل بگیرد. فصل طلایی بازدید از این جنگل پاییز است كه گیاهان و درختان با رنگ‌های متنوع و زیبای خود تصویری هزار نقش به این جنگل هدیه می‌كنند. تعداد زیادی كلبه‌های چوبی در مناطق حاشیه‌ای این جنگل وجود دارد كه همه ساله پذیرای گردشگران بسیاری است.

جنگل كوكونینو

این جنگل با مساحت 7511 كیلومترمربع در منطقه آریزونای شمالی قرار گرفته است. بخش اعظم این جنگل را درختان كاج و سایر درختان همیشه سبز تشكیل می‌دهند كه این ویژگی باعث شده است حتی در فصل زمستان و زیر خروارها برف، این جنگل رنگ سبز خود را حفظ كرده و تلفیقی زیبا از منظره سبزی درختان را در زمستان نمایش دهد.

نكته دیگر در مورد این جنگل وجود مناطق بیابانی در اطراف آن است كه سبب شده سرسبزی و زیبایی این جنگل نمود بیشتری پیدا كند.

 جنگل ملی مارك تواین

سومین جنگل این فهرست كه نام خود را از نویسنده مشهور یعنی مارك تواین گرفته است در بخش جنوبی ایالت میسوری كشور آمریكا قرار گرفته است.

از مهم‌ترین جاذبه‌های این جنگل، چشمه گریر است كه از بزرگ‌ترین چشمه‌های جهان محسوب می‌شود و روزانه 214 میلیون مترمكعب آب از آن خارج می‌شود، زیبایی‌های طبیعی این جنگل آن را به یكی از پرطرفدار‌ترین اماكن جنگلی در كشور آمریكا تبدیل كرده است.

بخش‌هایی از این جنگل به قدری انبوه است كه هنوز كسی قادر نشده به آن ورود پیدا كند و تنها از طریق هوایی از این مناطق عكسبرداری شده است

 جنگل آمازون

شهرت این جنگل كه بزرگ‌ترین جنگل جهان محسوب می‌شود به اندازه‌ای است كه تقریبا همه مردم دنیا آن را می‌شناسند. این جنگل در آمریكای جنوبی و در كشورهای برزیل، پرو و كلمبیا قرار گرفته است. بخش‌هایی از این جنگل به قدری انبوه است كه هنوز كسی قادر نشده به آن ورود پیدا كند و تنها از طریق هوایی از این مناطق عكسبرداری شده است. آمازون نام یك قبیله جنگجو در یونان باستان بود كه تمامی اعضای آن را زنان تشكیل می‌دادند. هنگامی كه نخستین كاشفان اروپایی پا در این جنگل نهادند با قبایل زن جنگجویی برخورد كردند و به همین دلیل نام این جنگل را آمازون گذاشتند.

این جنگل را می‌توان غنی‌ترین منطقه زمین از نظر تنوع گونه‌های جانوری و گیاهی دانست. رود بزرگ آمازون كه دومین رود بزرگ جهان به شمار می‌رود نیز در قلب این جنگل جاری است و در بسیاری از نقاط از آن به عنوان تنها راه ارتباطی استفاده می‌شود. گفته شده هنوز تعدادی از قبایل كشف نشده و بدوی در اعماق این جنگل بدون هیچ گونه تماس با دنیای امروزی به زندگی خود ادامه می‌دهند.

 جنگل سونداربانس

اطمینان دارم تمامی خوانندگان انتظار داشتند در صدر این فهرست نام جنگل آمازون را ببینند و بدون شك بیشتر شما نام جنگل سونداربانس را كه در صدر فهرست زیباترین جنگل‌های جهان قرار گرفته نشنیده‌اید. جنگل سونداربانس كه به زبان بنگالی یعنی جنگل زیبا بزرگ‌ترین جنگل یكپارچه گونه‌های درختی آب شور به شمار می‌رود (مشابه آن را می‌توان در جنگل حرا در مناطق جنوبی ایران مشاهده كرد).

این جنگل در بین كشورهای هندوستان و بنگلادش قرار گرفته و مناظر زیبای آن را در هیچ جای دنیا نمی‌توان مشاهده كرد. مهم‌ترین گونه جانوری موجود در این جنگل ببرهای مشهور آسیایی یا همان ببر بنگال است.

بیش از 300 گونه گیاهی به همراه تعداد زیادی از گونه‌های مختلف حیوانات در این جنگل ثبت شده‌اند. وجود پوشش گیاهی متنوع و گرمسیری به همراه صدها كانال آب شور كه به دریا منتهی می‌شود در كنار ده‌ها رود و چشمه آب شیرین مجموعه‌ای بی‌نظیر و زیبا از بافت جنگلی را به وجود آورده‌اند كه دیدن این مناظر می‌تواند آرزوی هر گردشگر دوستدار طبیعت باشد.

آمازون به این صفحه تغییر مسیر داده شده، برای دیگر کاربردها آمازون (ابهام‌زدایی) را ببینید.

آمازون، نام جنگل بسیار بزرگی در شمال آمریکای جنوبی است. این منطقهٔ جنگلی که رودخانهٔ آمازون نیز از میان آن می‌گذرد بخش‌هایی از کشورهای برزیل، اکوادور، گویان، کلمبیا، ونزوئلا، بولیوی، پرو و سورینام را در برمی‌گیرد. بیشتر بخش جنگل‌های آمازون در خاک برزیل با 61% و پرو با 29% مساحت کلی جای دارد. جنگل آمازون نامزد قرار گرفتن در فهرست عجایب هفتگانه جدید است.^[۱]

آب و هوا

جنگل‌های بارانی آمازون در تمام فصول سال دارای هوایی گرم با رطوبتی بسیار زیاد است. متوسط درجهٔ حرارت، در مرکز آمازون، در حدود ۳۰ درجهٔ سانتیگراد (۸۶ درجه فارنهایت) غربی‌ترین بخش این منطقه، در حدود ۲۵ درجهٔ سانتیگراد (۷۶ درجه فارنهایت) است. تقریباًَ هر روزه باران سنگینی در سرتاسر آمازون می‌بارد.

زیست بوم

این بخش نیازمند گسترش است.

تهدید آمازون

طرفداران محیط زیست رفع ممنوعیت فروش محصولات اصلاح ژنتیکی شده در برزیل را تهدید جدی برای جنگل‌های بارانی آمازون می‌دانند. در قانون جدید، عرضه و کشت محصولات اصلاح ژنتیکی شده به ویژه سویا برای صادرات تأیید شده‌است. شرکت‌های زیست‌فناوری و کشاورزان بزرگ برندگان این قانون جدید محسوب می‌شوند. هرچند این اقدام و همچنین قانونی شدن تحقیقات بر روی سلول‌های بنیادی جنین انسان از دید مردم برزیل حرکتی به سوی برزیل نوین است؛ اما طرفداران محیط زیست می‌گویند جنگل‌های بارانی و کشاورزان کوچک بازنده ماجرا هستند. طرفداران محیط زیست نگران هستند محصولات اصلاح ژنتیکی شده، گونه‌های بومی را نابود کند، در زنجیرهٔ غذایی اختلال به وجود آورد و امکان ورود این محصولات به مناطق جدید مانند جنگل‌های پاکسازی‌شده آمازون را فراهم سازد. تخریب بزرگ‌ترین جنگل بارانی جهان طی دو سال گذشته برای دومین بار به بالاترین حد خود رسید. سال گذشته بخشی از جنگل آمازون به وسعت ۲۳ هزار کیلومتر مربع نابود شد. طرفداران محیط زیست می‌گویند دامداران و چوب‌برها درختان جنگل‌های بارانی و علفزارهای استوایی را نابود می‌کنند و کشاورزان زمین‌های خالی‌شده از درخت را به کشتزار تبدیل می‌کنند.

از طرفی آزادراهی که در آمریکای جنوبی کشیده می شود و از جنگل های آمازون عبور می کند، نیز در تخریب این جنگل ها نقش مهمی دارد.

نگارخانه

موجودات شگفت انگیز جنگل آمازون

جنگل های آمازون یکی از مناطق مهم کره زمین میباشد که اسرار زیادی را در خود جای داده است. یکی از این شگفتی ها، موجودات عجیبی هستند که در آن زندگی میکنند. اکثر ما نام حیواناتی مانند خفاش های خون آشام، پیرانیا و آناکوندا را شنیده ایم، اما این تنها قطره ای از دریای بیکران شگفتی در آمازون میباشد. در این مطلب با ده موجود عجیب و غریب جنگل های آمازون، که کمتر شناخته شده اند، بیشتر آشنا میشویم.

کینکاجو

این جانور از هم خانواده راکن ها به حساب میآید و دارای دمی طلایی رنگ است. کینکاجو که خرس عسل نیز نامیده میشود، عمدتا در شاخ و برگ درختان زندگی میکند و غذای اصلی اش نیز میوه ی درختان است. این جانور با توانایی بالا رفتن از شاخه ها و با استفاده از زبان ۱۲ سانتی متری خود، میوه ی درختان را میچیند و شهد گل ها را میمکد.

مارماهی الکتریکی

این جانور در رودخانه های کم عمق و تیره زندگی میکند و دارای صدها ولت نیروی الکتریکی است که میتواند یک انسان بالغ را کاملا بی حس کند. این حیوان که دارای دید بسیار ضعیفی است، از حرکت قربانیان پی به وجود آنها میبرد. مرگ منسوب به این حیوان احتمالا به خاطر غرق شدن در زمان فلج شدن است. علی رغم نام این جانور، مارماهی الکتریکی به مارماهی های معمولی شباهتی ندارد و بیشتر به گروه ماهی های الکتریکی چاقو مربوط میشود.

قورباغه سمی دارتی

این قورباغه های رنگین پوست، در زمره سمی ترین موجودات کره زمین قرار دارند. درواقع رنگ بلقوه آنها، هشداری برای شکارچیان و دشمنانشان میباشد. این جانور آنقدر زهر آگین است که شکارچیانش صرفا با لمس کردن پوست آن از پای در میآید. دانشمندان به این موجودات قورباغه سمی دارتی میگویند، به این دلیل که سرخپوستان برای سمی کردن دارت های خود از آنها استفاده مینمودند.

مورچه گلوله

این جانور بزرگترین مورچه جهان است و تا اندازه ی انگشت کوچک یک انسان بالغ رشد میکند و دارای نیشی همانند زنبورها میباشد. برخلاف بسیاری از مورچه ها، این جانوران در طول روز بصورت انفرادی حرکت میکنند و به فعالیت روزانه خود میپردازند، با وجود اینکه زندگی اجتماعی دارند و در لانه هایی که معمولا در زیر درختان میسازند زندگی میکنند. منشا نام این جانور نامشخص است. شاید بخاطر اندازه اش باشد و یا بدلیل درد ناشی از نیش این مورچه که همانند درد گلوله است. در برخی از مناطق به این موجودات، مورچه ۲۴ ساعته نیز میگویند. به این خاطر که مدت زمان از بین رفتن درد نیش آن در حدود ۲۴ ساعت است. در گذشته پسران قبایل برای اثبات رسیدن به سن بلوغ، نیش این مورچگان را بدون صدا تحمل میکردند.

مارمولک عیسی

این نوع مارمولک در هنگام فرار از دست شکارچیان بر روی سطح آب با سرعتی در حدود ۵ مایل در ساعت میدَود. جانور با استفاده وزن خود و همچنین کشش سطحی آب میتواند مدت محدودی بر روی آب حرکت کند اما قوانین فیزیکی و طبیعی، بزودی او را مجبور به شنا کردن خواهد کرد.

خفاش ماهیگیر

نوعی خفاش است که همانند عقاب ها، با پنجه ی خود حشرات و ماهی ها را شکار میکند. این موجود تنها نوع از خفاش هاست که قادر به شکار ماهی است. به این حیوان خفاش بالداگ نیز میگویند، چرا که همانند این نوع سگ دارای پوزه ای برآمده است.

قورباغه شیشه ای

پوست این قورباغه کاملا شفاف است به طوری که میتوان اجزای داخلی بدن، از جمله پنپاژ قلبش را مشاهده کرد. شناسایی قورباغه شیشه ای وقتی در کنار گیاهان قرار میگیرد، بسیار دشوار میشود و به او کمک میکند تا از چنگال شکارچیانش مخفی بماند.

سر بادام زمینی

این حشره عجیب دارای سری قوز میباشد که آن را شبیه به یک بادام زمینی کرده است. البته هنوز کاربرد دقیق سر این حشره مشخص نشده، اما دانشمندان اعتقاد دارند، بخاطر استتار از دست شکارچیانش میباشد. این حشره به ظاهر بی دفاع از لک های روی بدنش نیز برای فریب شکارچیان بهره میگیرد.

potoo

این موجود در طول روز بر روی شاخه و برگ خشک به استراحت مشغول میشود و خود را بصورت محیط اطرافش در میآورد. در عوض در شب به فعالیت و شکار مشغول میشود و از حشرات در حال پرواز تغذیه میکند. در واقع potoo نوعی جانور شبگرد است. جالب اینجاست که جوجه های این جانور نیز بصورت بی حرکت در وضعیت خود میمانند و خود را شبیه به قارچ میکنند.

ماهی کاندیرو

این موجود زشت که به ماهی خلال دندان نیز شهرت دارد، به صورت انگل در موجودات دیگر زندگی میکند. جالب است بدانید که خلاص شدن از دست این جانور تنها با عمل جراحی امکان پذیر است.

از حال بد به حال خوب با 13 راهكار اسرارآمیز !

مجموعه: برای زندگی بهتر

به عنوان مثال آیا می‌دانید كه خندیدن پس از خوردن هر وعده غذایی چه تاثیری روی بدن دارد؟ یا اینكه آیا می‌دانید سفید شدن زود هنگام موها نشانه چه فرآیندی در بدنتان است.

بدن انسان در تمام طول عمر به شیوه‌ای هوشمندانه و منحصر به فرد علائم و نشانه‌های زیركانه و هشدار دهنده را بروز می‌دهد اما اكثر افراد به دلیل ناآگاهی از این روابط و علائم، پیغام‌های حیاتی بدن را نادیده می‌گیرند كه حاصل آن به خطر افتادن سلامتی است.

روزنامه «دیلی میرور»، در گزارشی به چند راهكار جالب و شگفت‌انگیز به عنوان اسرار زندگی اشاره كرد كه بی‌تردید در زندگی روزمره، قابل استفاده و مفید خواهند بود:

1- دردناك شدن مچ پا می‌تواند نشان دهنده مشكلات كلسترولی باشد.

به گفته متخصصان دردناك شدن مچ پا می‌تواند نشانه ابتدایی از افزایش ارثی سطح كلسترول بد خون باشد. در واقع تشكیل كلسترول در اطراف زردپی آشیل، موجب بروز این درد می‌شود.

- راه حل چیست؟

اگر احساس كردید كه مچ‌ پایتان مدت سه روز یا بیشتر به طور مداوم درد می‌كند، حتما برای چكاپ كلسترول به پزشك مراجعه كنید، بویژه اگر سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری قلبی را دارید.

2- قوی بودن ریه‌ها نشان دهنده كاهش خطر ابتلا به آلزایمر است.

مطالعات نشان می‌دهد كه فعالیت ضعیف و نامطلوب ریه‌ها موجب می‌شود كه اكسیژن كمتری به مغز برسد و در نتیجه خطر ابتلا به زوال عقل و آلزایمر افزایش پیدا می‌كند.

برای جبران این مشكل سعی كنید تنفس عمیق انجام دهید به این ترتیب كه پنج ثانیه عمل دم و پنج ثانیه عمل بازدم هوا را انجام دهید. این كار موجب تقویت ریه‌ها می‌شود چون اكسیژن را به مقدار كافی و مناسب به مغزتان می‌رساند. اگر این كار را شش نوبت در روز تكرار كنید، ریه‌های شما 20 درصد قوی‌تر می‌شوند.

3- سفید شدن موها قبل از رسیدن به سن 30 سالگی نشانه مهمی از ابتلا به مشكلات تیروئیدی است. متخصصان تیروئید تاكید دارند كه عدم تعادل در فعالیت غده تیروئید موجب اختلال در تولید رنگدانه‌ها در پیاز مو می‌شود.

- راه حل چیست؟

اگر موهایتان در سن پایین، سفید شده و هم چنین علائم دیگری چون كاهش وزن، افسردگی و یا مشكلات عادت ماهانه دارید، حتما برای چكاپ كامل و درمان به موقع به یك متخصص غدد مراجعه كنید.

4- بیماری لثه خطر و احتمال زایمان زودرس را افزایش می‌دهد.

باكتری‌های موجود در لثه‌های بیمار و عفونی، موجب بروز واكنشی می‌شود كه حاصل آن باز شدن بی‌موقع و زودهنگام دهانه رحم در دوران بارداری است.

- راه حل چیست؟

هر روز نخ دندان بكشید. هم چنین زنان باردار برای اطمینان از سلامت دندان‌های و لثه خود باید مرتب به دندان پزشك مراجعه كنند. مطالعات نشان می‌دهد كه مشكل و بیماری لثه احتمال زایمان پیش از موعد را 70 درصد افزایش می‌دهد.

5- گرم نگه داشتن پاها احتمال سرماخوردگی را كاهش می‌دهد.

وقتی پاها سرد می‌شوند، عروق خونی در بینی بسته و منقبض می‌شوند كه در نتیجه گلبول‌های سفید خون در این منطقه از مبارزه با عفونت‌ها دست می‌كشند و محل ورود میكروب‌ها به بدن باز می‌شود.

بنابراین توصیه می‌شود جوراب بپوشید و مطمئن شوید كه با گرم نگه داشتن پاها، سیستم دفاعی بدنتان به طور كامل كار می‌كند.

6 - خندیدن پس از صرف هر وعده غذایی، میزان قند خون شما را پایین می‌آورد.

متخصصان معتقدند عضلاتی كه ما از آنها برای خندیدن استفاده می‌كنیم برای دریافت انرژی، قندخون را مصرف می‌كنند و این فرآیند خطر ابتلا به دیابت، چاقی و حتی برخی از سرطان‌ها را كاهش می‌دهد.

بنابراین بعد از شام در آرامش كامل روی مبل بنشینید و مدتی به تماشای فیلم كمدی مورد علاقه‌تان بپردازید.

7 - راه رفتن و حرف زدن همزمان، موجب كمردرد می‌شود.

وقتی در حین راه رفتن، صحبت هم می‌كنیم این كار مانع از همزمانی تنفس ما با گام‌هایمان در هنگام برخورد پاها به زمین می‌شود. این عدم هماهنگی، موجب می‌شود كه بخشی از ضربه‌های ناشی از برخورد گام‌ها به زمین به كمر وارد شود و موجب بروز كمردرد می‌شود.

توصیه می‌شود دفعه بعد اگر به هنگام خرید كردن موبایلتان زنگ زد، یك گوشه بنشینید و با تلفن صحبت كنید.

8 - فشار دادن پاها روی هم مانع از ضعف كردن و بی حالی می‌شود.

اگر بعد از سریع برخاستن از جای خود احساس سرگیجه پیدا كردید یا حس كردید كه منگ شده‌اید و چشمانتان سیاهی می‌رود با این حركت ساده می‌توانید جریان خون را به سرعت به مغز بفرستید و ضعف و سرگیجه خود را متوقف كنید.

ابتدا هر دو پای خود را روی زمین قرار دهید. بعد یكی از پاها را روی پای دیگر بیاندازید و تا جایی كه می‌توانید در این وضعیت پاها را روی هم فشار دهید. 30 ثانیه در این وضعیت بمانید تا خون به مغزتان برسد و حالتان بهتر شود.

9- غفلت از كمردرد، تهدید جدی برای مغز است.

پزشكان دریافته‌اند افرادی كه بیش از یك سال مبتلا به كمردرد هستند، 11 درصد از حجم سلول‌های مغزی آنها در ناحیه‌ای كه مربوط به كنترل یادگیری است، كاسته می‌شود. ظاهرا فشار مقابله با كمردرد این تاثیر نامطلوب را روی سلول‌های مغزی برجای می‌گذارد.

در صورت بروز كمردرد، فورا از پزشك كمك بگیرید. اكثر كمردردها در صورتی كه زودتر مورد توجه قرار بگیرند، قابل درمان هستند.

10- چاقی، احتمال بروز سردردها را تا دو برابر افزایش می‌دهد.

وزن زیاد موجب التهاب در عروق خونی ناحیه سر می‌شود كه مهمترین عامل بروز سردرد است.

برای كاهش دردها، اقدام به كاهش وزن كنید و برای درمان سردردها از راهكارهای طبیعی استفاده كنید. مصرف روزانه داروهای مسكن در واقع موجب بروز سردرد می‌شود.

11- مشكل در اندام تناسلی مردانه می‌تواند علامت عارضه قلبی باشد.

آخرین مطالعات نشان داده است كه ناتوانی جنسی در مردان می‌تواند ناشی از تنگ شدن عروق خونی باشد.

به درمان‌های اینترنتی و ماهواره‌ای اعتماد نكنید در عوض برای چكاپ كامل به متخصص مراجعه كرده و قبل از هر چیز به پزشك خود اطمینان كنید.

12- قوز كردن، ولع شما را به خوردن شیرینی تشدید می‌كند.

پزشكان معتقدند كه قوز كردن جریان خون را به مغز كاهش می‌دهد و در نتیجه ولع خوردن مواد قندی را تشدید می‌كند چون در صورت كاهش جریان خون در مركز اشتها در مغز، گلوكز كمتری به این عضو اصلی می‌رسد در حالی كه گلوكز مهمترین غذای مغز است.

- راه حل چیست؟

همیشه صاف بنشینید و پاهای خود را روی زمین بگذارید. ستون فقرات خود را بكشید و شكم خود را به داخل بكشید طوری كه كمر شما به سمت صندلی كشیده شود.

13- داروهای سرماخوردگی، تاثیر نامطلوب روی توان باروری دارند.

داروهای سرماخوردگی كه برای خشك كردن ترشحات بینی استفاده می‌شوند در عین حال می‌توانند موجب كاهش مخاط دهانه رحم شود و در نتیجه باروری را مشكل می سازد.

بنابراین توصیه می‌شود: به جای داروهای ضد احتقان از درمان‌های معمولی مثل ویكس استفاده كنید.

زمان آن فرا رسیده که با واقعیت‌ها روبرو شویم. اقتصاد چین در حال غلبه بر اقتصاد آمریکا است. حقیقت این است که اقتصاد چین مشکلات آمریکا را در عرصه اقتصادی دوچندان کرده است. باید بپذیریم که چین در یک شطرنج اقتصادی با آمریکا در حال شکست دادن واشنگتن است.
به گزارش الف به نقل از پایگاه اینترنتی اَمریکن دریم، می توان قاطعانه این موضوع را اثبات کرد که اقتصاد چین در حال پشت سر گذاشتن اقتصاد آمریکا و تبدیل شدن به بزرگترین اقتصاد جهان است. حتی برخی از کارشناسان پیش بینی کرده‌اند که تا اواسط قرن حاضر اقتصاد چین سه برابر بزرگتر از اقتصاد آمریکا خواهد شد. دلایل کافی وجود دارد که اثبات می کند برتری اقتصاد آمریکا در جهان رو به پایان است و جالب آنجاست که اکثر مردم آمریکا هنوز نمی دانند چه بر سر اقتصاد کشورشان آمده است.
چند دهه پیش شرکتهای بزرگ در آمریکا با این استراتژی حرکت می کردند که اگر از شرکتهای خارجی کالاهای بیشتری خریداری شود این هم به نفع مردم آمریکاست و همچنین کالاهای ارزان‌تر وارد آمریکا خواهد شد اما مقامات آمریکا به هیچ وجه به فکر این نبودند که اقتصاد چین در یک مسیر سریع توسعه رو به جلو حرکت می کند و آمریکا عملا در راستای توسعه اقتصاد چین گام برمی دارد. ناگهان نرخ بیکاری در آمریکا افزایش یافت و مقامات آمریکایی مشاهده کردند که استراتژی‌های اقتصادی آمریکا در راستای منافع اقتصادی چین بوده است. چین از دو دهه گذشته روند تبدیل شدن به قدرت اقتصادی را آغاز کرد و در این مسیر سرعت قابل توجه‌ای داشته است. در زمانی که اکثر کشورهای جهان در زمان بحران اقتصادی با بحران مواجه شدند، چین به رشد اقتصادی خود ادامه داد.
حال به نشانه‌هایی که اثبات می کند اقتصاد چین در حال غلبه بر اقتصاد آمریکا است، اشاره می شود:
1. اقتصاد چین طی دهه گذشته هفت برابر سریع‌تر از اقتصاد آمریکا رشد داشت.
2. براساس اعلام صندوق بین المللی پول، چین در سال 2016 به بزرگترین اقتصاد جهان تبدیل خواهد شد و آمریکا را پشت سر می گذارد.
3. براساس اعلام یک اقتصاددان برجسته، اقتصاد چین پیشتر به سطح قدرت خریدی که اقتصاد آمریکا داشته، دست یافته است.
4. پیشتر اقتصاد آمریکا بیش از 20 درصد و اقتصاد چین کمتر از 10 درصد تولید ناخالص داخلی اقتصاد جهان را به خود اختصاص داده بودند اما در این بُرهه زمانی این آمار برای اقتصاد چین به طور چشمگیری افزایش و برای اقتصاد آمریکا کاهش یافته است.
5. رابرت فاگل برنده جایزه نوبل اقتصادی از دانشگاه شیکاگو پیش بینی کرده است که اگر روند فعلی ادامه داشته باشد، اقتصاد چین در سال 2040 سه برابر اقتصاد آمریکا خواهد شد.
6. براساس اعلام "اِد لازار" استاد اقتصاد دانشگاه استن‌فورد، اگر اقتصاد آمریکا و چین در سطح فعلی به روند خود ادامه دهند، ظرف 30 سال میانگین شهروندان چینی ثروتمندتر از شهروندان آمریکایی خواهند شد.
7. طی سال 2010 آمریکا 365 میلیارد دلار در کالاها و خدمات از سوی چین هزینه کرد در حالی که چینی‌ها 92 میلیارد دلار در کالاها و خدمات آمریکایی‌ها هزینه کردند.
8. از سال 2005 آمریکایی‌ها در کل 1.1 تریلیون دلار در کالاها و خدمات چینی‌ها هزینه کردند اما چینی‌ها فقط 272 میلیارد دلار هزینه کردند.
9. از سال 2001 زمانیکه چین به سازمان تجارت جهانی پیوست، آمریکا به طور میانگین ماهانه 50 هزار شغل تولیدی از دست داد و اینکه کسری بودجه آمریکا اکنون 27 برابر چین است.
10. از سال 2001 و پس از پیوستن چین به سازمان تجارت جهانی، کسری بودجه آمریکا در مقایسه با کسری بودجه چین به طور میانگین هر ساله 18 درصد افزایش یافته است.
11. براساس گزارش اخیر موسسه سیاست‌های اقتصادی، بین سالهای 2001 تا 2008 آمریکا حدودا 2.4 میلیون شغل به دلیل کسری بودجه فزاینده در مقایسه با چین از دست داد.
12. آمریکا برای حدود یک قرن اولین مصرف کننده امور انرژی در جهان بود اما تابستان گذشته آمریکا جای خود را به چین داد.
13. چین سال گذشته 19.8 درصد از تمامی کالاهای مصرف شده در دنیا را تولید کرد این در حالی است که آمریکا فقط 19.4 درصد را تولید کرد.
14. چین سال گذشته 11 برابر آمریکا فولاد تولید کرد.
15. از زمانی که چین به سازمان تجارت جهانی پیوست، حدود 46 هزار کارخانه از آمریکا به آسیا انتقال یافت.
16. چین در حال حاضر سریع‌ترین قطار جهان و بزرگترین شبکه ریلی با سرعت بالا جهان را در اختیار دارد.
17. چین در حال حاضر بزرگترین تولیدکننده انرژی‌های بادی و خورشیدی جهان است.
18. در سال 1970 ، 25 درصد از شغل‌ها در آمریکا شغل‌های تولیدی بودند اما امروز فقط 9 درصد این شغل‌ها در آمریکا تولیدی هستند.
19. از سال 2000 آمریکا حدودا 32 درصد از شغل‌های تولیدی خود را از دست داد.
20. چین در حال حاضر سریع‌ترین سوپرکامپیوتر جهان را در اختیار دارد.
21. در سال 1998 آمریکا 25 درصد از بازار صادرات محصولات مدرن مربوط به امور تکنولوژی را در اختیار داشت و چین 10 درصد این صادرات را به خود اختصاص داده بود . 10 سال بعد آمریکا کمتر از 15 درصد و چین 20 درصد از بازار صادرات این محصولات مدرن را به خود اختصاص دادند.
22. اشتغال‌زایی تولیدی در صنعت کامپیوتر آمریکا در سال 2010 کمتر از سال 1975 بود.
23. طی 15 سال گذشته چین از مکان چهاردهم در انتشار مقاله‌های تحقیقاتی- علمی به مکان دوم صعود کرده است.
24. صادرات شماره یک چین به آمریکا تجهیزات کامپیوتری است.
25. چین و روسیه اعلام کرده اند که تصمیم گرفته‌اند دیگر از دلار استفاده نکنند و به جای واحد پول آمریکا از واحد پولی مشترک برای تجارت با یکدیگر بهره ببرند.
26. براساس نظرسنجی انجام شده توسط روزنامه واشنگتن پست و شبکه ای. بی.سی مشخص شده که 61 درصد از مردم آمریکا از چین به عنوان تهدیدی برای شغل و امنیت اقتصادی آمریکا یاد کرده‌اند.
27. چین بزرگترین ذخیره ارز خارجی را در کل جهان در اختیار دارد( 3.04 تریلیون دلار).

10 شگفتی کشور چین

مجموعه: مکانهای تفریحی جهان

10 شگفتی کشور چین - این روزها با وجود خطوط هواپیمایی ارزان قیمت، سفر به قدیمی ترین کشور جهان آسان تر شده است. در این کشور مکان هایی وجود دارد که همه آنها را می شناسند، مثلا شهر ممنوعه، میدان تیان آن من و دیواربزرگ چین. همه ما این مکان ها را می شناسیم و اگر به چین سفر کنیم مطمئنا سری به آنها خواهیم زد. بنابراین تصمیم گرفته ایم تا مکان هایی را به شما معرفی کنیم که کمتر با آنها آشنا هستید:

موزه یادبود قتل عام نانجینگ

این روزها توجه افراد به دوره های سیاه تاریخ جلب شده و گردشگری تاریک پدیده ای است که روز به روز بیشتر مورد توجه قرار می گیرد. مثلا کشتارهای کمبوجیه و هیروشیما دو مورد جذاب هستند که گردشگران زیادی را به خود جلب می کنند.

در چین نیز آثاری از کشتارهای بیرحمانه ژاپنی ها در سال 1973 وجوددارد. در آن زمان ژاپنی ها به مدت 6 هفته چین را محاصره کردند. سربازهای ژاپنی 200000 مرد، زن و کودک چینی را مورد تجاوز، شکنجه و قتل قرار دادند.

امروزه مردم چین یاد و خاطره کشته شدگان این حادثه تلخ را گرامی می دارند. در این موزه تصاویر، مجسمه ها و شرح خاطرات بازماندگان در دسترس بازدیدکنندگان قرار می گیرد.  

 شهر لی جیانگ

شاید بتوان لی جیانگ را ونیز از نوع چینی دانست. اگرچه بخش عمده این شهر مدرن و پرجمعیت است، "لیجیانگ قدیم" منطقه ای روستایی مملو از کانال ها، پل های سنگی، معماری سنتی چین و فرهنگ و سنت اصیل چینی است، که دیگر نمی توان آن را به اسانی در چین مدرنیزه شده پیدا کرد.

جشنواره یخ و برف هاربین

دمای هوا در طول این جشنواره یک ماهه تا 40- درجه می رسد. این دما حتی از دمای شهر ولادی وستک روسیه هم پایین تر است. در چنین دمایی برف و یخ به وفور یافت می شود وچینی ها به همین دلیل هرسال جشنواره ای را برگزار می کنند که شاید بتوان آن را یکی از 4 جشنواره بزرگ زمستانی جهان به شمار آورد.

تیم هایی از سراسر جهان با ساختن مجسمه های یخی بزرگ و خلاقانه به شکل انسان، منظره یا اشیا در مسابقه یخ و برف شرکت می کنند. بازدیدکنندگان همچنین می توانند در فعالیت های دیگری نظیر یخ نوردی شرکت کنند.

غارهای ژیجین

این غارهای عظیم الجثه مساحتی معادل 30000 متر مربع را پوشش داده و ارتفاع سقف آنها گاهی به 185 متر می رسد. اگرچه رودخانه ای که سال ها پیش این غارها را به وجود آورد دیگر جریان ندارد، هنوز نهرها و جریان های آب زیرزمینی راه خود را به سمت ساختارهای سنگی عجیب می پیمایند.

گویلین

این شهر را زیباترین شهر چین می دانند. گویلین در کنار رودخانه لی در جنوب چین قرار گرفته  و جنگل های سرسبز و طبیعت فوق العاده چین آن را احاطه کرده اند. علیرغم گرایش روزافزون چین به غرب و فرهنگ غربی، گویلین همچنان تاریخ غنی خود را حفظ کرده است.

تپه خرطوم فیل، رودخانه شکوفه های هلو، و آبشار گودنگ جزو جاذبه های این شهر محسوب می شوند.

 کوه چان بای شان

رودخانه ای به نام رودخانه بهشت در کنار این آتشفشان خاموش جریان دارد. این منطقه بهارهای گرمی دارد و پارک ملی که در کنار آن واقع شده است محل زندگی گونه های جانوری مختلفی از جمله خرس ها، گوزن ها، پلنگ ها و غیره است.

 پارک ملی Sanqingshan و پارک جنگلی Zhangjiaji

جزیره های جنگلی که در فیلم آواتار دیده می شود، با الهام از پارک جنگلی Zhangjiajiساخته شده اند. مجموعه شگفت انگیزی از ستون های شنی جمعیت را به سمت خود جذب می کنند و ستونی به ارتفاع 4000 فوت در مرکزیترین نقطه پارک قرار گرفته است.

اما پارک ملی Sanqingshan نیز به همین اندازه جذاب است، ستون های گرانیتی، جنگل های متراکم و انواع و اقسام گیاهان و جانوران در این پارک یافت می شوند.

 هاینان

هاینان یکی از استان های گرمسیری چین است که بیشتر به یک جزیره در اقیانوس آرام شباهت دارد. تپه های گرمسیری، سواحل شنی، و جنگل های انبوه این جزیره را به یکی از بهترین جاذبه های گردشگری چین تبدیل می کند.

امروزه نقطه اصلی جزیره پر از رستوران ها و مراکزی است که به روس ها تعلق دارند. بازدیدکنندگان می توانند به جزیره میمون ها بروند و آنها را تماشا کنند، غذاهای دریایی بسیار تازه میل کنند و آفتاب بگیرند.

 راه آهن چینگهای، تبت

این راه آهن متفاوت و منحصر به فرد مرتفع ترین راه آهن جهان است و پنجره های قطارهای آن به گونه ای طراحی شده اند که بتوانند اکسیژن کافی به داخل بفرستند.

ارتفاع این خط آهن 1956 کیلومتری به 4000 متر و سرعت آن به 120 کیلومتر بر ساعت می رسد. بهای بلیط های این قطار از 226 یوان شروع می شود و حتی مسیر پکن تا لهاسا تنها 1260 یوان هزینه خواهد داشت.

این قطار از کوهستان ها، رودخانه ها و علفزارهای دورافتاده می گذرد. در طول مسیر پکن به لهاسا حدود 49 ایستگاه وجود دارد. بنابراین مسافران می توانند از قطار پیاده شوند و به اطراف سری بزنند.

 پارک ملی دره 9 روستا

شهرت این پارک ملی به آبشارها، روستاهای تبتی، رودخانه های خوشرنگ و جانوران منحصر به فردی که دارد بر می گردد. این پارک بیشتر به رویا شبیه است تا واقعیت. در بعضی از 9 روستایی که این دره نام خود را از آنها گرفته است هنوز ساکنانی وجود دارد.

گردش در سراسر این پارک و مشاهده ویژگی های منحصر به فرد آن حدود 3 روز وقت لازم دارد.

دیوار چین (به چینی: 中国的长城) طولانی‌ترین و بزرگترین سازه مهندسی تدافعی نظامی از لحاظ زمان ساخت در جهان است. این دیوار در چین ۷۰۰۰ کیلومتر امتداد یافته‌است. این اثر در سال ۱۹۸۷ در فهرست میراث جهانی ثبت شد.

تاریخچه

تاریخ ساخت دیوار چین به قرن پنجم تا هشتم قبل از میلاد باز می‌گردد. حکومت وقت چین برای جلوگیری از حملات ملیت‌های شمالی، برجهای آتش برای خبر رسانی و یا قلعه‌های مرزی برای حصول اطلاعات دشمن را در ارتباط با دیوار و بر روی آن ایجاد کرد. در دوره حکمرانی سلسله‌های بهار و پاییز و کشورهای جنگجو، میان دوک‌ها جنگ بر پا شد و کشورها با استفاده از کوه‌های مرزی به ساخت دیوار پرداختند تا سال ۲۲۱ قبل از میلاد، امپراتور چین شی هوان پس از به وحدت رساندن چین، دیوارهای دوک‌ها را به هم متصل کرد که به صورت دیوار بزرگ در مرزهای شمالی بر روی کوه‌ها در آمد. او می‌خواست با این کار از حملات دشمن به مراتع شمالی جلوگیری کند.

در این زمان طول دیوار چین به ۵۰۰۰ کیلومتر می‌رسید. در سلسله خان پس از سلسله چین طول دیوار به ۱۰ هزار کیلومتر رسید. در تاریخ دو هزار و اندی ساله چین، حکمرانان دوران مختلف به ساخت دیوار چین پرداختند. تا اینکه طول دیوار به ۵۰ هزار کیلومتر رسید. این میزان معادل گردش به دور کره زمین است.

تصویری از دیوار چین در سال ۱۹۰۷ (میلادی)

دیواری که امروزه قابل مشاهده است، دیوار متعلق به سلسله مینگ (۱۳۶۸ – ۱۶۴۴ میلادی) است از غرب به دروازه «جایو گوان» در استان گانسو چین و از شرق به ساحل رود یالو جیان در استان لیائونینگ در شمال شرقی چین منتهی می‌شود و درمیان آن ۹ استان، شهر و ناحیه خود مختار به طول ۷۳۰۰ کیلومتر وجود دارد و مردم آنرا دیوار طولانی می‌نامند.

دیوار چین به عنوان پروژه تدافعی بر روی کوه‌ها ساخته می‌شد از بیابان‌ها مراتع و لجنزارها عبور می‌کرد. کارگران طبق عوارض زمینی، ساختار متفاوتی برای ایجاد دیوار در نظر گرفتند که درایت و عقل نیاکان چین را نشان می‌دهد. دیوار بر مسیر کوه‌های پر فراز و نشیب امتداد یافته‌است. در بیرون دیوار پرتگاه‌های بلند دیده می‌شود. در واقع کوه و دیوار به یکدیگر پیوند خورده‌اند؛ لذا دشمن به هیچ وجه قادر به نفوذ به این دیوار نبود. دیوار چین معمولاً با آجرهای بزرگ و سنگ مستطیل ساخته شده و در وسط ان خاک و خرده سنگ ریخته شده و ارتفاع ان ۱۰ متر است در پهنای دیوار برای عبور چهار اسب کافی است و در یک ردیف عرض آن ۴-۵ متر است تا در زمان انتقال غلات و سلاحها مشکلی ایجاد نشود. طرف درونی دیوار، نرده سنگی و در وجود دارد که به آسانی حرکت می‌کند. در فاصله معیینی سکوی دیواری و یا برج آتش برای خبررسانی ساخته شده‌است. سکوی دیواری برای ذخیره سلاحها و غلات و استراحت سربازان است و در جنگ مخفیگاه بوده‌است. هنگامی که دشمن دست به حمله می‌زد برج‌های آتش روشن می‌کردند و سراسر کشور از حمله آگاه می‌شدند. اکنون مقاومت دیوار چین به عنوان یک مانع نظامی از بین رفته‌است. اما زیبایی معماری مخصوص آن دیدنی است. زیبایی دیوار چین پر ابهت، و باعظمت است. از دور دیواری بلند و پر پیچ و خم بر روی کوه‌ها همانند اژدهایی در حال حرکت به چشم می‌خورد و صحنه‌ای شکوهمند ایجاد شده‌است. از نزدیک، دروازه‌های پر ابهت، دیوارها، سکوهای دیوار ی، برج‌های دیده بانی، برج‌های آتش هماهنگ با عوارض زمینی آکنده از دلربایی هنری است. دیوار چین دارای اهمیت تاریخی و فرهنگی و ارزش دیدنی است. چینی‌ها می‌گویند «کسی که به دیوار چین صعود نکرده باشد، قهرمان نیست».

علت ساخت دیوار بزرگ چین

این دیوار بزرگ را برای حفاظت چین در مقابل مهاجمان مغول ساختند. تقریباً در سال ۲۴۶ قبل از میلاد، چین را به ایالت کوچکی تقسیم کردند. پادشاه (shin huang TI) قسمت‌های مختلف چین را با هم متحد ساخت. در شمال این امپراطوری مغول‌ها زندگی می‌کردند. از ترس اینکه مبادا آنها در هر زمان به چین حمله‌ور شوند، پادشاه برای حفاظت کشور در مقابل خطر دستور داد تا دیوار بزرگ چین را بنا کنند؛ بنابراین دیواری ساختند که از (shahi kuan) در (pohai) شروع شده و به

هیچ‌کدام از پادشاهان با ساخت دیوار به هدف خود نرسیدند. چون دیوار در جاهای زیادی شکست و مغولها فرصت یورش به چین را پیدا کردند. ممکن بود ساختن دیوار بزرگ هرگز عملی نشود، اما آنها توانستند آن را بسازند.^[۱]

گردشگری

گردشگران چینی و خارجی از پیمودن دیوار احساس افتخار می‌کنند. حتی سران بسیاری کشورهای خارجی نیز فرصت دیدار از این اثر بزرگ را از دست نمی‌دهند.

برخی از بخش‌های دیوار چین بخوبی حفظ شده‌است از جمله دیوار «بادلینگ» در نزدیکی بیجنیگ دیوار «سی ما تای»، دیوار «موتیان یو»، دروازه‌شان حای گوان در انتهای شرقی دیوار چین است که نخستین دروازه چین نامیده می‌شود و دروازه «جایوگوان» در انتهای غرب در گان سو، این بخش‌ها همچنین از مکان‌های بسیار مشهور و دیدنی دیوار است و گردشگران زیادی در تمام سال از آنها بازدید می‌کنند.

دیوار چین تجسم درایت و رنج و زحمت میلیونها چینی در دوره باستان چین است. این اثر پس ازهزاران سال از بین نرفته و دارای دلربایی فناناپذیر و سمبل روحیه ملیت چین است. سال ۱۹۸۷ میلادی دیوار چین به عنوان «سمبل ملیت چین» در فهرست میراث جهانی گی کرده.

تصورات اشتباه

یک تصویر ماهواره‌ای از یک قسمت از دیوار چین، که به صورت قطری از پایین سمت چپ به بالا سمت راست کشیده شده‌است (با رودخانه‌ای که از بالا سمت چپ به پایین سمت راست کشیده شده اشتباه نشود. (ناحیه ثبت شده ۱۲×۱۲ کیلومتر است)

این ادعا که این دیوار تنها پدیده انسانی است که از فضا قابل رویت می‌باشد، بارها تکذیب شده‌است ولی هنوز در باور عوام جا دارد.^[۲] در واقع بسیاری از پدیده‌های انسان‌ساز، به خصوص در نور شب از فضا قابل رویت هستند اما تشخیص دیوار چین با چشم غیر مسلح از هر نقطه‌ای در مدار زمین کاملاً غیرممکن است.^[۳]

هیچ‌کدام از فضانوردان آپولو این ادعا را مطرح نکرده‌اند و حتی فضانوردانی که در مدار زمین می‌چرخند نیز به سختی می‌توانند چنین ادعایی مطرح سازند. گفته می‌شود که این تصور چند دهه قبل از اولین فرود بر سطح ماه توسط مطرح گردیده‌است. از یکی از فضانوردان نقل شده‌است که "دیوار چین از ارتفاع حدود ۱۸۰ مایلی ناپدید می‌شود."[۴]

شهر ممنوعه Forbidden City(مقر 500 ساله حکومت امپراطوران چین)

شهر ممنوعه مجموعه کاخ های سلطنتی امپراطوران چین است که ساخت آن در سال ۱۴۰۶ در شهر پکن آغاز شد و ۱۴ سال به طول انجامید.تا سال ۱۹۱۱ هیچ کس حق نداشت وارد محوطه ی شهر ممنوعه شود و اگر کسی به هر شکل غیر قانونی وارد می شد، نمی توانست زنده ار این شهر خارج شود.برخی از کاخ های این مجموعه در گذر زمان دست خوش آتش سوزی شده یا تخریب گشته اند که مجدداً ساخته شده یا مرمت گردیده اند.شهر ممنوعه بزرگترین مجموعه دست نخورده ی کاخ از نظر معماری در جهان است. در شهر ممنوعه بیش از ۷۰ ساختمان با حدود ۹۰۰۰ اتاق وجود دارد که مساحتی حدود ۱۵۰هزار متر مربع زیربنا را شامل می شود. دورتادور شهر ممنوعه خندقی به طول ۳۸۰۰ متر و به عرض ۵۲ متر جهت حفاظت از امپراطوری حفاری شده است. شهر ممنوعه دارای دو قسمت داخلی و خارجی است. بخش خارجی جهت برگزاری مراسم خاص مورد استفاده قرار می گرفته و دارای سه عمارت اصلی در جهت شمال و جنوب و شش عمارت جانبی در شرق و غرب است.بخش داخلی نیز دارای سه کاخ است که محل زندگی و انجام امور اداری امپراطور بوده است.باغ سلطنتی در شمالی ترین قسمت شهر ممنوعه قرار دارد.بر بلندی و چهارگوشه ی سقف کاخ ها، مجسمه ی حیوانات که به دنبال هم قرار گرفته اند، دیده می شود و ساختمان های دیگر با حیوانات کمتری تزیین شده اند.شهر ممنوعه در سال ۱۹۸۷ در فهرست جهانی یونسکو ثبت گردید. بخش های مختلف مجموعه: دروازه آرامش بهشتی، دروازه ومن(دروازه نیمروز)، کاخ باوهه، قصر تای هه، پارک جینگ شان، مجسمه برنزی اژدها، معبد پاگودا، باغ سلطنتی، دروازه شنگ فو و... .بازدید از میدان تیان آنمن و شهر ممنوعه معمولاً در یک روز انجام می شود.

تاریخ چین

آغاز این سلسله كرم ابریشم از جنوب چین وارد شد و این كار در تخصص زنان بوده است مردم شانگ اعتقاد به زندگی بعد از مرگ داشتند چون در فبور شاهان علاوه بر وسایل یاد شده خدمتگزاران خاص و زنان را می كشتند ...

نژاد مردم چین :پنج نژاد در چین زندگی می كنند هَن كه نژاد اصلی چین است .مَن كه نژاد منچوری است. مُون نژاد مغولی است.جان نژاد تبتی است و خُواری كه شامل تركها كه مسلمان هستند.
زبان و خط چینی ها كه خطی است در ابتداء تصویری یعنی در حد نقش و نقاشی است و در حال حاضر خط اندیشه نگاری است كه از نظر شكل لغات با خطوط تصویری تفاوتی ندارد و این خط الفبا ندارد و
بصورت كلمه ها ساده و یك آوایی است و از تركیب كلمات ساده كلمات دیگر بوجود می آید.
با همان قلمی كه خط نوشته می شود نقاشی هم می شود و بنابراین خط چینی یك نوع نقاشی است صحبت كردن به زیان چینی از لحاظ لغات و دستور بسیار ساده است چون یك كلمه هم می تواند فعل باشد و هم اسم و صفت و قیود زمان و مكان جملات را به گذشته و حال و اینده می رساند ولی از نظر نوشتن چون بیش از پنج هزار كلمه باید آموخت نوشتن مشكل است.
از حفاری در سراسر چین مدت زمان زیادی نمی گذرد در طی سالهای اخیر به اكتشافات زیادی دست زده اند كه یكی از این كشفیات مربوط به انسانهای پكن است كه در محل" جو-گو-تین" در 60 كیلومتری
پكن پیدا كردند نظرات باستان شناسان در مورد قدمت این انسان 500 هزار سال پیش است این انسان از نظر شكل و قیافه گویای همان نژاد زرد است.
در سال 1914 در حوزه رودخانه زرد در شمال چین در یك تپه ای نمونه های زیادی از پستانداران فسیل شده كشف شد كه چینی ها به آن تپه به علت عدم آگاهی تپه استخوان اژدها می خواندندو در سال 1922 یك هیات سوئدی به سرپرستی آندرسون در مسافت 60 كیلومتری پكن به كاوش پرداخت و با یك متخصص دیرینه شناسی آمریكایی به چند دندان برخورد كرد كه محل كشف آنها جوگوتین است و در سال 1928 میلادی بقایای یك جسد فسیل شده در اطراف پكن كشف شد در انتهای یك غاركه به علت فشار مواد رسوبی خراب شده بود جمجمه یك انسان را كشف كردند و با دندانهایی كه قبلاً پیدا كرده بودند به هم متصل كرده و نام انسان پكن را به آن دادند البته در این محل جوگوتین فسیل گوزنها و كفتار و خرس و انواع پستانداران كوچك نیز یافت شده و در سال 1931 بر اثر كاوشها چند قطعه كوارتز تراشیده شده در كنار جمجمه پیدا كردن و دیگر تردیدها برطرف شد كه انسان پكن از نوع انسان است نه بنا بر اعتقاداتی از میمون زیرا یكی از نشانه های انسانهای اولیه استفاده از ابزار و آتش است.
ویژگیهای انسان پكن :1- درون غار زندگی می كرده و از آتش برای گرم كردن و پختن گوشت و دور كردن حیوانات وحشی استفاده می كرده 2- از كوارتز و یك نوع سنگ آتش زنه ابزاز می ساخته 3- استخوانهای خرس و شتر و كرگدن و فیل و گوزن در غار زیاد كشف شده و بیشترین مربوط به گوزن بوده است.4- از گیاهان نیز استفاده می كرده چون آثاری نبات در آنجا بدست آمده 5- گفته شده كه انسان
پكن احتمالاً آدم خوار هم بوده چون غالب جمجمه های یافت شده در اثر ضربات شدید خورد شده كه مغز آنها مورد استفاده قرار گیرد و این آدم خواری ممكن است به علت عدم دسترسی به غذا بوده كه امكان شكار نبوده یا امكان دارد یك محل مذهبی بوده و یا احتمالاً افراد خورده شده به عنوان اسیر از زد و خورد بدست آمده است.
تمدن های دوره نوسنگی :بعد از انسان پكن تا دوران نوسنگی اطلاع زیادی از تمدن های چین نداریم و این ممكن است بعلت عدم پژوهش و كاوشها در چین باشد و یا ممكن است بعلت تغییرات آب و هوا تمدن یا فرهنگی بعد از انسان پكن در چین بوجود نیامده باشد ولی از نظر دوران كشاورزی یا نوسنگی ما به چند تمدن مهم برمی خوریم.
1- تمدن" خه- مو- دو" مربوط به 7 هزار سال پیش است در این تمدن آثاری از وسایل استخوانی و سنگی و همچنین ظروف سفالین پیدا شده اغلب سفالها منقوش و دست سازند .خانه ها چوبی بوده و قدیمی ترین چیزی كه از این تمدن به دست آمده پاروی چوبی است كه سالم مانده است . از مكانهای كشف شده دانه های گیاهی – برنج – هسته گیاهان كشف شده است .
2- تمدن" یانگ شائو" كه مربوط به هزاره سوم ق م در ناحیه "شن سی" تشكیل شده و رنگ ظروف سفالی قرمز و منقوش به طرح های هندسی است این سفالها از گل رس نرم ساخته شده و سطح
آنها بعد از رفتن به كوره منقوش شده است.
بطور كلی در دوره نوسنگی در چین خانه ها ابتداء از چوب و بعداً از چینه و آخر الامر از گل و چوب با یكدیگر بوده است.
تمدن ده نشینی دوران باستان :در حدود 1500 ق م شاهان سلسله شانگ با هم متحد شدند و تشكیل تمدنهای دوره تاریخی چین را دادند البته قبل از دوره شانگ از سلسله ای دیگری به اسم" شیا" اشاره می كنند ولی ظاهراً این دوره را افسانه ای می دانند و به هر حال در دوره شانگ ساخت وسایل مفرغی در ابتداء جنبه آئینی داشته و ظروف مكشوفه از مقابر شانگ نشانه تكامل ساخت این نوع ظروف است.مصارف این ظروف در ابعاد بزرگ و كوچك بدین شرح است:1- ظروف غذاپزی كه غالباً به صورت مستطیلی و چهار پایه هستند و در محل دسته آنها سوراخهایی جهت حمل ظرف در نظر گرفته اند2- ظروف مفرغی جهت نگهداری آذوقه و مواد اولیه غذایی 3- ظروف مفرغی پایه دارجهت گرم كردن مواد الكلی و همچنین ظروفی جهت نگهداری مشروبات الكلی 5- زنگهای بسیار بزرگ به جهت دور كردن ارواح خبیثه از آن استفاده می كردند

6- جامهای مفرغی كه به صورت های مختلف ساخته می شده این نوع ظروف به اشكال مختلف ساخته می شد7- سلاح و ابزارهای جنگی.
این ظرف ها عالباً دارای نوشته است و چون پیدایش خط از زمان سلسلة شانگ می دانیم این نوشته ها غالباً نام هنرمند و پادشاه زمان و سلسله را در برمی گیرد و همچنین نوشته هایی است كه درباره رسوم كشور داری پادشاهان شانگ اطلاعات سودمندی به ما می دهد.
چینی ها قبل از اینكه بر روی ظروف مفرغین بنویسند از مغز استخوان و لاك لاك پشت استفاده می كردند و نوشتن روی استخوانها غالباً جنبه فال و پیشگویی داشته است در مقابر پادشاهان شانگ آثار زیادی از سفالهای صیقلی ممتاز كه از اجداد اصلی چینی ها بدوی هستند یافت شده است در دوره شانگ قربانی انسان هم مورد نظر بوده و مردم خانه های گلی داشته اند و مرد و زن خودشان را در لباس های كامل می پوشاندند.

در آغاز این سلسله كرم ابریشم از جنوب چین وارد شد و این كار در تخصص زنان بوده است مردم شانگ اعتقاد به زندگی بعد از مرگ داشتند چون در فبور شاهان علاوه بر وسایل یاد شده خدمتگزاران خاص و زنان را می كشتند و همراه جسد امپراطور به خاك می سپردند از نظر مذهبی اعتقاد به جادوگری داشتند و آئینهای مخصوص انجام می دادند كه عواید این مراسم و نذورات بین شاه و حاكم هر منطقه تقسیم می شد ارواح كوه – دریا – نهرها- ارواح محلی –خدایان زمینی و آسمانی را ستایش می كردند پرستش ارواح نیاكان از این زمان درچین رایج شد و تا به امروز ادامه دارد و همینطور پرستش
قهرمانان افسانه ای ،یعنی جنگجویان قدیمی كه تبدیل به خدایان می شدند و جنبه تقدس پیدا می كردند.
اصل خلقت جهان از نظر چینیها جنبه فلسفی داشته كه ابتداء نه آسمان وجود داشته و نه زمین و جهان بصورت یك خلاء بی شكل نمایش داده می شد و در این ویژگی خاص دوروح به اسامی یانگ و سین وجود داشته كه یانگ بر آسمان و سین بر زمین حكومت می كرده و نیروی یانگ نیروی مثبت روشنایی فعال و مذكر شناخته شده بوده و نیروی سین ماده تاریكی غیر فعال و منفی بوده است و اتحاد این دو نیرو باعث گردش جهان شده است در حالیكه این دو نیرو متضاد و مخالف همدیگرند ،مكمل یكدیگر نیز هستند نیروی یانگ و سین در طبیعت در كل موجودات خلقت وجود دارد و سستی هر كدام باعث اختلال در جهان می شود این دو نیرو را بصورت یك دایره نشان می دهند كه به دو قسمت تقسیم شده است
كه یك قسمت سیاه و قسمت دیگر سفید است و در قسمت سیاه یك نقطه سفید وجود دارد و در قسمت سفید دارای یك نقطه سیاه است كه هر كدام حاوی یك نكته عرفانی است كه احتمال تبدیل شدن سیاه به سفید و سفید به سیاه بر اثر عدم انجام وظایف دارد.
بعد از سلسله شانگ سلسله جو از 1028-257 ق م به روی كار آمد و ساخت دیوار چین از این زمان شروع شده و دوفیاسوف مشهور چین مربوط به این دوره هستند لائوتسه و كنفوسیوس و تاسیس مدارس همراه با تشویق مردم برای درس خواندن مربوط به این دوره است . جو-یو-اَن یكی از شعراءمشهور این دوره است و مربوط به قرن چهارم ق م است كه به علت فسادی كه در اواخر سلسله جُو بوجود آمده بود مبارزه می كرد و چون به گفته های او توجه نمی كردند او خود را در رودخانه غرق می كند(برنامه ای كه همه ساله در چین بعنوان نسابقات قایقرانی با قایقهای اژدهایی شكل در چین
است مربوط به یادبود این شاعر است )مردم در این زمان خانه ها و معابد چوبی و گلی داشته اند كه اثری از آنها در دست نیست.


سلسله چین : 256 تا 207 ق م بزرگترین پادشاه این سلسله شخصی بود به اسم" چین- شی- خوانگ- دی "كه در زمان این پادشاه دیوار چین كه به صورت مجزا از هم بود ،پیوستگی و امتداد به دیوارها به كار رفت .سنگ و آجر و ملات مربوط به این پادشاه است .دیوار چین كه برای جلوگیری از هجوم اقوام بربری كشیده شده بود تقریباً شمال چین را اشغال كرده ارتفاع و عرض دیوار بین 5/7تا 8 متر است و عرض دیوار بحدی است كه 6 سوار در كنار هم به آسانی حركت می كنند و به فاصله هر 100 متر برج دیدبانی قرار دارد و مامورین در طول زمانهای مختلف به دیده بانی می پرداختند و اخبار در موقع حمله دشمن بوسیله روشن شدن مشعل ها مخابره می شد دیوار در جهتی كه رو به دشمن قرار گرفته دارای بریدگی هایی است كه برای تیراندازی استفاده می شد چهار دروازه بزرگ و معتبر در طول دیوار وجود داشته كه در تمام مدت نگهبانان از آنها مراقبت می كردند و این دیوارها از پستی و بلندیهاو دره ها با ارتفاع مشخص ادامه پیدا می كرده است (فضا نوردان اولین آثاری كه در روی كره زمین مشاهده كردن دیوار بزرگ چین بوده است)در چند دهه قبل باستانشناسان چین مقبره چین شی خوانگ دی را كشف كردند كه شامل ارتش كاملی از سفال بود كه حدود شش هزار سرباز سفالین داشت گفته شده كه این مقبره عظیم 10 سال ساختش طول كشیده است .
چین شی هوان گدی، نخستین امپراتور سلسله كین(چین)، كسی بود كه ایالات مختلف كشور چین را متحد كرد و در سال 221 پیش از میلاد امپراتوری چین را رسماً پایه‌گذاری كرد. آرامگاه امپراتور كین در شهر شیان واقع در استان شانشی به همراه جنگجویان سفالی مشهوری كه در سال 1974 در این آرامگاه كشف شدند، از سال 1987 در فهرست میراث جهانی یونسكو ثبت شده‌اند.

سلسله هَن : 206 ق م تا 211 میلادی این سلسله با اشكانیان همزمان بوده و پادشاهان این سلسله راه ابریشم را گسترش داده اند و سفیرانی به ایران و اروپا فرستاده اند در این دوره امتحانات ورودی برای انتخاب كادر مامورین است كه تا قبل از حكومت جمهوری در چین برقرار بود و به خانواده و طبقه نیز كاری نداشته است .كاغذ در این زمان 105 میلادی اختراع شد كه از چین به سمرقند و ایران و سپس به بغداد و اروپا رفت.
سلسله تانگ : 618 تا 906 میلادی ورود ادیان مختلف از جمله زردتشت – مانوی – اسلام و نیز اختراع صنعت چاپ در این دوره است و نیز چینی سازی در این سلسله جای خود را باز می كند و از اهمیت ظروف فلزی كاسته می شود.در مورد بناهای قدیمی پیش از تاریخ چین جزءدیواره های چینه ای و خانه های چوبی بطور ویران شده ای اثر دیگری بدست نیامده است احتمالاً بناهای پیش از تاریخ چین به علت اوضاع جغرافیایی چین چوبی بوده و به علت احتمال آتش سوزی و پوسیدگی از آنها نشانه ای بدست نیامده است .
معابد: چند نوع معبد در چین از زمانی كه دین بودایی در آنجا پا گرفت ساخته شده است كه به شرح ذیل می باشد.
1- معابد بودایی: پلان این معابد معمولاً مربع یا مستطیلی شكل است معبد در حیاط مربع یا مستطیلی شكلی محصور شده كه در اطراف دارای حجره هایی است كه مربوط به راهبان بودایی و طلاب می باشد این حیاطها دارای درهای بسیار بزرگی هستند كه در اطراف آنها مجسمه هایی مربوط به نگهبانان مخصوص بودا وجود دارد قیافه این مجسمه ها غالباً وحشتناك و همراه با سلاح هستند كه
كارشان از نظر اسطوره چینی دور كردن ارواح خبیث و شیاطین است جلو معبد اصلی كه محصور در حیات بزرگی است عود سوزها و میزهای نذورات قرار دارد و مركز اصلی بنا را معبد تشكیل می دهد كه شامل یك تالار اصلی و فضاهای بزرگ مربع و مستطیل شكل اطراف است و مصالح اصلی معابد قدیم كلاً چوبی بوده كه از بین رفته و معابد بعدی از سنگ و چوب ساخته شده است سقف بنا كلاً چوبی است منتهی با تزئینات بسیار زیاد و رنگهای مختلف و نقاشی های گوناگون، و بطور كلی كارهای هنری برجسته كاری چوبكاری و ستونهایی كه در معابد بكار رفته است به چند دسته تقسیم می شوندكه عبارتند از 1- پایه ها معمولاً ساده و بدنه ها غالباً استوانه ای شكل و جنس ستون از چوب یا سنگ است و سرستونها از نظر فرم ساده ولی از نظر تزئینات غنی هستند مهمترین كار روی ستونهای سنگی نقش های برجسته یا مشیك اژدها و سیمرغ است در تالار اصلی معابد مجسمه های مختلف از بودا و تجلّیات مختلف او بصورت بودای خندان و غیره دیده می شود در كنار بودا در دو طرف مجسمه های بودا ساتوها و نگهبانان بودا قرار دارند در جلو این مجسمه ها میزهای كنده كاری شده كه در روی آنها وسایل موسیقی سنتی چین و گلدان و شمعدانهاو نذورات قرار می گیرد مراسم داخل معبد و دعای راهبان بودایی هنگام طلوع آفتاب و ظهر و غروب انجام می شود.
2- عود سوزها:معمولاً ظروف فلزی سه پایه یا چهار پایه هستند كه در بالای آنها پوشش چتری شكل است هر بودایی هنگام ورود به معبد عود و مواد خوش بو را در آتش می ریزد . عمل زانو زدن در خارج از معبد اصلی و عمل تطهیر نیز صورت می گیرد.
3- پول سوزها : بناهای كوچكی هستند كه در معابد ساخته می شوند این بناها دارای بام چتری یا شیروانی شكل هستند كه محل خروج دود در سقف آنها تعبیه شده است بدنه پول سوزها تو خالی
است و زائرین كاغذهای مخصوص نذورات را از غرفه ها خریداری می كنند و به یاد اموات و یا نذر خود در پول سوزها می سوزانند
مهمترین عنصر معماری و تزئین در معابد مربوط به بام معابد است یا سقف معابد كه شیروانی شكل هستند و معمولاً چند طبقه كه با تكه های سفال یا چوب محافظت می شوند در بیشتر معابد در بالای بام كشتی چوبی به چشم می خورد كه از سمبل های هنر بودا است به معنی اینكه مردگان بوسیله این كشتی ها به ساحل نجات می رسند
نقوش تزئینی اژدها و سیمرغ – پیروان بودا و بعضی از حیوانات در بام معابد بطرز چشم گیری خودنمایی می كند و غالب این تزئینات را از شیشه های رنگی ساخته اند.
4- دروازه ها: بناهای چوبی یا سنگی بسیار زیبایی هستند كه معمولاً در جلو معابد تعبیه می شوند همان مشخصاتی كه در بالای بام معابد گفته شد بطور مختصر تر در بالای دروازه ها دیده می شوند و منظور این دروازها ازنظر مورد توجه است1- تسلط و دید فضای داخلی معبد از خارج و از خود معبد تماشای مناظر خارج از معبد 2- دور كردن ارواح خبیث و ممانعت از ورود آنها به داخل معبد

فرهنگ و آداب و رسوم چین

سال نوی چینی از مهم ترین تعطیلات سنتی مردم چین است. گاهشماری چینی، گاهشماری ترکیبی شمسی-قمری است و حرکت خورشید، ماه و ستارگان، تعیین کننده روزها، ماه‌ها و سال‌ها هستند. سال نو، با پدیدار شدن ماه در نخستین روز سال آغاز می‌شود و به همین علت گاه به آن سال نوی قمری نیز گفته می‌شود. جشن سال نو، عموماً پانزده روز به طول می‌انجامد و با جشن فانوس پایان می یابد….

در بیشتر کشورهایی که چینی‌ها اکثریت را تشکیل می‌دهند یا اقلیت قدرتمندی هستند، سال نوی چینی جشن گرفته می‌شود؛ از آن جمله می‌توان به چین، هنگ کنگ، تایوان، برونئی، کره، مغولستان، نپال، بوتان، ویتنام، سنگاپور، اندونزی، مالزی، فیلیپین و تایلند اشاره کرد.

آداب و رسوم

چینی‌های بودایی، در این روز از خوردن گوشت پرهیز می‌کنند. بودائیان بر این باورند که روشن کردن آتش و استفاده از کارد در روز اول سال نو، خوش یمن نیست؛ بنابراین معمولاً غذای این روز، از قبل پخته می‌شود. همچنین در این روز، چینی‌ها به دیدار و بازدید بزرگترهای خانواده می‌روند. رقص شیر یکی از کهن‌ترین آیین‌های چینی است که در این روز انجام می‌پذیرد. برخی خانواده‌ها برای از بین بردن شرّ ارواح خبیثه، این گروه‌های عروسک گردان را به خانه دعوت می‌کنند تا با آهنگ‌ها و رقص‌های خاص، بدیمنی این روز را از بین ببرند. از دیگر آداب و رسوم این جشن، هدیه پاکت سرخ است.

جشن فانوس

جشن فانوس، جشن سنتی چین است که در روز پانزدهم نخستین ماه سال قمری در گاهشماری چینی جشن گرفته می‌شود؛ این جشن نمایانگر پایان سال نوی چینی است، و آماده‌سازی برای آن از روز دهم سال نو آغاز می‌شود. در این روز در بین چینی ها مرسوم است که ردیف‌هایی از شمع را در جلوی خانه‌هایشان روشن می‌کنند و هنگام شب، فانوس در دست، مسیر می‌پیمایند. در گذشته، فانوس‌ها ساده بودند

و تنها امپراتوران و اشراف، فانوس‌های آراسته و بزرگ داشتند؛ در سال‌های اخیر، فانوس‌ها با طرح‌های جدید و متنوع تزیین می‌شوند؛ مثلاً فانوس‌هایی به شکل جانوران مرسوم است. ریشه این جشن به امپراتوری هان و بیش از 2000 سال پیش بازمیگردد.

آداب و رسوم در اعیاد


عید بهار چین

از9 فوریه سال جاری ایام عید بهار سنتی چین آغاز می‌شود. عید بهار در واقع همانند عید نوروز ایران عید میلی فرخنده و پرنشاط است. به طور کلی از قدیم الایام سال در تقویم کشاورزی چینی با 12 نام حیوان یعنی گاو، ببر، مار، موش، خوک، میمون، خرگوش، اسب، خروس، گوسفند، سگ و اژدها مشخص شده است. اژدها در عهد قدیم توتم ( یعنی روح یا موجود حافظ قبیله ملت چین به شمار می‌رفت.
در روایات قدیمی‌چین اژدها همواره به موجودی صاحب نیرو و قدرت جسورا و لبیباک ترسیم شده است و از دیدگاه مردم چنین روحیه ای دقیقا سمبل ایده ال ملت چین است. مردم اژدها این حیوان افسانه‌ای را می‌پرستند و آرزومندند تا اژدها خجستگی و میمنت را برایشان به همراه بیاورد.

از تاریخ عید بهار تاکنون 4 هزار سال می‌گذرد. در بیش از دو هزار ویک صد سا قبل از میلاد مردم زمان شرکت یک دور ستاره مشتری ( یعنی ژوپیتر) را یک ( تسئو) داستند و این عید را نیز " تسئو" می‌نامیدند. اما نام این عید در یک هزار سال قبل از میلاد به "نیان" یعنی پرحاصل تغییر کرد.
به رسم و عادت عامیانه در چین ایام عید بهار از 23 دسامبر شروع می‌شود و تاعید فانوس در تاریخ 15 ماه آینده خاتمه می‌یابد که جمعا سه هفته طول می‌کشد. به منظور گرامیداشت ایام عید از شهرها گرفته تا دهات، مردم فعالیتهای مختلفی را انجام می‌دهند و جشنهایی برپا می‌کنند. درروستاها کشاورزان به خانه تکانی و شستن البسه و لحاف وغیره می‌پردازند تا با پاکی و پاکیزگی به پیواز سال نو بروند. آنان همچنین خود را کیهای گوناگونی مانند مشکلات و آب نبات، کیک، گوشت و سبزیجات برای پذیرایی از مهمانان تهیه می‌کنند. درشهرهای بزرگ مقدمات عید نیز از مدتها قبل ازعید شروع می‌گردد. سازمانها و ادارات فرهنگی و گروههای هنری برنامه‌های هنری خود را آماده می‌سازند و در پارکها برنامه‌های تفریحی و بازی‌های گروهی جدید و بیشماری برای مردم انجام می‌شود. موسسات تجاری نیز برای اقناع مشتریان خود کالاها و اجناس متنوع را از کشورها و حتی خارج از چین وارد می‌کنند.
عید بهار چین همانند عید نوروز ایران عید ملی فرخنده و پرشکوه و پر نشاط است. به طور کلی در نواحی مختلف چین رسوم و عاداب سنتی برای برگزاری این عید متفاوت است.
اما ضیافت شام با حضور کلیه اعضای خانواده د رشب آستانه عید چه در شمال چه در جنوب کشور لازم و ضروری است. در جنوب این غذا غالبا از بیش از 10 خواراک تشکیل می‌شود که در میان آنها ماهی و خوراکی تهیه شده از خمیر لوبیا باید دیده شود. زیرا این دو خوراک در تلفظ به چینی با " مرفعه بودن " تقریبا یکی است. در شمال این غذا را اغلب " جیازه" یعنی گوشواره تشکیل می‌دهد. خانواده دراین شب در کنار یکدیگر به تهیه این خوراک سنتی مشغول می‌شوند. شایان یادآوری است که در میان خوراکهای سنتی عید بهار غذاهای شیرین از ارد برنج چسبیده به چینی " نیاگا" حتما باید موجود باشد. چه آنکه این نشانگر ارتقای دائمی‌سطح زندگی، گردهم آمدم و سعادتمندی اعضای خانواده است. در آستانه سال جدید به تقویم کشاورزی چین، مردم با سرور و شادی با سال گذشته وداع نموده و به پیشواز سال جدید میروند. دربعضی مناطق مردم به آتش زدن ترقه و آتش بازی هم می‌پردازند. ازاول سال نو اعضای خانواده ملبس به لباسهای زیبا و نو به استقبال مهمانان و یا دیدار از خویشاوندان و دوستان می‌پردازند.
آنان هنگام ملاقات جملات مبارکی چون " سال نومبارک" و " یا عید بهار مبارک باد "را می‌گویند و سپس به خوردن میوه و شکلات و چای مشغول می‌شوند و با هم گفت و گو می‌کنند. در ایام عید بهار برنامه‌های هنری و تفریحی جالب توجه و رنگارنگ است. دربعضی جاها اپراها و فیلمهای ویژه عید به معرض نمایش گذارده می‌شود و د ربعضی مناطق دیگر برنامه‌های هنری عامیانه نظیر رقص شیر، یان گو و رقص با چوب پا و غیره به این ترتیب محیطی مملو از وجد و شعف و شادی برهمه جا حکمفرما است.
گفتنی است که برحسب کردن تابلوهای خونویسی ونقاشی‌های ویژه عید بهار روی دیوار، روشن کردن فانوس نیز از جمله برنامه‌های عید بهار است. درایام این عید جشن فانوس نیز جلوه ای خاص دارد.
فانوسهای رنگی درواقع از جمله هنرهای دستی و سنتی مردمی‌چین است. مردم با دست داشتن اشکال مختلف متنوع فانوسها که بر روی آن شکل حیوانات مناظر طبیعی و چهره‌های قهرمانان ترسیم شده است در یک جا جمع می‌شوند و شادی می‌کنند. البته پابه پای ارتقای سطح زندگی مردم، آنان ضمن حفظ رسوم وعاداب سنتی، برنامه‌های جدیدی به وجود آورده اند. برای نمونه جهاگردی و چین گردی به رسم نوین چینیها در ایام عید بهار بدل شده است.


هفتمین شب ماه هفتم

هفتمین روز ماه هفتم به تقویم سنتی چین به عنوان " روز عشق چین" در میان مردم رایج شد. این روز هم عید دختر، عید آرزوی کسب مهارت نامیده شد. در سالهای گذشته، این روز برای دختران چین مهمترین روز محسوب می‌شد.
طبق اساطیر چین، گاوچران و خانم بافنده در شب هفتم ماه هفتم در آسمان به وصل رسیدند. به همین دلیل، دختران نیز با آماده کردن سبدهای میوه دعا می‌کردند که مثل آن خانم بافنده عشق پایدار داشته باشند.
داستان گاوچران و خانم بافنده معروفترین داستان عشق چین به شمار می‌آید. می‌گویند: گاوچران پسر فقیری بود و با گاو خود زندگی می‌کرد. خانم بافنده دختر امپراتور آسمان بود. روزی خانم بافنده به دنیا هبوط کرد و گاوچران را دید.
آن دو نفر دوست و بتدریج عاشق دیگر شدند. خانم بافنده چون می‌خواست با گاوچران ازدواج کند، تصمیم گرفت دیگر به آسمان برنگردد. ولی به زودی امپراتور آسمان متوجه شد که دخترش گم شده و خیلی عصبانی شد. او نمی‌گذاشت که دخترش با مردم عادی ازدواج کند. خانم بافنده نمی‌توانست از پدرش سرپیچی کند و به آسمان رفت. بدین جهت، زن و شوهر پرعاطفه از هم جدا شد. گاوچران نمی‌خواست خانمش او را ترک کند و دنبال خانم بافنده رفت. نزدیک بود که پیدایش کند، ولی امپراتور به آسمان آمد و بین دو نفر یک جاده شیری وسیع گذاشت تا آنها نتوانند از آن عبور کنند. گاوچران و خانم بافنده فقط یکدیگر را نگاه می‌کردند و گریه می‌کردند.
روزها گذشت، گاوچران و خانم بافنده آنجا ماندند. آخر عشق وفادار آنها امپراتور آسمان را تخت تاثیر قرار داد. او دستور داد: در هفتمین روز ماه هفتم، به وسیله کلاغ زاغی پلی روی جاده شیری گذاشته شود تا گاوچران و خانم بافنده همدیگر را ملاقات کنند.
بدین جهت در این شب، جوانان جمع می‌شود و به آسمان نگاه می‌کنند. مثل اینکه گاوچران و خانم بافنده را می‌بینند و به آنها تبریک می‌گویند.
دختران خانم بافنده را فرشته بافنده می‌دانستند و دلشان می‌خواست مثل او ماهر باشند و عشق پایدار داشته باشند. بعدا آنها با شادی میوه می‌خوردند و باهم صحبت می‌کردند.
یک بازی مخصوص هم در میانشان رواج داشت. یعنی مسابقه دادن تا ببینند کدام یک نخ کردن سوزن را بهتر بلد هستند. کسی که شکست می‌خورد باید هدیه کوچک به دیگران بدهد. هدف این بازی تنها مسابقه نیست بلکه جالبتر کردن عید است.

عید چون یانگ

پنجمین روز ماه پنجم به تقویم کشاورزی چین عید قایق اژدها نام دارد. در مقایسه با عیدهای دیگر، عید قایق اژدها اسامی‌گوناگون دیگری نیز دارد. این روز هم به نام‌های عید ماه، عید اشعار، عید دختر و عید " زون زی" مشهور است.
مردم چین در عید قایق اژدها نوعی خوراک به نام "زون زی" می‌خورند." زون زی" با برگ بامبو و برنج درست می‌شود. بدین ترتیب که درون برگ بامبو برنج و گوشت می‌گذارند و می‌پیچند و بعد آن را می‌پزند. مناسبت خوردن این خوراک در این روز مشخص است.
در چین،شاعری بنام "چو یوان" از اهالی کشور "چو" در دوره دولتهای جنگی می‌زیست. وی مدتی در کشور "چو" به عنوان وزیر اعظم خدمت کرد و نسبت به امپراتور بسیار وفادار بود. بعد مورد حسد و تهمت بداندیشان قرار گرفت و امپراتور بدون تحقیق و رسیدگی او را از مقام وزارت عزل کرد.

"چو یوان" سخت غمگین و افسرده شد. به کنار رودخانه "می‌لو" در استان "هو نان" امروزی رفت دایما شعر می‌سرود تا روزی از زندگی بکلی ناامید و مایوس گردید و خود را به رودخانه انداخت و غرق شد. این واقعه در پنجمین روز از ماه پنجم اتفاق افتاد.
چون مردم بسیار به او علاقه داشتند و می‌ترسیدند که ماهی رودخانه جسد او را بخورند،خوراک"زون زی" را که شرح دادیم درست کردند و به آب رودخانه انداختند تا ماهیان آن خوراک را بخورند و به جسد شاعر آسیب نرساندند.
امروزه معمولا موقع خوردن این خوراک، بخصوص اگر در حضور افراد غیر چینی باشد،شعر‌ها و سرگذشت "چو یوان"را یاد می‌کنند.
پیشنیان می‌گفتند: پنجامین ماه بدترین ماه سال است. بنابراین، از گذشته، رسومی‌در میان مردم شایع شده بود. یعنی آویزان کردن نقاشی قهرمان افسانه ای، جمع کردن دارو‌های گیاهی. بچه‌ها کیسه کوچک پاره ای که در آن عطر گذاشته می‌شود روی لباس می‌آویزانند و روی دست نخ رنگارنگ می‌بندند. دیگران به مسابقه قایق رانی مسابقه "او شو" و غیره می‌پرداختند. هدف همه آنها راندن شیطان و حفظ بدن است.

فرهنگ چای چین
چای را همه می‌شناسند و نوشیده اند. چای همانند چینی مترادف چین است. چین محل اصلی تولید چای محسوب می‌شود و قبل از کشورهای دیگر جهان منابع درخت چای را کشف و از آن استفاده کرده است. اگر به چین سفر کنید، به غیر از دید و بازدید کوه‌ها و منظره‌های معروف چین، سفر به محل تولید چای چین نیز نوعی انتخاب عاقلانه محسوب می‌شود. در آنجا می‌توانید شخصا متوجه شوید که چای چطور تولید می‌شود و می‌توانید چگونگی چای را بنوشید و مزه كنید. اگر از شهر " چنگ دو " مرکز استان " سی چوان " چین واقع در جنوب غرب این کشور حرکت کنید، در حدود 130 کیلومتری غرب منطقه کوه بلند و زیبایی را مشاهده خواهید كرد. این کوه " مون شان " مرکز مشهور تولید چای چین است. هنگامی‌که با خودرو در راه کوهستانی پرفراز و نشیب حرکت میکنید، می‌توانید شاهد پوشش مه و ابردر منطقه كوهستانی باشید و در دامنه کوه در کنار راه باغهای چای بسیار سبزنیز چشمنوازی می‌كند و همزمان چایکاران در این مزارع چای مشغول کار هستند. کوه " مون شان " بیش از 2000 سال تاریخ کشت چای دارد. گفته می‌شود که در آن موقع، مردی با نام " اولی جن " بطور تصادفی با تاثیرات درمانی و موثر بودن چای برای از بین بردن خستگی آن را کشف کرد. از آن به بعد، او شروع به کشت درخت چای کرد. این اولین بار بود که در تاریخ چین مردم درخت چای می‌کاشتند.

به دلیل آنکه کوه " مون شان " تمام سال از مه پوشیده می‌شود و آب و هوای انجا مرطوب است، برای کشت درخت چای بسیار مناسب است. بتدریج، چای کوه " مون شان " شهرت یافت. چینیان می‌گویند که خانه چای جهان چین و خانه چای چین کوه " مون شان " است. چینیان چای را بسیار دوست دارند و این نوع عادت هزار سال ادامه یافته و حتی به بخشی واجب و لازم از زندگی چینیان تبدیل شده است. در سالهای اخیر، نقش چای مورد شناسایی مردم کشورها قرار گرفته و در سراسر جهان، تب " نوشیدن چای " به وجود آمده و این امر نیز به پیشرفت صنعت چای چین مساعدت کرده است. به منظور آنکه مسافران با دانش بیشتر چای آشنا شوند، کوه " مون شان " با استفاده از منابع محلی فعالیت‌های ذی ربط چای را برگزار کردند. مثلا تولید چای، بسیار مورد استقبال مسافران قرار می‌گیرد. آنان می‌توانند با چگونگی تولید چای آشنا شوند و در تولید چای شرکت کنند و از آن لذت ببرند.

شلوار بدون فاق بچه ای چینی

یکی از چیزهایی که در این سفر باعث حنده و تفریح گروه همسفران و ما شده بود دیدن بچه هایی بود که شلوار بدون فاق تنشون بود !!! اینطوری دیگه نیازی به پوشک نبود ..!!!!!!!!!!!

دیوار چین

تاریخ دیوار چین
این دیوار عظیم الجثه در اصل در ایالات "یان"، "زائو" و "کین" در فصول مختلف سال در برابر هجوم لشگر های متخاصم، همانند یک دیواره دفاعی و یک اثر نفوذ ناپذیر، برای جلوگيری از يورش قبيله های وحشی به شهرها ساخته شده است.

این دیوار که در طول حکومت پادشاهان مختلف بارها تعمیر و بازسازی شده و گسترش یافته است، در حقیقت هنگامی که برای اولین بار بنا شد، به عنوان دژی مستحکم و مستقل به شمار میرفت و پس از آن در هنگام امپراطوری "کین" به دیوار عظیمی مبدل شد. امپراطور "کین شیهوانگ" پس از متحد شدن ایالات چین، تلاش کرد تا با مرتبط ساختن قسمت های این دیوار در قسمت های شمالی به یکدیگر، حملات لشگریان "هان" دا دور سازد. از آن پس، این دیوار بزرگ به عنوان بنای یادبود ملت چین در طول تلریخ، بر شمرده می شده است. دیدار و گشت و گذار از این دیوار ، همانند سفری به گذشته های تاریخ است. زیرا در هر قدمی که بر میدارید، با یکیاز شاهکارها و عجایب معماری روبرو می شوید.

معماری و ساختمان دیوار
نحوه ساخته شدن این دیوار بسیار جالب است. در ساختن این دیوار، از مصالح و نیروهای انسانی بیشماری از جمله سربازان، زندانیان و مردم بومی استفاده شده است. دیوار چین سمبل و نشانه بارزی از خرد، پشتکار و سر سختی مردم چین است.

اما يكی از نكات جالب توجه كه در ساخت اين ديوار وجود دارد، استفاده از آرد برنج در ساختار آجرهای آن است. به اين شكل كه معماران و طراحان ديوار چين برای آنکه به آجرهای ديوار استحكام بيشتری ببخشند، به تركيبات سازنده آن، آرد برنج نيز افزودند تا دوام و قدرت ديوار را افزايش دهند.

در قسمت های مختلف دیوار تفاوت نژادها و قوم های مختلف به نحو بسیار چشمگیر و باور نکردنی، قابل مشاهده است. قسمت اعظم این دیوار که امروزه شاهد آن هستیم، در زمان امپراطوری "مینگ" ساخته شد. که از گذرگاه shanhaiguan در شرق چین شروع شده و تا گذرگاه jiayuguan در غرب ادامه دارد که در این میان از استان های Liaoning ، Hebei ، Beijing ، Tianjin ، Shanxi ، Inner Mongolia ، Ningxia ، Shaanxi و Gansu عبور می کند.

نگهداری و محافظت از دیوار
آکادمی دیوار بزرگ چین، برای محفظت از این اثر باستانی تاسیس شده است. پس از بررسی و تحقیقی که بر روی این دیوار در استان های مختلف انجام شد، در تاریخ 12 دسامبر 2002 میلادی، مسئولین این آکادمی اعلام کردند که بلایای طبیعی از یکسو و تخریب و ویرانی به دست افراد از سویی دیگر باعث شده است که تنها 30 درصد از این دیوار از شرایط خوب و قابل قبولی برخوردار باشد. این تحقیق به مدت 45 روز، بر روی 101 قسمت مختلف دیوار انجام شد.

سابقه فرهنگی دیوار
این دیوار نمادی قابل توجه از فرهنگ مردم چین به شمار میرود. در این دیوار ترکیبی از سمبل های مردمی و اسطوره های چین به چشم میخورد. اما زیباترین و درعین حال غم انگیز ترین افساته ای که دراینباره نقل شده است، درباره فروریختن قسمتی از دیوار به خاطر "منگ چیانگنو" است. وی پس از کشته شدن شوهرش در حین ساخت این دیوار، در غم او بسیار گریست و پس از آن سرگذشت تلخ و غم انگیزی پیدا کرد. این داستان در کتاب ها و ترانه های عامیانه و اپراهای قدیمی نقل شده است و در میان مردم چین، بسیار مشهور است.

مسافرت در طول دیوار
اگر تمایل دارید که از این دیوار بازدید نمایید، بهترین منطقه برای شروع، "سیماتای" است که در 110 کیلومتری شمال شرقی بیجینگ (پکن) قرار گرفته است. زیرا این منطقه از دیوار، هنوز هم فرم اصلی و واقعی خود راحفظ کرده، و به علت کمبود وسایل نقلیه عمومی در این ناحیه، از طرف توریست های دیگرهنوز مورد توجه قرار نگرفته است.

شهر ممنوعه Forbidden City

پس از ورود به شهر ممنوعه و تهیه یک بلیت ۴۰ یوانى ۹ اژدهاى طلایى قصرها مشاهده میشود.درمركزپكن پايتخت چين، مجموعه باستاني سحرآميزشهرممنوعه به روايتي وسيع ترين و كامل ترين مجموعه معماري چوبي در جهان است كه محل زندگي ۲۴ امپراتور از سلسله پادشاهي مينگ (۱۴۲۰ ميلادي) تا سلسله پادشاهي چينگ در ۱۹۱۱ ميلادي بوده و حدود ۴۹۱ سال رونق داشته است. پس از انقلاب سون يات سن در۱۹۱۱ ميلادي پادشاهي چين سرنگون وازرونق اين مجموعه كاسته شد.ازسال ۱۹۲۴ بازديدازمجموعه به عنوان كاخ موزه براي عموم آزاد شد.

ويژگي هاي كالبدي
مساحت مجموعه حدود۷۲۰ هزار مترمربع است كه با ۹۶۱ متر طول در امتداد شمال به جنوب و ۷۵۳ متر عرض در امتداد شرق به غرب گسترده شده وازسه طرف با باغ هاي سلطنتي احاطه شده است.ديواري با ارتفاع ۱۰ متروخندقي باعرض ۵۲ متر دور تا دور مجموعه را فرا گرفته است. ديواردرهرضلع يك دروازه دارد. دروازه نيمروز در ضلع جنوبي و دروازه نيروي ايزدي در ضلع شمالي است. ديوارها ضخيم اند. شهر ممنوعه كاملاً طبق نظام تشريفاتي سلسله هاي فئودالي و اصولي طبقاتي ساخته شده است. ويژگيهاي كالبدي آن از جمله وسعت، شيوه معماري،رنگ و تزيينات،همگي نمايانگر امتياز خاندان سلطنتي و سلسله مراتب اشرافي است. سه قصر اين مجموعه، تاي هه، چون ههو بايوهه كه بيشترجلب توجه مي كنند، محل برپايي مراسم باشكوه بوده است.طبق اسنادتاريخي، در سلسله مينگ ۱۰۰ هزار صنعتگر و يك ميليون كارگر در ساخت اين مجموعه عظيم باستاني با تزيينات عجيب و غريب شركت داشته اند. مصالح ساختماني مصرفي ازسراسركشور،حتي ازاستان يونن در فاصله چند هزار كيلومتري تهيه شده است.
اشياي با ارزشي كه در شهر ممنوعه پيدا شده يك ششم كل كشفيات چين را شامل مي شود.
نظام سلسله مراتبي
شهر ممنوعه مجموعه سلسله مراتبي و شامل دروازه ها و قصرهاي متعدد است. با نگاه به نقشه مجموعه علاوه بر بخش هاي اصلي، اتاق ها و فضاهاي خدماتي بسياري نيز در اين مجموعه ديده مي شود كه مجموعاً به ۹۹۹۹۵ اتاق مي رسد. به اعتقاد چيني ها اقامتگاه امپراتوران آسماني داراي ۱۰ هزار اتاق است و امپراتوران كه پسر امپراتور آسماني شناخته مي شدند خويشتن دار بوده و نمي بايست از شمار اتاق هاي امپراتور آسماني تجاوز مي كردند. از اين رو اتاق هاي شهر ممنوعه نيم اتاق كمتر از اتاق هاي كاخ آسماني است. منظور از نيم اتاق، بخشي از مجموعه شمال اتاق راه پلخ است كه يك اتاق كامل حساب نمي شود.
بخش هاي مختلف مجموعه
دروازه ومن (دروازه نيمروز): دروازه نيمروز قديمي ترين دروازه بوده و تنها شخص شاه از آن استفاده مي كرده. ارتفاع آن ۳۷ متر و در سال ۱۴۲۰ ميلادي تكميل شده است.
ميدان تاي هه من: از اين ميدان در واقع پيش فضاي ورودي است. رودخانه اي به نام رود آب طلايي مي گذرد كه با پنج پل مرمري با ديگر بخش هاي مجموعه ارتباط دارد. در اين ميدان فضاها كاملاً وسيع و گسترده اند و كف سازي ميدان در چند لايه ساخته شده است. قصر تاي هه هسته مركزي شهر ممنوعه است كه تخت طلايي رنگ امپراتور هم در اين قصر قرار دارد. اين قصر مجلل ترين معماري را در شهر ممنوعه دارد و در شمال ميدان بر سكوي مرمرسفيدرنگي به مساحت ۳۰ هزار مترمربع و بلنداي ۸ متر ساخته شده است و با ارتفاع ۴۰ متر بلندترين بناي شهر ممنوعه است. قصر تاي هه در بالاي اين ميدان با حدود ۱۳ هزار تصويراژدهاازپرتزيين ترين قصرهاي اين مجموعه است. درفرهنگ چين، اژدها نماينده قدرت امپراتوري است.
سكوي سفيد رنگ قصرتاي هه، اين قصررا باشكوه تر كرده و در ضمن از نفوذ رطوبت جلئوگيري مي كند. براي زهكشي اين سكو كه در سه طبقه است بيش از هزار مجسمه سر اژدها استفاده شده و هنگام بارش باران، آب زهكشي شده از دهان اژدها فوران مي كند و چون بناهاي شهر ممنوعه چوبي است اين كار ظاهراً درپيشگيري از آتش سوزي مؤثر بوده است. در ميان حياط اين شهر جمعاً ۳۰۸ ظرف مسي بزرگ براي ذخيره آب وجودداشته كه در تمام سال براي پيشگيري ازآتش سوزي به كار مي رفته است. در زمستان زير اين ظرف ها آتش روشن مي كردند تا آب داخل آن يخ نبندد.

خندق وديواردفاعي اطراف مجموعه: براي دفاع از قصر، خندقي به طول ۳۸۰۰ متر و عرض ۵۲ متر كشيده شده است. در پشت خندق ديوارهايي به ارتفاع ۱۰ متر به رنگ قرمز كشيده شده كه برج هاي ديدباني در هر گوشه ديوارها قرار گرفته اند.
پارك جينگ شان:اين پارك دربخش شمالي شهرممنوعه درحقيقت يك كوه مصنوعي است كه ازخاك كندن خندق درست شده وامروزه به يك پارك عمومي تبديل شده است.
قصرامپراتور چونگ ذنگ: آخرين امپراتور سلسله مينگ در سال ۱۶۶۴ ميلادي قصر خود را بر فراز كوه جبنگ شان بنا كرد. شهر ممنوعه در جنوب كوه جينگ شان واقع شده و با قوانين فنگ شوئي مطابقت دارد و به همين دليل به كوه فنگ شوئي نيز معروف است.
تالاريانگ سين:دراينجا امپراتور سلسله چينگ باسفيران وميهمانان خارجي خود ديدار مي كرد.اين مكان از لحاظ تزيينات چيني وتبتي بسيارغني است.
اتاق ازدواج: اتاق كاملاً خصوصي شاه بوده و از نظر عايق بندي و گرمايش بسيار پيشرفته بوده است.
باغ سلطنتي: اين باغ سنگي و صخره اي، در بيرون مجموعه است و كوشك هايي در ميان صخره ها دارد. در اينجا معماري و طبيعت به بهترين شكل ممكن با هم تركيب شده و نمونه خوبي از باغ ارگانيك در چين است.
اين مجموعه به عنوان گنجينه آثار باستاني كشور چين، ويژگي هاي غالب معماري كشور را هم به تصوير مي كشد. برخي از اين ويژگي ها عبارتند از:
۱- استفاده زياد از چوب در ساخت معابد و قصرها
۲- وجود اژدهاي محافظ بودا در تزيينات معابد
۳- رنگ قرمز به عنوان رنگ غالب در اين معابد چيني - بودايي
۴- ارتفاع كم معابد از سطح زمين
۵- گستردگي معابد و قصرها در محور شمالي جنوبي
۶- گذر از حداقل دو دروازه براي رسيدن به فضاي اصلي مجموعه
۷- رعايت سلسله مراتب حركتي در محور جنوب به شمال

لشکر سفالین

این اثر تاریخی در شهر شیان دو ساعت پرواز دارید از پکن و ورودیش حدود 20 هزار تومانه

به چینی: 秦始皇陵兵马俑) شامل مجسمه سفالی هزاران سرباز مجهز مربوط به پادشاهی چین شی هوان، موسس دودمان چین در ۲۲۰ پیش از میلاد است.[۱] مجسمه‌های سنگی ارتش تراکوتا در حوالی شهر شی‌آن پایتخت نخستین امپراتوری چین پراکنده هستند. این آثار از مهم‌ترین یافته‌های باستان‌شناسی جهان در سال‌های اخیر به شمار می‌روند

تاریخچه

مجسمه‌های لشکر سفالین چین با اندام و اندازه واقعی به عنوان «پاسداران معبد سلطنتی در چین باستان» مستقر شده بودند. آنها به اولین امپراتوری چین متحد به نام چین شی هوان تعلق دارند. این امپراتور از سال ۲۲۱ تا ۲۰۶ قبل از میلاد مسیح بر چین باستان حکومت می‌کرد.
پیکره سربازان بیش از دو هزار سال پیش به همراه امپراتور به خاک سپرده شدند تا بر پایه باوری قدیمی، در جهان پس از مرگ نگهبان و معبد سلطنتی امپراتور باشند و او را از گزند دشمنانش حفظ کنند.

کشف لشکر سفالین

در سال ۱۹۷۴ میلادی، کشاورزان چینی در استان شاآن‌شی به صورت کاملا اتفاقی مقبره چین شی هوان و پاسداران معبد سلطنتی را کشف کردند. بر اساس برآوردها، مجسمه‌های لشکر سفالین شامل بیش از ۸۰۰۰ سرباز، ۱۳۰ کالسکه نظامی و ۵۲۰ اسب می‌شود.[۴] در رشته‌ای از حفاری‌های دقیق و پیو

سته از سال ۱۹۷۴ تاکنون، بیش از ۲۰۰۰ پیکره از زیر خاک بیرون آورده شده‌اند

نقاط دیدنی چین

البته نقاط دیدنی چین که خیلی ولی انچه حداکثر بتونید در یک سفر یک هفته را ببیند را برایتون می گذارم در ضمن انجا می توانید با تورهای رزانه برید که در وقت و هزینه شما صرفه جویی میشه و برای پیدا کردن تورهای روزانه توی چین می توانید از تور بصورت آپشن بخواهید

میدان Tiananmen - پکن

این میدان با 440 هزار متر مربع مساحت ، در مرکز شهر پکن قرار دارد و می توان قلعه تیان آمن ، بنای یادبود قهرمانان مردم ، تالار بزرگ مردم ، تالار یادبود Mao Zendong ، موزه ملی چین و جشن اهتزاز پرچم ملی چین را که هر روز صبح به اجرا در می آید را درآنجا دید. قلعه ی تیان آن من که درقسمت شمالی میدان قرار دارد، ورودی شهر ممنوعه محسوب می شد و در سال 1417 میلادی ساخته شده است. در گذشته بیشتر جهت برگزاری جشنهای امپراتوری و معرفی او و ملکه به مردم ،از این قلعه استفاده می شد و تا سال 1991میلادی که پادشاهی در چین پایان یافت ، بجز خانواده سلطنتی و اشراف هیچ کس حق ورود به این قلعه را نداشت.

کاخ تابستانی - پکن



کاخ تابستانی که از کلاسیک ترین و برجسته ترین باغهای دنیا و اصلی ترین نمونه از باغ سبک چینی است ، همراه با مارتهای با شکوه و مجلل خود ، در حاشیه غربی ناحیه Haidian، و در 15 کیلومتری مرکز پکن قرار دارد.این باغ در دوران امپراتوری سلسله ی Jin (1234-1115) ساخته شد و در دوران امپراتوری سلسله)Qing1911 -1644) باغ مخصوص امپراتوری و استراحتگاه خانواده سلطنتی گردید و باغ Qingyi نام گرفت.پس از آنکه این باغ در حمله نیروهای متحد انگلیس و فرانسه نابود شده و در آتش سوخت ، در سال 1888میلادی توسط ملکه Dower Cixi ، که بیشتر سالهای پایان عمر خود را در آن سپری کرد،کاخ تابستانی (Yiheyuan) نام گرفت.

معبد بهشت - پکن




معبد بهشت يكي از نقاط ديدني پكن به شمار مي رود . اين بنا كه بسيار بزرگ تر از شهر ممنوعه و كوچك تر از قصر تابستاني است ، 2،700،000 متر مربع مساحت دارد و در سال 1420 در دوران سلسله مينگ به منظور قرباني كردن براي خدا ساخته شد . از آن جايي كه امپراتوران چين خود را فرزند خدا مي دانستند جرات نمي كردند كه محل اقامت خود يعني شهر ممنوعه را بزرگ تر از اقامتگاه خدا بسازند . در بيرون يكي از دروازه ها با نام IMPERIAL VAULT سه سنگ انعكاس قرار گرفته است . اگر رو به دروازه و روي سنگ اول بايستيد و صحبت كنيد يك انعكاس از صداي خود مي شنويد . به همين ترتيب اگر بر روي سنگ دوم و سوم بايستيد به ترتيب دو و سه انعكاس خواهيد شنيد . يكي ديگر از جاهاي ديدني و مشهور بنا ، ديوار انعكاس نام دارد كه ويژگي هاي خاصي دارد . محيط اين ديوار 193 متر است . اگر شما و دوستتان در دو طرف پاي ديوار بايستيد و كلمه اي را بر زبان بياوريد ديگري به وضوح آن را خواهد شنيد . اين پديده از تئوري امواج صدا استفاده مي كند . علاوه بر ساختمان هاي جالب توجه ، ديديني هاي ديگري نيز در اين قصر وجود دارد كه از بين آن ها مي توان سرو 9 اژدها اشاره كرد . علت اين نام گذاري به خاطر شاخه هاي تو در توي آن است كه گويي 9 اژدها به هم تابيده شده اند . گفته مي شود اين درخت سرو كهنسال بيش از 500 سال قبل كاشته شده است

در روزگاران دور که بشر تازه یک‌جا نشین شده بود، شهری در سیستان پدید آمد که به گفته‌ی باستان‌شناسان به لحاظ بافت شهری، جمعیت، برنامه ریزی شهری و ... اولین شهر جهان بود. شهر سوخته و تمدن هوشمند و خلاق آن با بیش ازپنج‌هزار سال قدمت، به‌عنوان بزرگ‌ترین استقرار شهرنشینی در نیمه‌ی شرقی فلات ایران، نمونه‌ای منحصر به ‌فرد و حکایت‌گر واقعی علم، صنعت و فرهنگ گذشته‌های دور این مرز و بوم می‌باشد.

شهر سوخته در ۵۶ کیلومتری زابل در استان سیستان و بلوچستان و در حاشیه جاده زابل - زاهدان واقع شده است. این شهر در ۳۲۰۰ سال قبل از میلاد پایه گذاری شده و مردم این شهر در چهار دوره بین سال‌های ۳۲۰۰ تا ۱۸۰۰ قبل از میلاد در آن سکونت داشته اند. محوطه باستانی شهر سوخته در هزاره دوم و سوم قبل از میلاد، توسط مهاجرانی كه از چهار گوشه به ‌آن مهاجرت كرده‌اند، بنا شده است.سند یا کتیبه ای که نام واقعی و قدیمی این شهر را مشخص کند هنوز به دست نیامده و به دلیل آتش سوزی در دو دوره زمانی بین سال های 3200 تا 2750 قبل از میلاد «شهر سوخته» نامیده می شود.«کلنل بیت» یکی از ماموران نظامی بریتانیا از نخستین کسانی است که در دوره قاجار و پس از بازدید از سیستان به این محوطه اشاره کرده و نخستین کسی است که در خاطراتش این محوطه را شهر سوخته نامیده و آثار باقیمانده از آتش سوزی را دیده است. پس از او «سر اورل- اشتین» با بازدید از این محوطه در اوایل سده حاضر، اطلاعات مفیدی در خصوص این محوطه بیان کرده است. بعد از او شهر سوخته توسط باستان‌شناسان ایتالیایی به سرپرستی«مارتیسو توزی» از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۷ مورد بررسی و کاوش قرار گرفت.شهر سوخته دارای تشکیلات مرتب و منظمی بوده و از بعد سازمان‌دهی اجتماعی نیز جزو شهر‌های پیشرفته‌ی زمان خود بوده است. وجود نظام مرتب و منظم آب‌رسانی و تخلیه‌ی فاضلاب، دانش پزشکی پیشرفته و صدها عامل دیگر بر اهمیت این منطقه افزوده است.

این شهر از نادرترین شهرهای باستانی است که در آن، زنان عهده دار امور مالی خانواده‌شان بوده‌اند.بر مبنای یافته‌های باستان شناسان شهر سوخته ۱۵۱ هکتار وسعت دارد و بقایای آن نشان می‌‌دهد که این شهر دارای پنج بخش مسکونی واقع در شمال شرقی شهر سوخته، بخش‌های مرکزی، منطقه صنعتی، بناهای یادمانی و گورستان است که به صورت تپه‌های متوالی و چسبیده به هم واقع شده اند. هشتاد هکتار شهر سوخته بخش مسکونی بوده است.شهر سوخته مرکز بسیاری از فعالیت‌های صنعتی و هنری بوده، در فصل ششم کاوش در شهر سوخته نمونه‌های جالب و بدیعی از زیورآلات به دست آمد.  در جریان حفاری‌های فصل های گذشته در شهر سوخته مشخص شد که با توجه به صنعتی بودن شهر سوخته و وجود کارگاه‌های صنعتی ساخت سفال و جواهرات در این منطقه، ساکنان شهر سوخته از درختان موجود در طبیعت محوطه برای سوخت استفاده می‌‌کرده اند. در شهر سوخته انواع سفالینه‌ها و ظروف سنگی، معرق کاری،انواع پارچه و حصیر یافت شده که معرف وجود چندین نوع صنعت، به ویژه صنعت پیشرفته پارچه بافی در آنجاست. تاکنون ۱۲ نوع بافت پارچه یکرنگ و چند رنگو قلاب ماهیگیری در شهر سوخته به دست آمده و مشخص شده مردم این شهر با استفاده از نیزارهای باتلاق‌های اطراف هامون سبد و حصیر می‌‌بافتند و از این نی‌ها برای درست کردن سقف هم استفاده می‌‌کردند. صید ماهی و بافت تورهای ماهیگیری نیز از دیگر مشاغل مردمان شهر سوخته بوده است. شهر سوخته بدون شک جز شهرهای بسیار پیشرفته زمان خود بوده است. اینک به برخی از این پیشرفت های شگفت انگیز اشاره می کنیم:

نخستین چشم مصنوعی جهان

برای نخستین بار در شهر سوخته یك چشم مصنوعی متعلق به 4800 سال پیش كشف شد. این چشم مصنوعی متعلق به زنی 25 تا 30ساله بوده که در یکی از گور های شهر سوخته مدفون شده بوده است.جمجمه زن صاحب چشم مصنوعی شهر سوخته چشم مصنوعی روی جمجمه او دیده می‏شود.

چشم مصنوعی یافت شده در چشم چپ او کار گذاشته شده و با وجود گذشت زمان نزدیک به 4500 سال از ساخته شدن آن هنوز سالم است.جنس این چشم مصنوعی یافت شده هنوز بطور کامل مشخص نشده است اما به نظر می رسد در ساخت آن از قیر طبیعی مخلوط به نوعی چربی جانوری استفاده شده است.در روی این چشم مصنوعی ریزترین مویرگ‌های داخل چشم توسط مفتول‌‌های طلایی به قطر كمتر از نیم میلی‌متری طراحی شده‌اند. مردمك این چشم در وسط طراحی شده و تعدادی خطوط موازی كه تقریباً یك لوزی را تشكیل می‌دهند در پیرامون مردمك دیده می‌شود.سرپرست گروه باستان شناسي شهرسوخته سيد منصور سيد سجادي  :براي نخستين بار در شهر سوخته يک چشم مصنوعي پيدا شد . مطالعات اوليه نشان داده اند که چشم چپ زن تنومند مدفون در قبر شماره 6705 مصنوعي بودهاست . همين مطالعات نشان مي دهند که زير طاق ابروي زن مذکور آثار آبسه ديده مي شود. به علت طول زمان زيادي که بخش زيرين اين چشم مصنوعي با پلک چشم در تماس بوده است آثار ارگانيکي پلک چشم نيز در روي آن مشهوداست . جنس و ماده اي که چشم مذکور با آن ساخته شده است هنوز به دقت روشن نشده و تشخيص آن به آزمايشهاي بعدي موکول شده است اما به نظر مي رسد که چشم مزبور از جنس قير طبيعي که با نوعي چربي جانوري مخلوط شده است ساخته شده است . در روي اين چشم مصنوعي ريز ترين مويرگهاي داخل کره چشم توسط مفتول هاي طلايي به قطر کمتر از نيم ميلي متر طراحي شده اند مردمک چشم در وسط طراحي شده و جز از آن تعدادي خطوط موازي که  تقریباً يک لوزي را تشکيل مي دهدند درپيرامون مردمک ديده مي شود از دو سوراخ جانبي واقع در دو سوي اين چشم مصنوعي جهت نگهداري و اتصال آن به حدقه چشم استفاده مي شده است . بررسي هاي انسان شناسانه نشانداده که به احتمال بسيار زياد زن مزبور داراي سني بين 25 تا 30 سال بوده و دو رگه (سياه و سفيد) بوده است . اشياء پيدا شده در اين قبر دو قسمتي عبارت بوده اند از ظرفهاي سفالي ، مهرهاي تزييني ، يک کيسه جرمي و يک آينه مفرقي . قدمت اين قبر و چشم مصنوعي به حدود 2800 سال بيش ازميلاد و 4800 سال پيش از اين مي رسد . مطالعه جهت دستيابي به اطلاعات بيشتر در اين مورد چشم و اسکلت ادامه دارد.

جراحی مغز

یکی شگفت‌انگیزترین یافته‌‌های این شهر، پیدایی نشانه‌های کهن‌ترین جراحی مغز درشهر سوخته است. جمجمه‌ای از دختر دوازده یا سیزده ساله که در 4800 سالپیش، پزشکان آن دیار برای درمان بیماری هیدروسفالی (جمع شدن مایع درجمجمه) بخشی از استخوان جمجمه او را برداشته و جراحی کردند که مدت‌ها بعد از این عمل زنده مانده است.

اسكلت كامل پيدا شده از يك دختر 14 ساله كه مورد جراحي مغز قرار گرقته است...چهره اين دختر توسط اندام شناسان باستان شناس در تصوير فوق باز سازي شده است.

محل كشف اسكلتهاي مورد جراحي قرار گرفته به همراه وسایل زینتی و چندکوزه

خط کش 5 هزار ساله

در طی کاوش های انجام گرفته در شهر سوخته یک خط کش ساخته شده از چوب آبنوس کشف شد. دکتر سید منصور سید سجادی، سرپرست هیات باستان‏شناسی شهر سوخته درباره خط کش کشف شده گفت: این خط کش به طول 10 سانتیمتر با دقت نیم میلیمتری و از جنس چوب آبنوس است. کشف خط کش در شهر سوخته زابل نشانگر این است که ساکنان این شهر باستانی دارای پیشرفت های زیادی در زمینه علم ریاضیات بوده اند.

قدیمی ترین تخته نرد جهان

از گور باستانی موسوم به شماره 761 کهن ترین تخته نرد جهان به همراه 60مهره ی آن در شهر سوخته پیدا شد. این تخته نرد بسیار قدیمی تر از تخته نردی است که در گورستان سلطنتی «اور» در بین النهرین پیدا شده بود.

تاس های بازی كشف شده به همراه تخته نرد در شهر سوخته

این تخته نرد از چوب آبنوس و به شکل مستطیل است. روی این تخته نرد، ماری که ۲۰ بار به دور خود حلقه زده و دمش را در دهان گرفته، نقش بسته است. این تخته نرد ۲۰ خانه بازی و ۶۰ مهره دارد. مهره ها که در یک ظرف سفالی در کنار تخت نرد قرار داشتند از سنگ های رایج در شهر سوخته یعنی از لاجورد، عقیق و فیروزه است.

نخستین انیمیشن جهان

باستان شناسان هنگام کاوش در گوری 5 هزار ساله جامی را پیدا کردند که نقش یک بز همراه با یک درخت روی آن دیده می شود. آن ها پس از بررسی این شی دریافتند نقش موجود بر آن برخلاف دیگر آثار به دست آمده از محوطه‌های تاریخی شهر سوخته، تکراری هدفمند دارد، به گونه‌ای که حرکت بز به سوی درخت را نشان می دهد. هنرمندی که جام سفالین را بوم نقاشی خود قرار داده، توانسته‌ است در 5 حرکت، بزی را طراحی كند كه به سمت درخت حركتو از برگ آن تغذیه می کند.

باستان‌شناسان با نزدیک كردن این تصاویر به یكدیگر موفق شدند نمونه‌ای ازیك تصویر متحرك را در قالب یك فیلم 20 ثانیه‌ای به دست آورند.
سرپرست تیم كاوش در شهر سوخته درباره كشف اخیر خود گفت: «حركت بز به سوی درخت و تغذیه او از برگ درختان در 5 حركت مصور شده است. در این تصاویر نه تنها بز به سمت درخت حركت می‌كند، بلكه جهش وی و پریدن بز روی برگ درختان كاملا دیده می‌شود.»
به گفته این باستان‌شناس، بز از جمله حیواناتی است كه در رسیدن به ارتفاعات تبحر داشته و می‌تواند با یك حركت جهشی به سمت بالا حركت كند. هنرمن دنقاش شهر سوخته‌ای، با دقت و زبردستی موفق به تصویر كردن جهش این بزشده است.
از این جام برای نوشیدن استفاده می‌شده است. ارتفاع این جام 10 سانتی‌متر است و روی یك پایه استوار شده است «سجادی» درباره منحصر به فرد بودن این تصاویر در دنیای باستانی گفت: «تاكنون در دوره‌های پیش از تاریخی چنین تصاویری دیده نشده و ما برای اولین بار به این تصویر در شهر سوخته برخورد كرده‌ایم. در بسیاری از ظروف، اشكالی را می‌بینیم كه تنها تكرار شده‌اند، اما حركتی در آنها دیده نمی‌شود. تحقیقات ما نشان داده  است كه این نقش، قدیمی‌ترین ایده مردمان باستان برای ارایه «تصویر متحرك» و به تعبیر امروزی «انیمیشن» است.»
از دیگر اشیای مهم از میان هزاران شی یافت شده، می‌توان از سفال با امضای سفال‌گر بر روی آن، چکش، سوزن، شهرک‌های مسکونی و ساختمان‌های همه‌گانی هم‌چون آپارتمان، بذر خربزه، حبوبات، ماهی خشک کرده، برنج، زیره، کوره‌های سفالگری، کوره‌های ذوب فلزات، دکمه، تبر، بندکفش، قلاب، شانه سر، طناب، سبد، گل مو، قاب‌های چوبی، کفش، کمربند و ... نام برد.

گورستان شهر سوخته

ساختمان موزهٔ ایران باستان

از آنجایی که طرح و نقشهٔ یک موزه باید با موضوع و اشیای داخل آن ارتباط و هماهنگی داشته و با تاریخ و هنر آن سرزمین مرتبط و پیوسته باشد از این نظر، نما و سردر ورودی موزه به سبک نمای ایوان کسری ساخته شد. (ایوان کسری نام کاخ شناخته‌شدهٔ شهر تیسفون پایتخت دولت ساسانی است که ایوان آن ۳۵ متر بلندی، ۵۰ متر پهنا و ۲۵ متر ژرفا دارد). رنگ آجرها نیز به همین منظور به رنگ سرخ تیره تعیین شده تا نمایانگر معماری عصر ساسانی باشد. بنای موزه حدود ۱۱٬۰۰۰ متر مربع است که ساختمان اصلی آن در سه طبقه ایجاد شده‌است.

معمار این ساختمان آندره گدار معمار فرانسوی بوده‌است که در طراحی آن کاخ کسری در شهر تیسفون در دوران ساسانی را در ذهن داشته‌است.^[۱][۲] آغاز ساخت آن سال ۱۳۱۴ خورشیدی است که در مدت دو سال عملیات ساختمانی آن بوسیله و استاد تکمیل و در سال ۱۳۱۶ خورشیدی رسماً گشایش یافت.

قدیمی‌ترین دست ساخته بخش پارینه سنگی سالن که از سنگ کوارتز ساخته شده‌اند، مربوط به حوزه رودخانهٔ کشف رود در شرق مشهد هستند، که بیش از یک میلیون سال قدمت دارند. از دیگر مجموعه‌های قدیمی این بخش دربند و گنج پر مربوط به استان گیلان و شیوه تو در نزدیکی مهاباد است که حدود هفتصد تا دویست هزار سال قدمت دارند. از دوره‌های پارینه سنگی میانی و نئاندرتال در ایران است ابزارهای ساخته شده از سنگ آتش زنه و بقایای سنگواره جانوران مربوط به غارهای منطقه زاگرس و فلات مرکزی ایران از جمله غارهای بیستون و خرم آباد به نمایش در آمده است.

در دوره پارینه سنگی جدید که مصادف با گسترش انسان هوشمند امروزین در ایران است، ساخت تیغه ابزار رواج یافت. قدیمی‌ترین بقایای انسان کشف شده در ایران در این بخش دیده می‌شود که به دندان وزمه مشهور است. این دندان کهن‌ترین بقایای سنگواره انسان در ایران است که بطور مستقیم تاریخ گذاری شده و در غاری بنام وزمه در نزدیکی کرمانشاه کشف شده است. این دندان آسیای کوچک که مربوط به کودکی نُه ساله است، به روش طیف سنجی گاما سال‌یابی شده که تاریخی بین ۲۰ تا ۲۵ هزار سال پیش را نشان می دهد.

در دوره پارینه سنگی جدید ساخت ابزار های استخوانی و استفاده از تزیینات شخصی مانند آویز صدفی، دندان حیوانات و گل اُخرا نیز در این دوره در ایران متداول شد. از مکانهای مهم این دوره غار «یافته» (لرستان) است که نمونه‌هایی از اشیا آن در سالن موزه به نمایش درآمده است.از دوره بعدی (فراپارینه سنگی) که ویژگی‌های آن ابداع ابزارهای ترکیبی، کاربرد سنگ‌ساب و نگهداری مواد خوراکی است، نمونه‌هایی از غار «علی‌تَپه» (مازندران)، غار «شَلَم» (ایلام) و چند مکان دیگر به نمایش درآمده است.

از دوره نوسنگی و روستانشینی آثاری چون قدیمی‌ترین خشت ایران از تپه گنج‌دره، قدیمی‌ترین پیکرک‌های گلی انسان و حیوان از تپه سراب و ابزارهای سنگی در سالن به نمایش در آمده است. شوش(خوزستان)، اسماعیل‌آباد و چشمه‌علی(تهران)، تل‌باکون(فارس) از محوطه‌های بسیار مهم در هزاره‌های پنجم و چهارم پ.م.(دوره مس و سنگ) در ایران هستند که نمونه‌هایی از سفالینه‌های منقوش آنها در سالن دیده می‌شود. از نقش‌های مورد توجه در این دوره می‌توان به نقش ساده شده بز کوهی اشاره کرد که در سطح ظروف سفالین اسماعیل‌آباد و چشمه‌علی دیده می‌شوند.

ظروف سنگی جیرفت و شهداد با نقوش متنوع مانند نبرد انسان با جانوران اساطیری و نقش مایه‌های هندسی، جانوری و گیاهی از نمونه‌های شاخص این ظروف منقوش‌اند که در ویترین‌ها به نمایش درآمده‌اند. از دیگر آثار مهم این دوره در سالن موزه پیکر گلی از شهداد است که نشان‌دهنده نیم‌تنه مردی برهنه با دستان جمع شده بر روی سینه، احتمالاً در حالت نیایش نشان داده شده است.

ظروف، ادوات جنگی، اشیا تزئینی، پیکرک های انسانی و جانوری از جمله اشیای فلزی اواخر عصر مفرغ و آغاز عصر آهن هستند که در سالن به‌نمایش درآمده‌اند. همچنین سفال خاکستری با سطح صیقلی و داغ‌دار و همچنین ظروف با لوله‌های ناودانی، ظروف با فرم‌های جانوری و انسانی و ریتون‌ها (ظروف جانورسان) و اشیای آهنی نیز از دیگر اشیا به نمایش درآمده است.

تعدادی از اشیای به نمایش درآمده در بخش پیش از تاریخ سالن متعلق به تمدن ایلام است. از تمام دوره‌های ایلامی آثار هنری فراوانی برجای مانده، اما دوره ایلام میانه یکی از پرشکوه‌ترین ادوار سه‌گانه ایلامی‌ها است. معبد چغازنبیل یکی از مهم‌ترین بقایای معماری این دوره است که آثار قابل توجهی مانند پیکره گاو با کتیبه، لوله‌های شیشه‌ای، آجرنوشته‌ها و کلون در از آن به دست آمده که در سالن به نمایش درآمده است. لوله‌های شیشه‌ای چغازنبیل از جمله قدیمی‌ترین نمونه‌های شیشه در ایران است. پیکره‌سازی، ساخت ظروف تزئینی از قیر طبیعی، نقوش برجسته، مهرهای استوانه‌ای، پیکرک‌ها به صورت نقش برجسته قالبی، آجرهای لعاب‌دار، اشیای بدل چینی، اشیای مفرغی و سردیس‌های تدفینی از دیگر جنبه‌های هنر ایلامی‌ها در ادوار گوناگون است که در سالن ایران باستان نمونه‌هایی از آنها دیده می شود.

آثار قابل انتساب به دوره ماد در سالن موزه از مکانهای باستانی نوشیجان، حسنلو، گودین و باباجان به دست آمده‌اند. در این دوره ساخت اشیا آهنی گسترش یافت که از نمونه‌های بارز آن در سالن می‌توان به اشیا حسنلو اشاره کرد. در این دوره سفالینه‌های لعاب‌داری زیبایی ساخته می‌شد که یک نمونه جالب توجه آن تنگ لعاب‌دار زیویه است نقش دو بز را در دو سوی یک گل لوتوس به نمایش گذاشته است.

نشانی

خیابان امام خمینی، مجموعه تاریخی باغ ملی، خیابان پروفسور رولن

نگارخانه

• 

  سر در موزه ایران باستان.

• 

  پلکان تخت جمشید

• 

  تندیس داريوش بزرگ

• 

  سر ستون تخت جمشید

• 

  پیکره سنگی شیر بدون سر هخامنشی

• 

  سردار اشکانی (سورنا) [۱]

• 

  سردیس شاهزاده اشکانی

• 

  نمای کلی تالار موزه

عالی قاپو یکی از آثار زیبای اصفهان

مجموعه: مكانهاي تاريخي ايران

کاخ عالی قاپو عمارتی است که در غرب میدان نقش جهان و روبروی مسجد شیخ لطف اله سر بر افراشته و به عنوان یکی ازمهمترین شاهکارها ی معماری اوائل قرن یازدهم هجری از شهرتی عالم‌گیر برخوردار است . تاریخ ساخت بنا به 1054 هـ.ق باز می گردد و بانی آن بانی : شاه عباس اول می باشد.

این قصر دروازه مرکزی و مدخل کلیه قصرهایی بود که در دوران صفویه در محدوده میدان نقش جهان بنا شده بودند . عالی قاپو مرکب از دوکلمه عالی و قاپو است که با هم به معنای « سر در بلند » یا « درگاه بلند» هستند. اسامی دیگر آن علی قاپو ، دولتخانه مبارکه نقش جهان و قصر دولتخانه می باشند.

از زیر سر در بلند کاخ که تمامأ با سنگ ساخته شده به قصر وارد می شویم و به وسیله پلکانی که در دو طرف تعبییه شده اند به طبقات فوقانی می‌رسیم .

عالی قاپو دارای پنج طبقه است که هر طبقه آن تزئینات ویژه‌ای دارد در طبقه همکف دو تالار وجود دارد که در آن روزگار به امور اداری و دیوانی اختصاص داشت ، در طبقه سوم ایوان بزرگی است که بر هجده ستون بلند و رفیع استوار است و در وسط این ایوان حوض زیبایی از مرمر وجود دارد .

آنچه عالی قاپو را در عداد آثار با شکوه و بسیار نفیس قرار داده است اثر هنرمند معروف عصر صفوی رضا عباسی یعنی گچبریهای آخرین طبقه است که تالار آن به اتاق موسیقی یا اتاق صوت نیز معروف است .

در این قسمت از کاخ شکل انواع جام و صراحی در دیوار تعبییه شده است که این اشکال علاوه بر نمایش زیبایی و خلاقیت و ابتکار هنرمندان گچکار برای این بوده است که انعکاس حاصل از نغمه‌ها ی نوازندگان به وسیله این اشکال گرفته شود و صداها طبیعی و بدون انعکاس صوت به گوش برسند .

به طورکلی بنای عالی قاپو به عنوا ن یک بنای تشریفاتی خوش ساخت و زیبا دستاورد دیگری از هنر معماری دوران صفویه است .

نظرات (17)

نظرات (11)

نظرات (47)

نظرات (74)

نظرات (32)

نظرات (15)

دانش اگر در ثریا هم باشد مردانی از سرزمین پارس بدان دست خواهند یافت  …

همه چیز درباره ی اقوام آریایی

سلام!

درباره ی ایران

ایران نمایانگر یکی از ریشه دار ترین، تنهاترین، و سره ترین شهریگری (تمدن) های جهان است که توانسته به عنوان یکی از شگفت انگیزترین خاستگاه ها که در شهریگری بشری همیاری کرده است مورد توجه باشد.

بنا بر شهادت بازمانده های باستانی، مردمان (آدمیان) از زمان های بسیار کهن در کشور ما می زیسته اند. به درستی که شمار بسیاری تپه، سنگ نبشته و نشانه های شهریگری باستانی گواهی و یادبودی از اقامتگاه نیاکان ما در سده های "پالئو" و "نوسنگی" در خود دارند.

به هر روی، زمانی که مردمانی نام خود را بر این کشور گذاشتند به 3000 سال پیش از میلاد بر می گرد؛ زمانی که آریایی ها، یک شاخه از مردمان هند و اروپایی، در کوچ درازمدتشان از آسیای کوچک به این کشور سرسبز رسیدند و مستقر شدند.

این کوچ نشینان باستانی، در این دوره از تاریخ، تا چنان مراحل برتری رشد کردند که سایه ی خود را بر سر خاندان (قبیله) های همسایه ی خود، خیلی پیش تر از یونانیان باستان، افکندند.

به هر روی، و در پی آمد فراز و نشیب های بسیار، کشور ما کشورگشایان و تاخت و تازگران بسیاری را می شناسد؛ اسکندر، چنگیزخان، تیمور لنگ، و بسیاری کسان دیگر، ولی او شایستگی آن را داشت که یک بار دیگر به پا خیزد و آن کشورگشایان را در ود غرق کند و با خود وفق دهد.

امروزه، ایران تنها بخشی جزئی از مرز بسیار بزرگی که در آغاز تاریخ نوشته شده در آن بود جای دارد. شناخته شده به عنوان ایران بزرگ از نظر جامعه ی متفق القول خاورشناسان، اسن کشور به فرم یک فلات بلند از رود فرات در باختر به رود سند در خاور و از جلگه های زیرین دریای مازندران در شمال تا کرانه ی خلیج همیشه پارس در جنوب گسترده شده است.

فلات ایران که آسیا را به اروپا و آفریقا پیوند می دهد نه تنها از نقطه نظر جغرافیایی که در همه ی دوره های تاریخ جهان موقعیتی مهم و ارزشمند را دارا بوده است.

ایران کمابیش از 25 تا 40 درجه ی عرض جغرافیایی شمالی و 44 تا 63.5 درجه ی طول جغرافیایی خاوری از نصف النهار گرینویچ جای گرفته است. بنابراین همه ی خاک آن در منطقه ی معتدل شمالی، جنوب غربی آسیا، و در خاورمیانه جای دارد. پهنه (مساحت) ایران امروز 1.648.000 کیلومتر مربع است، در حدود دو سوم فلات ایران و یک بیست و پنجم آسیا را اشغال می کند.

بیش از نیمی از خاک ایران با کوه های بلند پوشیده شده است، که بیشتر آن ها توسط دو رشته کوه البرز و زاگرس تقسیم شده اند. برابر با یک چهارم خاک ایران بیابان است و 7.7٪ از زمین آن پوشیده از جنگل های سرسبز و خرم است. "دماوند" با بلندای 5.671 متر، بلندترین ستیغ در رشته کوه البرز و همه جای ایران است. این آتشفشان خاموش همانند فوجیاما در ژاپن به نظر می رسد و جایگاه ویژه ای در ادبیات و هنر (به ویژه کوزه گری) ایرانیان دارد.

تهران، پایتخت ایران، در سراشیبی این کوه بزرگ در رشته کوه البرز جای دارد. دریای مازندران در شمال ایران با پهنه ی 438.400 کیلومتر مربع بزرگ ترین دریاچه ی روی زمین است، پس به حق دریا نامیده می شود. پیرامون (محیط) دریای مازندران 6.379 کیلومتر است، جنوبی ترین کرانه ی ان که تنها به پهنای 5 کیلومتر گسترده می شود، در بخش آب های ایران است.

سرانجام، خلیج همیشه پارس در جنوب ایران از را تنگه ی هرمز به آب های آزاد وصل شده است و ارزش بسیاری از دیدگاه استراتژیکی دارد. خلیج پارس از زمان های بسیار دور یکی از کهن ترین راه های آبی است ک توسط آدمیان به کار برده شده است؛ پهنه ی آن تا تنگه ی هرمز 232.850 کیلومتر مربع است. خلیج فارس از اروند رود تا دهانه ی تنگه ی هرمز با فراگرفتن کناره ی جنوب غربی ایران امتداد می یابد.

ایران (در زمان نوشته شدن این مقاله) دارای 24 استان، 195 شهر و شهرک، و 500 بخش (ناحیه) است. جمعیت ایران بنا بر آخرین سرشماری، 60 میلیون تن است. (برگرداننده: اکنون، 1385 خورشیدی، کمابیش 70 میلیون تن است.)

همسایگان ایران جمهوری شوروی پیشین در شمال، افغانستان و پاکستان در خاور، ترکیه و عراق در باختر و شیخ نشینان تازی (عرب) در پایین کرانه ی خلیج همیشه پارس در جنوب. دولت ایران "جمهوری اسلامی" است و دین رسمی آن "اسلام" است؛ 98٪ از مردم ایران مسلمانند که 91٪ آن ها شیعه هستند. زبان گفتاری و نوشتاری رایج در ایرن فارسی است.

مشهورترین اقلیت های مذهبی زرتشتیان، مسیحیان ارمنی، و یهودیان هستند.

از زمان باستان تا کنون نژادهای گوناگون مانند لر، کرد، ترک، گیلک، بلوچ، و تیره های دیگر در سرزمین باستانی سوم زندگی کرده اند و نقشی ارزشمند در پایه گذاری شهریگری (تمدن) جهان نوین بازی کرده اند که شایسته ی سپاسگزاری است.

به احترام رفراندوم مردم

لوگوی جدید ارتش سایبری

نام ارتش سایبری ایران زمانی بر سر زبان‌ها افتاد که در اولین حمله سایت توئیتر را مورد حمله قرار داد و در پیامی که در سایت قرار داده بود، از حمایت از اغتشاش در ایران توسط توئیتر انتقاد کرده بود. در پیام هکرها آمده بود: «آمریکا فکر می‎کند که دارد اینترنت را با دسترسی‎اش کنترل و مدیریت می‎کند، اما این طور نیست؛ این ما هستیم که اینترنت را با قدرت‌مان کنترل و مدیریت می‎کنیم. بنابراین، سعی نکنید مردم ایران را تحریک کنید که…»

سایت اصلی فتنه هک می‌شوند
پس از این سایت نوبت به موج‌کمپ رسید تا دامنه‌ی آن در اختیار ارتش سایبری ایران قرار گیرد. در اولین عکس‌العمل‌ها هک موج‌سبزآزادی با موضوع دستگیری‌ها گره خورد. برخی گفتند که هکی انجام نشده استو تنها مدیر این سایت دستگیر شده است. اما به روز رسانی مجدد سایت و خداحافظی تیم فعال آن، این گمانه هم باطل شد. برخی از دوستان در فرندفید می‌گفتند که مدیر موج‌سبز آزادی فاطمه شمس است که البته خارج از ایران ساکن است. از این جهت احتمال ارتباط بین دستگیری‌ها و هک شدن دامنه‌ی موج‌کمپ منتفی است.

جستجوگر چینی شکست
جستجوگر چینی بایدو هدف دیگری بود که ارتش سایبری ایران آن را از کار انداخت. این عمل موجی از سئوالات را درباره‌ی انگیزه‌ی هکرها ایجاد کرد. اما برخی گمانه‌زنی‌ها از قدرت‌نمایی ارتش سایبری حکایت می‌کرد. دامنه‌ی فیس‌بوک دات‌نت هم همزمان با بایدو مورد حمله قرار گرفت و هکرها با ورود به سرور فیس‌بوک صفحه‌ی اول آن را تغییر دادند. هرچند دامنه‌ی فیس‌بوک دات‌نت فعال نیست، اما باتوجه به این‌که با سایت اصلی روی یک سرور قرار دارند، بار دیگر قدرت ارتش سایبری ایران را نشان داد.

وقتی سازگارا ضایع می‌شود
محسن سازگارا (ضد انقلاب فراری) که همکار سیا محسوب می‌شود در برنامه‌ای از راه‌های مقابله با هکرهای ارتش سایبری سخن گفت و یک روز بعد، سایت او مورد حمله قرار گرفت. هکرها با طعنه خطاب به او نوشته بودند که به جای حرف زدن، اگر عرضه دارد، از هک شدن سایت خودش جلوگیری کند! علاوه بر سایت سازگارا، فیلم‌های یوتیوب او نیز پاک شد. وی در این فیلم‌ها به شیوه‌های عملیاتی علیه حکومت اشاره می‌کرد و زمینه‌های آشوب را فراهم می‌کرد.
سایت دیگری که توسط این ارتش هک شد، سایتک بود. این سایت اگرچه شاخص نبود، اما در جرگه سایت‌های جریان آشوب به شمار می‌رفت.

رادیو زمانه خاموش شد
رادیو زمانه در ۱۰ بهمن ۱۳۸۸ هک شد. در صفحه نخست آن، تصویری منقش به پرچم جمهوری اسلامی ایران و عبارت‌های «یاحسین (ع)» و «خلیج فارس» نوشته شد و در پیامی نوشت: «ارتش سایبری ایران به تمام مزدوران وطن‌فروش هشدار می‌دهد که در دامان اربابان خود نیز آن‌ها را راحت نمی‌گذارد.»
فرید حائری نژاد سردبیر رادیو زمانه در گفت‌وگو با بی.بی.سی تصریح کرد: حمله کنندگان تلاش کرده‌اند به داخل “سرور ” این سایت نفوذ کنند. آنها توانستند وارد حساب کاربری سایت شوند و حتی به داخل ایمیل‌های صاحبان حساب‌های کاربری نفوذ کرده‌اند؛ آنها تلاش کردند اطلاعات افراد در تماس با سایت را هم به دست بیاورند. وی همچنین به دویچه وله گفت: حمله کنندگان اول به سرور ما حمله کردند و پس از آن وارد ایمیل اکانت ما شدند و آخر سر دومین ما را تغییر دادند. حمله کنندگان کسانی هستند که چند هفته قبل به تویتر ضربه زدند.
رادیو زمانه از وابستگان به خانه آزادی در آمریکاست که با حمایت هلندی‌ها در آمستردام تشکیل شده است.

خبرنامه امیرکبیر
۱۷ بهمن خبرنامه امیرکبیر هک شد. در صفحه نخست آن، این‌بار تصویری منقش به پرچم یاحسین (ع) و «فإن حزب‌الله هم الغالبون» جای گرفت. در بخش انتهایی این تصویر، شعر زیر درج شده بود:
“اگر فرمان دهد رهبر، بتازیم
اگر او خواهد از ما، سر ببازیم
اگر صبر و قرار از ما بخواهد
بنشینیم و بسوزیم و بسازیم”

به احترام رفراندوم مردم
موج بعدی هک در ۲۳ بهمن رخ داد. سایت‌های جرس، تحول سبز و کلمه توسط هکرها مورد حمله قرار گرفت. اما این‌بار آرم تازه‌ای را برای این ارتش در نظر گرفته بودند: علامت اکسپلورر به همراه یک اسلحه کلاشینکف که روی آن صفر و یک‌هایی دیده می‌شود. در پیام منتشر شده توسط ارتش سایبری آمده است که این سایت به احترام رفراندم ۲۲ بهمن هک شده است.

گمانه‌زنی‌ها درباره هویت ارتش سایبری
برخی گانه‌زنی‌ها از ارتباط مرکز مبارزه با جرائم سازمان یافته سپاه با این گروه خبر می‌دهد. نام این مرکز زمانی بر سر زبان‌ها افتاد که شبکه‌ای از مدیران سایت‌های غیراخلاقی فارسی دستگیر شدند و در یک برنامه‌ی تلویزیونی از آنها اعتراف گرفته شد.
شیوه‌ی کشف این شبکه و دستگیری این افراد (به خصوص که بخشی از این شبکه خارج از ایران بودند) باعث شد تا شوک جدی به فعالان مجازی وارد شود که سپاه بر فضای اینترنت تسلط کامل دارد. همان زمان سایت‌های ضدانقلاب اعلام کردند که دستگیری پرنوگراف‌ها در حقیقت زنگ خطری برای کسانی است که اینترنت را فضای باز و ناشناسی می‌خواهند که مقاصد خود را پیگیری کنند.

متهم ردیف اول: روسیه
برخی هم از هکرهای اجاره‌ای سخن گفتند. به خصوص انگشت اتهام این بار نیز به سمت‌ هکرهای روسی نشانه رفت. این گمانه با نشانه‌شناسی طرح‌هایی که ارتش سایبیر ایران منتشر کرده است تقویت شد. وجود ستاره سرخ در صفحه نخست توئیتر باعث شد نام روسیه در صدر قرار گیرد. اما نکته این است که مگر نه این‌که ستاره سرخ روسی که از آن سخن می‌گویند، توپر است؟

من یک نفرم؛ با قدرت یک ارتش
اختر قاسمی از همکاران رادیو زمانه هم با اشاره به اختلال چند روز اخیر این سایت اعلام کرد: از اون جایی که همکاران زمانه امید به درست شدن آن داشتند متاسفانه خبر هک کامل را با تامل و با کمی صبر به دیگر همکاران دادند به طوری که خود من با ایمیل هک شده یکی از همکاران مدتی در چت بودم بدون اینکه متوجه شده باشم که کسی که با من صحبت می‌کند یک هکر است.
بعد از مشخص شدن اینکه فرد مخاطب من هکر است از او پرسیدم که “چرا این کار را انجام می‌دهند و هدفشان چیست؟ او گفت اولاً من یک نفرم و به اندازه یک ارتش کار می‌کنم و اسمم ارتش است. من یک جوان عادی و متخصص کامپیوتر هستم. بی.بی.سی و صدای آمریکا و زمانه که تبلیغی نمی‌گیرند و درآمدی ندارند، معلوم است که از کجا تامین می‌شوند و از براندازی حرف می‌زنند. ” از او پرسیدم چند سال داری، پاسخ داد ۲۱سال. او گفت ما نمی‌گذاریم کشورمان را “ری‌ست ” کنید.

زیر مجموعه‌ی پدافند سایبری سپاه
اما فرورتیش رضوانیه (طنزپرداز) در روزآنلاین داستان را جور دیگری روایت می‌کند:
طرح تشکیل ارتش سایبری ایران از سال ۸۴ در سپاه پاسداران مطرح شده بود، امابا افزایش تبلیغات علیه دولت نهم در اجرای آن تسریع به عمل آمد. مدتی بعد گروهی بسیار وسیع تشکیل شد که تعداد اعضای آن از چند نام بسیار فراتر می‌رود. واحد جذب نیروی انسانی ارتش سایبری به این ترتیب عمل می‌کند که تیم‌های ویژه‌ای پس از شناسایی هکرهای حرفه‌ای، با آن‌ها تماس گرفته و تهدید می‌کنند در صورتی که همکاری نکنند، روانه زندان خواهند شد.
سطح ارتباط و اطلاعات افراد تا حدی کنترل شده است که حتی بیشتر اعضای گروه هنوز از همکاری خود با ارتش سایبری اطلاعی ندارند. با توجه به استفاده از نخبه‌ها، سطح علمی ارتش سایبری با توجه به سابقه فعالیت بالای نفوذگران در ایران بسیار بالاست و قدرت این ارتش با توجه به هدف آن، قابل مقایسه با گروه‌های مشابهی است که در سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا و اسرائیل فعالیت می‌کنند. گفتنی است “مرکز مبارزه با جرائم سازمان یافته سایبری” (پدافند سایبری سپاه) از همین افراد تشکیل شده است.
البته به نظر می‌رسد که فرورتیش رضوانیه به جای این گمانه‌زنی‌ها، در همان تخصص اصلی خود (طنزنویسی) فعالیت کند موفق‌تر است!

اطلاعات فنی از سایت ارتش سایبری
دامنه سایت ارتش سایبری ایران به صورت قانونی در یاهو به ثبت رسیده است. سرورهای آن در خارج از کشور قرار دارد. اما هنوز کسی نتوانسته است سایت آنها را متوقف کند. کل اطلاعاتی که از این ارتش موجود است، همین سایت و ایمیلی است که برا یارتباط در نظر گرفته‌اند.
تنها چند روز پیش از تولد ارتش سایبری، مؤسسه «Defense Tech» ایران را جزء پنج کشور دارای قوی‌ترین نیروی سایبری معرفی کرد.

: استرالیا،ششمین کشور بزرگ در دنیا است.

2: اقاقیای طلایی نماد ملی استرالیا است.

3: استرالیا دارای بیشترین ناحیه ساحلی در دنیا است.

4: بیش از 200 زبان و گویش در استرالیا موجود است.

5: 25 درصد ساکن در استرالیا در کشورهای دیگری به دنیا آمده اند.

6: استرالیا سرزمینی چند ملیتی و متشکل از مهاجرانی از 200 کشور است.

7: این سرزمین دارای یکی از شگفت انگیز ترین اکوسیستم های جالب در دنیا است.

8: خانم "جینا راینهارت" با 17 میلیون دلار سرمایه ثروتمندترین فرد در استرالیا شناخته می شود.

9: استرالیا ،دومین کشوری است که به زنان اجازه رای داد.(نیوزیلند در جایگاه نخست)

10: قدیمی ترین فسیل دنیا مربوط به 3.4 بیلیون سال پیش در استرالیا پیدا شد.

11: هزینه استفاده از برق در استرالیا بسیار گران است.

12: عربستان صعودی،از استرالیا شتر وارد می کند.

13: هواپیمایی کانتاس(استرالیا)،یکبار با سوخت روغن خوراکی پرواز داخلی داشت.

14: اگر هر روز یک ساحل در استرالیا را ببینید،دیدن کل سواحل 27 سال طول می کشد.

15: بیشترین مهاجرانی که در استرالیا زندگی می کنند از کشور یونان هستند.

16: دیوار بزرگ مرجانی در استرالیا،بزرگترین مجموعه صخره های مرجانی در دنیا است.

17: در استرالیا 3برابرتعداد مردم گوسفند وجود دارد!

18: کانگورو وقتی متولد می شود یک سانتی متر طول دارد.

19: عروس های دریایی بیش از هرگونه دریایی شناگران را می کُشد.

20: 63 درصد استرالیایی ها از اضافه وزن رنج می برند.

21: 91 درصد استرالیا را پوشش گیاهی،تشکیل می دهد.

22: یک استرالیایی می خواست نیوزیلند را از طریق سایت eBay به فروش رساند.

23: گوشت کانگورو در تمام رستوران ها و سوپرمارکت ها به فروش می رسد.

24: استرالیا بزرگترین جزیره و کوچکترین قاره دنیا است.

25: شهر دورافتاده "کالگورلی" بزرگترین تولیدکننده طلا در جهان است.

26: استرالیایی ها مخترعان بزرگی هستند: جعبه سیاه هواپیما،آسپیرین،پنسیلین،ماشین چمن زنی و غیره در استرالیا اختراع شده اند.

27: استرالیا دارای 10 صحرا است.

28: این کشور محل زندگی کروکودیل هایی است که هر سال تعدادی انسان را می بلعند.

29: بسیاری از ستارگان هالیوودی،اهل استرالیا هستند:نیکول کیدمن،ارول فلین،مل گیبسون،کیت بلانشت استرالیایی هستند.

30: در استرالیا بیشتراز سوئیس برف می بارد.

31: این کشور زیستگاه عجیب ترین حیوانات از جمله: پلاتیپوس،کانگورو،کوآلا و کوکابورا(نوعی پرنده) است.

32: استرالیا کشور ثروتمندی محسوب می شود.

33: سقف خانه اپرا در سیدنی 161 هزار تن وزن دارد.

این آب گرم که در دره هوآلاپای قرار دارد، در دهه ۱۹۶۰ به طور طبیعی به وجود آمد و کم کم لقب گردشگرپذیرترین پدیده طبیعی ایالت نوادا را به خود اختصاص داد.

آبگرم پرواز که در گوشه ای از امریکا جا خوش کرده ،خیلی از طبیعت دوستان دنیا را حیرت زده کرده است.


 آبگرم پرواز که در گوشه ای از امریکا جا خوش کرده ،خیلی از طبیعت دوستان دنیا را حیرت زده کرده است. گردشگرانی که گذارشان به ایالت نوادای امریکا افتاده، اغلب یکی از دیدنی ترین بخش های سفرشان را مربوط به آبشار آب گرمی می دانند که با تمام آب گرم های دیگر دنیا متفاوت است. آب گرمی با سنگ های رنگین کمانی و منظره ای که بیشتر از هر چیز به یک نقاشی شباهت دارد !

این آب گرم که در دره هوآلاپای قرار دارد، در دهه ۱۹۶۰ به طور طبیعی به وجود آمد و کم کم لقب گردشگرپذیرترین پدیده طبیعی ایالت نوادا را به خود اختصاص داد.

چون علاوه بر خواص درمانی زیادی که دارد، به دلیل وجود املاح معدنی خاص با رنگ های متفاوتی در هم آمیخته و تابلویی هفت رنگ را مقابل چشمان گردشگران می آورد.

در این آب گرم ماهی های کوچک، قوها و مرغابی های وحشی زندگی می کنند و این آبشار کوچک سنگی را به یک منطقه شگفت انگیز تبدیل می سازند.

این آبشار از دل سنگی بیرون می زند که ۴متر ارتفاع دارد و میلیون ها سال قبل در اثر فرسایش آبی به وجود آمده است.

گردشگرانی که قصد سفر به این آب گرم شگفت انگیز را دارند، معمولا ساعات ظهر را برای این کار انتخاب می کنند چون در این صورت آب و آفتاب تصویری خلق می کند که نمونه اش را هیچ جای دیگر نمی توان دید. آب تا ارتفاع ۲متری پاشیده می شود و قطرات ریز آن به همه جا می پاشد. خورشید هم با تابیدن به این آب معدنی نمایی هزار رنگ به آبگرم می دهد.

جالب است بدانید که این چشمه آب گرم حدود یک مایل از جاده فاصله دارد اما آنقدر بزرگ است که از ده ها متر دورتر دیده می شود.

 

عکسهای جالب و اسرار آمیز از جنگل یخ زده در لاپلند فنلاند که به عنوان زادگاه بابانوئل شناخته می شود.

 

 

 

 

 

 

برترین ها: افرادی که اسکی دوست دارند یا افرادی که بارش برف و تماشای آن روی کوه ها را از پشت شیشه در کنار شومینه و یک فنجان قهوه بسیار دوست دارند، مسلما از آشنایی با پربرف ترین شهرهای دنیا بسیار خوشحال خواهند شد.

ایستگاه گردشگری پارادایس - کوه Rainier، واشنگتن

این منطقه سالانه حدود 17 هزار میلی‌متر بارش برف را شاهد است. منظره و چشم‌انداز اینجا فوق‌العاده است.

آلیسکا، آلاسکا

در آلیسکا سالانه حدود 16 هزار میلی‌متر برف می بارد. اما جالب است بدانید در زمستان دو سال پیش، به طور عجیبی حدود 23 هزار میلی‌متر برف در اینجا باریده بود که در سال های گذشته سابقه نداشته است.

کوه کرکوود، کالیفرنیا

افرادی که در تفرج‌گاه زمستانی و کوهستانی کرکوود در جنوب غربی رودخانه Tahoe زندگی می کنند، هر سال بارش 15 هزار میلی‌متری برف را در اینجا گزارش می کنند.

Niseko، ژاپن

Niseko یک برآمدگی از بالای ساحل رودخانه در کوهستان است. اینجا کمی ترسناک به نظر می رسد. باید بدانید در این کوهستان سالانه حدود 15 هزار میلی‌متر برف می بارد.

Valdez، آلاسکا

Valdez  یکی از بیشترین بارش های برف را در آمریکای شمالی دارد. سالانه حدود 8 هزار میلی‌متر برف در این منطقه می بارد.

کوهستان واشنگتن، نیوهمشایر

کوهستان واشنگتن در جنگل ملی کوهستان سفید نیوهمشایر، بلندترین قله در شمال شرقی ایالت متحده آمریکا است. در هر سال این کوهستان حدود 6 هزار میلی‌متر برف بارد. اینجا محل قرارگیری رصدخانه کوهستان واشنگتن است که موسسه علمی است که لقب «مرکز بدترین شرایط آب‌وهوایی دنیا» را دارد.

بلو کانیون، کالیفرنیا

Blue Canyon در حاشیه جنگل ملی Tahoe، در فاصله حدود یک ساعتی از رودخانه Tahoe قرار دارد. در این دره سالانه حدود 6 هزار میلی‌متر برف می بارد. لازم به ذکر است، یک بار نزدیک به 20 هزار میلی‌متر برف در این دره باریده بود که دیگر هرگز تکرار نشد.

Yakutat، آلاسکا

با اینکه Yakutat  یکی از شهرهای بسیار پهناور ایالت متحده است اما فقط 4 هزار نفر در آن زندگی می کنند. این شهر در در میان خلیج آلاسکا قرار دارد و سالانه حدود 5 هزار میلی‌متر برف در آنجا می بارد.

Marquette، میشیگان

مارکت که در حاشیه رودخانه Superior قرار دارد نیز سالانه شاهد بارش 3600 میلی‌متری برف است. با این میزان بارش، رتبه پنجم برف‌خیزترین شهر آمریکا را به خود اختصاص داده است.

Sault Ste. Marie، میشیگان

Sault Ste. Marie در فاصله حدود 3.5 ساعتی از مارکت قرار دارد. این منطقه که در زمستان ها همیشه سفیدپوش است، سالانه به طور متوسط شاهد بارش 3 هزار میلی‌متری برف است.

ضرب المثل بار کج به منزل نمی رسد

ضرب المثل بار کج به منزل نمی رسد هشداری است در مورد اینکه کار نادرست توفیقی بدنبال ندارد .

زمینه پیدایش ضرب المثل بار کج به منزل نمی رسد

یکی از شاهزادگانی که به سعدی شیرازی ارادت داشت، محرمانه از شاهزاده خانم خویش به وی شکایت کرد که همه ساله برای من سه قلوی دختر می‌آورد و از او علاج خواست. سعدی راه‌حلی نشان داد که شاهزاده خانم را سخت برآشفته ساخت و فرمان داد او را از شهر اخراج کنند. شیخ بار سفر بست و زاد و توشه سفر را در یکتای خورجین و تای دیگر را خالی گذاشت. آن‌گاه خورجین را روی الاغ انداخت، ولی از هر طرف که خورجین را می‌انداخت، آن طرفی که پر بود، سنگینی می‌کرد و به زمین می‌افتاد. شاهزاده خانم که از پنجره قصر این ماجرا را می‌نگریست، به سعدی بانگ زد و گفت: بار کج به منزل نمی‌رسد. چرا وسایلت را مساوی در هر دو طرف خورجین نمی‌گذاری تا تعادل برقرار شود و بارت به زمین نیفتد؟ سعدی گفت: از ترس شما؛ زیرا من هم جز آنچه شما گفته‌اید، نگفتم ولی شما امر کردی مرا از شهر بیرون کنند.(1)

پیامهای ضرب المثل بار کج به منزل نمی رسد

ناراستی و حقه‌بازی عاقبت خوبی ندارد.
اگر خواهان به سرانجام رسیدن کارها و موفقیت در برنامه‌هایت هستی، راست‌گو و راست‌کردار باش.
نظام آفرینش براساس عدل و راستی بنا شده است و هرگونه کژی و ناراستی بی‌نتیجه و نابود خواهد بود.
کاربرد: در تشویق به راستی و درست‌کاری و در نکوهش و متوجه کردن افرادی که به بیراهه می‌روند به کار می‌رود.

چگونه با مشکلات روبرو شویم؟

چگونه با مشکلات روبرو شویم؟ از بین کلیه وبلاگها و اطلاعات سایت جستجو شده و نتیجه آن در لیست زیر نمایش داده شده است. جهت مشاهده اطلاعات بیشتر و کاملتر در خصوص هر وبلاگ بر روی عنوان آن کلیک نمائید. عبارت چگونه با مشکلات روبرو شویم؟ به صورت خودکار از بین اطلاعات درج شده در وبلاگها انتخاب شده و مسولیت این مطالب بر عهده نگارنده آن میباشد.

1 - آغاز غذا با نام خدا
غذاى خود را با نام خدا آغاز كنيد
امام على (عليه السلام ) فرمودند:
به هنگام غذا خوردن خداى را ياد كنيد و از بيهوده گوئى اجتناب نمائيد زيرا كه طعام نعمت و رزقى از خداوند است و بر شماست كه در آن خداى را ياد كرده و شكر گوئيد.
فروع كافى ، ج 6، ص 296
2 - نمك قبل از غذا
ابتداى غذا، كمى نمك بخوريد
حضرت على (عليه السلام ) فرمودند:
در شروع به غذا خوردن ، نمك بخوريد، اگر مردم مى دانستند نمك چه خاصيتى دارد هر آينه به جاى داروهاى مجرب ديگر آن را انتخاب مى كردند.
طب الائمه ، ص 70
3 - شروع با سركه
خوب است غذا را با سركه شروع كنيد
محمد بن على گويد: مردى در خراسان خدمت امام رضا (عليه السلام ) بود. غذايى براى آن حضرت آوردند كه با آن سركه و نمك بود. آن حضرت آغاز غذا را با سركه شروع كردند، آن مرد گفت : قربانت گردم ، شما به ماها امر كرديد با نمك شروع كنيم ! آن حضرت فرمودند: اين مثل آن است ، بدرستى كه سركه ذهن را قوى و عقل را زياد مى كند.
طب و درمان ، ص 140
4 - شستن دست ها
دست هايتان را قبل و بعد از غذا بشوئيد
امام على (عليه السلام ) فرمودند:
شستن دست ها قبل از غذا، رزق را زياد مى كند، لباس ها را از آلودگى حفظ مى نمايد و چشم را تقويت مى كند.
خصال ، ص 612
5 - كم خوردن و سلامت
كمتر غذا بخوريد تا كمتر بيمار شويد.
امام على (عليه السلام ) فرمودند:
خوراكت را كم كن تا بيمارى تو كم گردد.
غررالحكم ، ج 1، ص 114
6 - كم خوردن و سبك بودن
كمتر غذا بخوريد تا سبكتر باشيد
رسول گرامى اسلام (صلى الله عليه و آله ) فرمودند:
محبوبترين شما در پيشگاه خدا آنكس است كه كم خوراكتر و سبكتر باشد.
كنز العمال ، ج 15، ص 261
7 - ميانه روى در خوردن
در غذاخوردن ميانه رو باشيد
امام صادق (عليه السلام ) فرمودند:
هرگاه مردم در خوراك خود ميانه رو باشند، بدن هايشان پايدار و محكم است .
سفينة البحار، ج 2، ص 79
8 - سبك خوردن
سعى كنيد سبك و متعادل غذا بخوريد
امام كاظم (عليه السلام ) فرمودند:
تدبير غذايى و رژيم خوراكى اين نيست كه اصلا چيزى نخورى ولكن رژيم اين است كه چيزى بخورى اما سبك
وسائل الشيعه ، ج 17، ص 183
9 - پرخورى و هوشيارى
از پرخورى بپرهيزيد تا هوشيار بمانيد
رسول گرامى اسلام (صلى الله عليه و آله ) فرمودند:
پرخورى موجب از بين رفتن و نابودى هوشيارى و زيركى است .
مستطرف ، ج 1، ص 180
10 - پرخورى
از پرخورى بپرهيزيد تا تندرست بمانيد
امام على (عليه السلام ) فرمودند:
يا كميل ! شكمت را از خوراك پر مكن ، براى آب هم جا بگذار و براى هوا هم قرار بده ، تا اشتها دارى دست از خوراك بردار، اگر اين كارها را انجام دادى خوراك بر تو گوارا گردد، همانا تندرستى با كم خوردن و كم نوشيدن است .
تحف العقول ، ص 66
11 - اشتها به غذا
از خوردن غذايى كه بدان اشتها نداريد، بپرهيزيد
رسول گرامى اسلام (صلى الله عليه و آله ) فرمودند:
بر حذر باش از آنكه ، بخورى آنچه را اشتها ندارى كه باعث حماقت و نادانى مى گردد.
لئالى الاخبار، ش 2
12 - سير بودن دائمى
از هميشه سير بودن بپرهيزيد
امام على (عليه السلام ) فرمودند:
از هميشه سير بودن و بسيار خوردن بپرهيزيد كه اين كار بيمارى ها و رنج ها را بر مى انگيزاند.
غررالحكم ، ج 51، ص 151
13 - حرام خوردن
از غذاى حرام دورى گزينيد
رسول گرامى اسلام (صلى الله عليه و آله ) فرمودند:
هر كه لقمه اى از حرام بخورد، تا چهل شب نمازش مقبول نگردد و تا چهل روز دعايش مستجاب نشود و هر گوشتى كه از حرام برويد، آتش به آن سزاوارتر باشد.
بحارالنوار، ج 66، ص 314
14 - غذاى داغ
از خوردن غذا داغ اجتناب نماييد.
امام على (عليه السلام ) فرمودند:
غذاى گرم را وا نهيد تا سرد شود زيرا، براى رسول اكرم (صلى الله عليه و آله ) غذا حاضر كردند (ايشان ) فرمودند: وا نهيدش تا سر شود و قابل خوردن گردد، كه خداى عزوجل آتش به ما نمى خوراند، و بركت در غذاى خنك است .
فروع كافى ، ج 6، ص 322
15 - در جمع خوردن
بهتر است در جمع غذا بخوريد
پيامبر گرامى اسلام (صلى الله عليه و آله ) فرمودند:
محبوبترين خوراكى در پيشگاه خدا چيزى است كه دست ها بر آن زياد باشد. (خورنده ى آن بسيار باشد.)
نهج الفصاحة ، ص 15
16 - فوت كردن در ظرف غذا
در ظروف آب و غذا فوت نكنيد
امام صادق (عليه السلام ) فرمودند:
دميدن در ظرف آب و غذا و در محل سجده مكروه است .
خصال ، ص 158
17 - توجه به مستمندان
مستمندان را هنگام خوردن غذا رد نكنيد
امام على (عليه السلام ) فرمودند:
چون سفره ى غذا گذارده شد و، سائل و مستمندى از راه رسيد او را رد نكنيد.
محاسن برقى ، ص 423
18 - شام شب
شب ، حتما شام بخوريد ولو به لقمه اى
امام رضا (عليه السلام ) فرمودند:
شب حتما غذا بخوريد، اگر چه مقدار كمى نان باشد، چون باعث قوت جسم مى شود.
طب الائمه ، ص 65
19 - شتاب در خوردن
غذا را خوب بجويد و در خوردن هرگز شتاب نكنيد
امام صادق (عليه السلام ) فرمودند:
غذا خوردن را طولانى كنيد، زير لحظات آن از عمرتان محسوب نمى شود.
سفينة البحار، ج 1، ص 27
20 - راه رفتن و خوردن
سعى كنيد هنگام راه رفتن چيزى نخوريد
امام صادق (عليه السلام ) فرمودند:
در هنگام راه رفتن چيزى نخوريد، مگر آنكه مجبور باشيد.
روضة المتقين ، ص 524
21 - سبزى با غذا
بر روى سفره ى غذا سبزى را فراموش نكنيد
پيامبر گرامى اسلام (صلى الله عليه و آله ) فرمودند:
سفره هاى خودتان را با سبزى ها بيارائيد، زيرا انواع ميكروب ها را نابود مى سازد.
طب النبى . ص 3
22 - غذاى ريخته شده در سفره
بهتر است غذاهاى ريخته شده بر روى سفره را بخوريد
حضرت على (عليه السلام ) فرمودند:
امورى موجب رزق و روزى انسان مى شود: (كه از جمله ى آن امور) - خوردن غذاهاى ريخته شده بر سر سفره است .
طب و درمان ، ص 49
23 - نوشيدن بين غذا
سعى كنيد در بين غذا آب نياشاميد
امام رضا (عليه السلام ) فرمودند:
هر كس بخواهد كه معده اش ناراحت نشود، در بين غذا آب نياشامد تا وقتى كه خوردن غذا پايان پذيرد. هر كس در هنگام خوردن طعام آب بخورد، بدنش مرطوب و معده اش ضعيف گردد و رگ ها جوهر و قوت غذا را نمى گيرند.
مستدرك الوسائل
24 - نوشيدن آب با غذاى چرب
از نوشيدن آب ، پس از غذاى چرب اجتناب نمائيد
امام صادق (عليه السلام ) فرمودند:
آب خوردن روى غذاى چرب ، درد را به هيجان آورد.
وسائل الشيعه ، ج 17، ص 190
25 - آب سرد و غذاى گرم
از نوشيدن آب سرد پس از غذاى گرم بپرهيزيد
امام رضا (عليه السلام ) فرمودند:
نوشيدن آب سرد پس از غذاى داغ و شيرينى ، باعث از بين رفتن و فساد دندان ها مى گردد.
بحارالانوار، ج 4
26 - زياد نوشيدن
از زياد خوردن و زياد نوشيدن بپرهيزيد
رسول گرامى اسلام (صلى الله عليه و آله ) فرمودند:
دل هاى خويش را با زياد خوردن و زياد نوشيدن نميرانيد، كه دل چون زراعت است ، وقتى آب آن زياد شد خواهد مرد.
نهج الفصاحة ، ح 2489
27 - جرعه جرعه نوشيدن
بهتر است آب را جرعه جرعه بنوشيد
حضرت على (عليه السلام ) فرمودند:
بارها ناظر پيغمبر اكرم (صلى الله عليه و آله ) بودم ، آن حضرت هرگاه آب مى آشاميد، سه مرتبه در بين آشاميدن نفس مى كشيد، و رد هر مرتبه كه مى خواست شروع به آشاميدن كند به نام خدا شروع مى كردند و بعد از نفس كشيدن الحمدلله مى گفتند.
بحارالانوار، ج 1، ص 476
28 - سر كشيدن آب
هنگامى كه آب مى نوشيد آب را يك مرتبه سر نكشيد
رسول گرامى اسلام (صلى الله عليه و آله ) فرمودند:
هرگز تشنه شديد آنچنان آب بياشاميد كه گويى آب را مى مكيد و هرگز آن را لاجرعه (يكمرتبه ) سر نكشيد، بلكه آن را بمكيد.
طب النبى ، ص 5
29 - نوشيدن در ظرف ترك خورده
سعى كنيد در ظروف ترك خورده آب ننوشيد
رسول گرامى اسلام (صلى الله عليه و آله ) فرمودند:
از كناره ى دستگيره ى ظرف و جاى شكستگى آن آب نياشاميد.
سفينة البحار، ج 1
30 - ايستاده نوشيدن
سعى كنيد ايستاده آب نياشاميد
رسول گرامى اسلام (صلى الله عليه و آله ) فرمودند:
فردى از شما ايستاده آب نياشامد.
طب النبى ، ص 4
31 - اسراف كردن
در خوردن و نوشيدن از اسراف بپرهيزيد
خداوند سبحان در قرآن كريم مى فرمايد:
بخوريد و بياشاميد ولى اسراف نكنيد، كه خداوند اسراف كنندگان را دوست ندارد.
اعراف ، آيه ى 31
32 - شكرگزارى بعد از غذا
پايان هر غذا شكرگزارى از نعمت هاى خدا را فراموش نكنيد.
خداوند سبحان در قرآن كريم مى فرمايد:
اى كسانيكه ايمان آورده ايد، از خوراكى هاى پاكيزه اى كه روزى شما قرار داده ايم بخوريد، سپاسگزار خدا باشيد، اگر او را عبادت مى كنيد.
بقره ، آيه ى 172
33 - نمك پس از غذا
در پايان غذا هم كمى نمك بخوريد
امام باقر (عليه السلام ) فرمودند:
خداوند به حضرت موسى (عليه السلام ) وحى كرد كه قوم خود را امر كن غذا را با نمك آغاز و با آن پايان دهند، در غير اين صورت اگر دچار هر بيمارى شدند جز خود را ملامت نكنند.
طب الائمه
34 - خلال كردن
پس از صرف غذا، خلال كردن را فراموش نكنيد
رسول گرامى اسلام (صلى الله عليه و آله ) فرمودند:
خلال كنيد، چون خلال كردن دهان را پاكيزه مى كند و براى لثه ها خوب است .
كافى ، ج 6، ص 376
35 - خلال نكردن
با چوب ريحان و چوب درخت انار خلال نكنيد
امام صادق (عليه السلام ) فرمودند:
از خلا كردن با چوب ريحان و چوب درخت انار بپرهيزيد، كه اين كار رگ جذام را در بدن تحريك مى كند.
خصال ، ص 63
36 - شستن دهان
پس از خلال كردن ، دهانتان را حتما بشوئيد
امام حسين (عليه السلام ) فرمودند:
امير المؤ منين به ما دستور مى داد تا بعد از خلال كردن ابتدا سه بار دهان را شستشو دهيم و سپس آب بنوشيم .
النهاية ، ج 2، ص 99
37 - مسواك كردن
پس از هر غذا مسواك كردن را فراموش نكنيد.
رسول گرامى اسلام (صلى الله عليه و آله ) فرمودند:
مسواك ده فايده دارد، دهان را پاكيزه مى كند،
موجب رضايت خداوند است ، حسنات را تا هفتاد برابر افزون مى كند، سيره ى من است و استحباب دارد، زردى دندان را مى زدايد و دندان ها را سفيد مى كند، لثه را محكم مى كند، بلغم را مى برد، ضعف چشم را برطرف مى نمايد و اشتها را زياد مى كند.
خصال ، ص 481
38 - استراحت پس از غذا
پس از صرف غذا كمى استراحت نمائيد
امام صادق (عليه السلام ) فرمودند:
به پشت خوابيدن ، پس از خوردن غذا، بدن را فربه و غذا را هضم مى كند و ناراحتى را برطرف مى گرداند.
(معمول امام رضا (عليه السلام ) آن بود كه هرگاه غذا تناول مى كرد به پشت مى خوابيد و پاى راستش را بر روى پاى چپش قرار مى داد.
سفينة البحار، ج 1، ص 27
39 - حمام كردن پس از غذا
هرگز با شكم پر حمام نكنيد
امام رضا (عليه السلام ) فرمودند:
با شكم پر حمام نگيريد چون سبب توليد قولنج مى شود.
رسالة ذهبيه ، 29 - 26
40 - دو توصيه ى مهم !
تا گرسنه نشديد غذا نخوريد و تا سير نشديد دست از غذا بكشيد
پيامبر گرامى اسلام (صلى الله عليه و آله ) فرمودند:
در حالى غذا بخور كه اشتها داشته باشى و هنگامى دست از غذا بكش ‍ كه هنوز اشتهايت باقى است .
بحار، ج 62، ص 291
41 - چهار توصيه مهم !
اين چهار توصيه ى مهم را حتما بكار بنديد
حضرت على (عليه السلام ) به فرزندشان امام حسن (عليه السلام ) فرمودند:
چهار كلمه به تو مى آموزم كه تو را از درمان بى نياز سازد.
- تا گرسنه نباشى غذا مخور، و هنوز مايل به غذا باشى دست از آن بردار، غذا را به جا و نيكو بخور (خوب بجو) و هنگامى كه خواستى به بستر روى خود را به بيت الخلاء عرضه كن (به مستراح برو)
خصال ، ح 60
و اما چند تذكر...
...و در پايان به اين چند نكته نيز توجه كنيد:
1 - هميشه سعى كنيد از غذاهاى بهداشتى و تازه استفاده نمائيد.
2 - از غذاهاى متنوع استفاده كنيد تا نياز بدنتان به ويتامين هاى گوناگون را فراهم آوريد.
3 - هنگام خوردن غذا در جمع ، به ظرف غذاى ديگران نظر نيندازيد.
4 - بهتر است پس از صرف غذا براى هضم غذا، كمى قدم بزنيد.
5 - از افراط در خوردن غذاهاى چرب ، سرخ كردنى ها و شيرينى جات بپرهيزيد.
و... درست بخوريد تا هميشه سالم بمانيد.

چگونه درحداقل زمان به اندامی متناسب برسیم

مجموعه: زیبایی اندام

دلیل آن دو چیز بیشتر نیست، یکی روی آوردن مردم به غذاهای آماده و فست‌فود و یکی دیگر بمباران شدن با تصاویر مانکن‌ها و هنرپیشه‌های خوش‌هیکل. دلیل آن هرچه که باشد، همه ما دوست داریم خوش‌هیکل‌تر شویم.

خوش‌ هیکل شدن در طولانی ‌مدت هیچ رمز و راز خاصی ندارد:

ورزش منظم و تغذیه سالم. همه ما این را می‌دانیم. اکثر مردم به ‌اشتباه تصور می‌کنند که استفاده از این روش‌ها سالها طول می‌کشد تا نتیجه دهد و مجبور خواهید بود که زمان زیادی از اوقات فراغت خودتان را به ورزش کردن اختصاص دهید.

این به‌هیچ‌ وجه درست نیست.

نه، هیچ قرص جادویی وجود ندارد که بخورید و لاغر شوید، عضله‌های زیبا بسازید و خود‌به‌خود مانکن شوید. البته تبلیغات تلویزیونی معمولاً در تلاش هستند که خلاف این را به شما نشان دهند اما گول نخورید آنها فقط می‌خواهند محصولاتشان را به شما بفروشند.

اگر می‌خواهید سریع لاغر شوید، نکاتی که در این مقاله آورده‌ایم را رعایت کنید تا ببینید که چطور در مدت زمان بسیار کوتاهی می‌توانید نتایج شگفت‌انگیزی ببینید.

زیاد آب بنوشید

آب به طرق مختلف کمک می‌کند وزنتان را پایبن بیاورید. احتمالاً این تنها و مهمترین تغییری است که می‌توانید در زندگیتان ایجاد کنید که هم به کنترل وزنتان کمک کند و سلامتتان را ارتقاء دهد. اول اینکه آب بعنوان نوعی سرکوب‌گر اشتها عمل می‌کند. شما باید فقط وقتی واقعاً گرسنه‌تان است غذا بخورید و نوشیدن آب کمک می‌کند این زمان‌های گرسنه بودن را کمتر کنید.

یکی دیگر از فواید نوشیدن آب خنک این است که بدنتان باید با گرم کردن خود و رساندن آن به دمای طبیعی انرژی مصرف کند. پس می‌توانید خیلی راحت با نوشیدن آب خنک کالری بسوزانید.

و آخر اینکه، نوشیدن آب به کلیه‌هایتان کمک می‌کند مواد زائد و چربی‌های اضافه را از بدنتان بیرون کند. اگر به‌ اندازه کافی آب ننوشید، کبدتان در متابولیسم چربی تنبل‌تر می‌شود.

در وعده‌های بیشتر غذا بخورید

از وقتی به‌ دنیا آمده‌ایم به ما گفته اند که باید سر سه وعده مشخص در روز غذا بخوریم. متاسفانه، این توصیه مادران در سراسر جهان چندان با عملکرد بدن ما مطابقت ندارد.

خوردن پنج تا هفت وعده سبک‌تر غذا در طول روز به جای سه وعده سنگین، کمک می‌کند تا بدن همان میزان انرژی که لازم دارد را دریافت کند. طبیعتاً وقتی سه وعده حجیم غذا بخوریم، بدن مجبور می‌شود سوخت اضافه را ذخیره کند چون نمی‌تواند همه آن را در یک زمان بسوزاند. همین مسئله چاق شدن شکم و پهلوها، ران‌ها و سایر قسمت‌های بدن می‌شود. در آنچه برای خوردن انتخاب می‌کنید حساس باشید و آن را در وعده‌های بیشتر میل کنید.

مصرف نمک را قطع کنید

نمک یکی از جدی‌ترین دشمنان کسانی است که می‌خواهند وزنشان را پایین بیاورند چون بدن را مجبور می‌کند آبی را نگه‌ دارد که به طور طبیعی دفع می‌گردد. درنتیجه این حفظ آب، بدن دیگر آنطور که باید مایعات را فیلتر نکرده و موجب می‌شود که آب کمتری بنوشیم و مشکلاتی که در نکته اول ذکر کردیم اتفاق بیفتد. وجود نمک اضافی در بدن، سیستم تصفیه داخلی بدن را مختل می‌کند که درنتیجه آن متابولیسم پایین می‌آید.

برای کاهش مصرف نمک به طور جدی، فقط نپاشیدن آن بر روی غذا کافی نیست. باید برچسب موادغذایی که خرید می‌کنید را هم مطالعه کنید تا از میزان سدیم، چربی و قند آن آگاه شوید. سعی کنید تا می‌توانید موادغذایی خریداری کنید که کمتر از این سه مواد در خود داشته باشند.

به‌طور منظم ورزش کنید

مطمئناً از اول مقاله می‌دانستید که یکی از نکات مربوط به این موضوع خواهد بود، درست است؟ نکته کلیدی در ورزش این است که ضربات قلبتان را بالا ببرید تا قلبتان تندتر بتپد. اینکار سرعت سوختن چربی‌ها در بدن را بالا می‌برد. پس هر ورزشی که شما را به این هدف برساند ورزشی خوب محسوب می‌شود.

نکاتی که در این زمینه مطرح می‌شود این است که، 1) کاری را انتخاب کنید که از انجام آن لذت می‌برید تا اینکار را برایتان انجام دهد، یا 2) راهی پیدا کنید که از آن کار لذت ببرید. خیلی‌ها ماشین‌های گران‌ قیمت می‌خرند به این امید که قیمت بالای آن باعث شود که سوارش شوند. اما اشتباه می‌کنند.

یک ورزش بسیار خوب بالا و پایین رفتن از پله‌هاست. اگر در خانه‌تان پله دارید، دیگر هیچ غصه‌ای نداشته باشید. خیلی‌ها دوست دارند موقع انجام این فعالیت‌ها به موسیقی گوش دهند و این ورزش بسیار خوب است چون یک نیمه سخت (بالا رفتن) و یک نیمه آن آسان (پایین آمدن) است.

در کنار پله ‌نوردی می‌توانید انواع و اقسام فعالیت‌های ساده‌ای را در اینترنت پیدا کنید که می‌توانید در خانه خودتان هم انجام دهید. سعی کنید حداقل روزی 10 تا 20 دقیقه را به چنین فعالیت‌هایی اختصاص دهید. باید آن را جزئی از برنامه روزانه خودتان درآورید. حداقل برای یک ماه به خودتان اجازه ندهید که آن را پشت گوش بیندازید و بعد از یک ماه خواهید دید که یکی از عادت‌های زندگیتان شده‌ است.

با اینکه این نکات نمی‌تواند یک شبه شما را از فردی چاق به یک مانکن تمام عیار تبدیل کند اما واقعیت این است که هیچ کار دیگری هم نمی‌تواند به این سرعت برایتان نتیجه بیاورد. به هیچ‌ وجه گول تبلیغاتی که قرص‌های رژیمی و چربی‌سوز را تبلیغ می‌کند نخورید چون فقط وضع بدنتان را بدتر می‌کند. فقط کافی است روی این چهار نکته تمرکز کنید تا ببینید چقدر عالی نتیجه خواهید گرفت.

لیونل آندرس "لئو" مسی کوچیتینی (به اسپانیایی: Lionel Andrés "Leo" Messi Cuccittini)^[۴] فوتبالیست حرفه‌ای اهل کشور آرژانتین و عضو بارسلونای اسپانیا و تیم ملی آرژانتین است که در پست‌های مهاجم و بال بازی می‌کند. او اکنون کاپیتان تیم ملی فوتبال آرژانتین است. مسی در ۲۱ سالگی توپ طلای اروپا را ازآن خود کرد. وی همچنین نامزد دریافت عنوان بهترین بازیکن سال فوتبال جهان شد. در سال بعد یعنی در سال ۲۰۰۹، اولین جایزهٔ توپ طلای خود را دریافت کرد و همچنین بهترین بازیکن سال شد. وی موفقیت‌های خود را با دریافت توپ طلای سالهای ۲۰۱۱٬۲۰۱۰ و ۲۰۱۲ تکمیل کرد. او در سال ۲۰۱۱ عنوان بهترین بازیکن سال یوفا را دریافت کرد. مسی در ۲۴ سالگی بهترین گلزن تاریخ فوتبال بارسلونا در تمامی رقابتها شد. لئو در سن ۲۵ سالگی جوانترین بازیکن تاریخ رقابتهای لالیگا لقب گرفت که توانسته ۲۰۰ گل در این لیگ به ثمر رساند؛ از او می‌توان به‌عنوان بهترین بازیکن نسل خود نام برد. همچنین وی از دیدگاه کارشناسان بزرگ فوتبال و تحقیقات کالج هلند باهوش‌ترین بازیکن دنیا به حساب می‌آید. بازیکنی که در یک صدم ثانیه توانایی تصمیم گیری با توپ را دارد.^[۵][۶][۷] مسی اولین بازیکنی است که چهار بار برنده توپ طلای اروپا و جهان و یک‌بار هم به عنوان بهترین بازیکن زیر ۲۱ سال جهان برگزیده شده است. او هم‌چنین بهترین بازیکن سال فوتبال جهان در سال‌های ۲۰۰۹، ۲۰۱۰، ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲^{[۸][۹][۱۰][۱۱][۱۲]} بوده‌است و از این حیث رکورددار است.^[۱۳] شیوهٔ بازی او و توانایی‌هایش باعث شده‌است که وی با دیه‌گو مارادونا مقایسه شود؛ این درحالی است که مارادونا مسی را «جانشین» خود می‌داند.^[۱۴][۱۵]

مسی بهترین گلزن تاریخ باشگاه بارسلونا در بازی‌های رسمی به شمار می‌آید.^[۱۶] او توانست در سال ۲۰۱۲ صاحب رکورد بیشترین گل زده در یک سال با ۹۱ گل شود.^[۱۷] البته این رکورد را فیفا ثبت نکرد.^[۱۸] مسی به همراه بارسلونا ۶ بار قهرمان لالیگا، دو بار قهرمان جام حذفی اسپانیا، پنج بار برنده سوپرکاپ اسپانیا، سه بار قهرمان لیگ قهرمانان اروپا، دو بار قهرمان سوپر کاپ اروپا و دو بار قهرمان جام باشگاه‌های جهان شده است. مسی اولین و تنها بازیکنی است که در چهار رقابت لیگ قهرمانان اروپا به عنوان آقای گلی دست یافته است. وی همچنین اولین بازیکنی است که در این رقابت‌ها رکورد بیشترین هت تریک(۴) را در اختیار دارد. او در سال ۲۰۱۲ در لیگ قهرمانان اروپا تاریخ‌ساز شد و نخستین بازیکنی شد که در یک مسابقهٔ این جام پنج گل به ثمر رسانده است. وی همچنین به رکورد خوزه آلتافینی رسید و در یک فصل لیگ قهرمانان ۱۴ گل به ثمر رساند. مسی رکورد بیشترین گل زده در لیگ‌های اروپایی را در فصل ۱۲–۲۰۱۱ با ۷۳ گل به نام خود ثبت کرده است. او در همان فصلِ لالیگا رکورد ۵۰ گل را از خود به جای گذاشت و همچنین اولین بازیکنی شد که در شش رقابت مختلف در یک فصل هم گل زده و هم پاس گل داده است. لئو در ۱۶ فوریه ۲۰۱۳ سیصدمین گل خود در تیم بارسلونا را به ثمر رساند. او در ۳۰ مارس ۲۰۱۳ در نوزدهمین بازی متوالی در لالیگا موفق به گلزنی شد و اولین بازیکن تاریخ شد که در یک لیگ حرفه‌ای فوتبال در تمام بازی‌های متوالی در برابر همهٔ تیم‌ها موفق به گلزنی شده است. او در مارس ۲۰۱۴ مقابل رئال مادرید موفق به هت تریک شد که تبدیل به بازیکنی شد که در تاریخِ ال کلاسیکو بیشترین هت تریک را داشته است. او یکی از اعضای تیم ملی جوانان آرژانتین در جام جهانی جوانان ۲۰۰۵ بود که توانستند قهرمان آن مسابقات شوند. او در آن مسابقات بهترین بازیکن و همچنین بهترین گلزن آن مسابقات شد. مسی در المپیک پکن نیز به همراه تیم المپیک آرژانتین به مقام قهرمانی دست یافت. او تیم ملی کشورش را در تورنمنت‌هایی همچون جام‌های جهانی ۲۰۰۶، ۲۰۱۰ و ۲۰۱۴ و مسابقات کوپا آمریکا در سال‌های ۲۰۰۷ و ۲۰۱۱ همراهی کرده‌است. وی جوانترین آرژانتینی است که در جام جهانی بازی کرده و موفق به گلزنی شده است. در سال ۲۰۰۸ مسی به همراه تیم فوتبال آرژانتین مدال طلای المپیک را کسب کرد. در سال ۲۰۱۳، اسپورتزپرو او را در ردهٔ دوم پولسازترین ورزشکار جهان جای داد.^[۱۹]مسی در سال ۲۰۱۴ با کسب چهار عنوانِ بهترین بازیکن زمین در چهار بازیِ متوالی آرژانتین را به فینال جام جهانی رساند. وی همچنین جایزهٔ توپ طلایی را، به عنوان بهترین بازیکن تورنمنت ازآن خود کرد.^[۲۰]

هوش حیوانات موضوعی است که از دیر باز ذهن انسان را به خود مشغول داشته است . هم اکنون ده ها موسسه ی علمی و تحقیقاتی در این زمینه پژوهش می کنند .
تحقیقات و آزمون های زیادی در زمینه ی قدرت حافظه و توانایی مغزی حیوانات صورت گرفته است . گفته می شود که شامپانزه ، دلفین ، نهنگ و خوک از باهوش ترین حیوانات هستند .
سال گذشته سگی به نام « ریکو » رکورد باهوشی را شکست . او می توانست با شنیدن نام اشیا ء گوناگون تا ۲۵۰ شیئی را شناسایی کند .
شامپانزه برای برداشتن موزی که بالای سر اوست ، چند جعبه را روی هم قرار می دهد .
بعضی از حیوانات مانند اسب قادر به شمارش چند عدد هستند . اما دانشمندان عقیده دارند که توانایی هایی مانند شمردن اعداد و خواندن در انحصار ذهن انسانی است .زیرا این دو قابلیت به زبان وابسته هستند.
نکته ی مهمی که سیرک بازان به خوبی به آن واقف هستند ، این است که «هوش » حیوانی به غریزه وابسته است و تنها در ازای « پاداش » به کار می افتد .
همه ی حیوانات اندکی هوش دارند .
● طوطی خیلی با هوش نیست :
پرندگان برای رسیدن به طعمه درجات گوناگونی از هوش و زرنگی را نشان می دهند . طوطی مغز نسبتا درشتی دارد . او قادر به تکرار اصوات و کلمات است ، که به قابلیت سخن گویی این پرنده تعبیر می گردد . اما طوطی در چند آزمون رد شده است . طوطی نزد انسان ها از محبوبیت زیادی برخوردار است . اما در واقع این علاقه ربطی به هوش این حیوان ندارد .در برابر مردم کلاغ را دوست ندارند ، چون سیاه است و قیافه ی زشتی دارد . آزمون نشان می دهد که کلاغ ، دارکوب و عقاب با هوش ترین پرندگان هستند
طوطی حرف می زند اما زیاد با هوش نیست .
آیا شما در رفتار حیوانات دقیق شده اید ؟ آیا آن ها را با هوش می دانید ؟ از تجارب و دیده های خود بگویید .

شیر (نام علمی: Panthera leo) پستانداری گوشتخوار از سردهٔ پلنگ‌مانندهای خانوادهٔ گربه‌سانان است. با بدنی بزرگ که وزنش در میان نرها گاه به ٢۵٠ کیلوگرم می‌رسد؛ این جانور نیرومند دومین عضو بزرگ‌جثهٔ سردهٔ خود پس از ببر است. شیر به خاطر بدن بزرگ و هیبت و چالاکیش در هنگام شکار لقب «سلطان جنگل» را به خود گرفته؛ اگرچه بیشتر در مناطق ساوانایی آفریقا زندگی می‌کند و تنها تعداد کمی از آن در جنگل گیر در هندوستان یافت می‌شوند. آن‌ها طعمه‌های گوناگونی را به‌عنوان خوراک اختیار می‌کنند که شامل بیشتر جفت‌سمان بومی آفریقا و به‌ندرت جانداران بزرگی چون فیل و زرافه می‌شوند.

با آنکه در گذشته شیرها در آفریقا، خاورمیانه، و جنوب آسیا (از جمله ایران) به فراوانی یافت می‌شدند، امروزه تعداد محدودی از آن‌ها در آفریقا و آسیا باقی مانده‌اند که جمعیتشان به سوی کمتر شدن پیش می‌رود. در حال حاضر اتحادیه بین‌المللی حفاظت از محیط زیست وضعیت بقای گونهٔ شیر را در حالت آسیب‌پذیر طبقه‌بندی کرده‌است.^[۱]

شیرها ساختار اجتماعی مشخصی دارند که بر پایهٔ تشکیل گروهی به سرپرستی یک تا سه نر و تعدادی ماده به همراه توله‌هایشان است. آن‌ها به صورت گروهی به شکار می‌روند و شکارکردن بیشتر بر دوش شیرهای ماده است. با آنکه شیرهای نر شکار نمی‌کنند اما وظیفهٔ محافظت از گروه و قلمرو آن را بر دوش دارند؛ ناحیه‌ای که می‌تواند تا ۲۶۰ کیلومتر مربع را پوشش دهد.

به این جانور با ابهت از دیرباز تا کنون در فرهنگ و ادبیات ملل گوناگون جهان توجه شده است. نگاره‌های غار در لاسکو فرانسه نخستین نقاشی‌های یافت شده از شیر در جهانند که مربوط به ۱۷٬۰۰۰ سال پیش هستند. به عنوان نمادی از پادشاهی و قدرت در طبیعت، تصویر شیر از دیرباز در فرهنگ ایرانی نمایندهٔ شاهنشاهی بوده و اشاره به آن در طول تاریخ از سنگ‌نگاره‌های تخت جمشید تا پرچم ایران و خاندان شاهنشاهی پهلوی دیده می‌شود.

فرگشت و رده‌بندی

شیر گونه‌ای از سردهٔ پلنگ‌مانندها است و خویشاوندان نزدیکش دیگر گونه‌های این سرده چون ببر، پلنگ، و یوزپلنگ هستند. به احتمال زیاد سردهٔ پلنگیان در آسیا فرگشت یافت ولی ریشه‌های دقیق آن نامشخص هستند.^[۲] شواهد سنگواره‌ای نشان می‌دهند که این سرده می‌بایست میان ۲ تا ۳٫۸ میلیون سال پیش بر روی زمین پا گذاشته باشد.^[۳] شیر خود میان ۱ میلیون تا ۸۰۰٬۰۰۰ سال پیش در آفریقا فرگشت یافت و در زیستگاه‌های نیمکره شمالی پراکنده شد.^[۴]

کهن‌ترین سنگواره‌های یافت شدهٔ شیر در اروپا مربوط به ۷۰۰٬۰۰۰ سال پیش هستند که مربوط به زیرگونه Panthera leo fossilis در ایسرنیا، ایتالیا می‌شوند. شیرهای غارنشین (Panthera leo spelaea) بازماندگان این گونه شیر هستند که ۳۰۰٬۰۰۰ سال پیش ظاهر شدند.^[۵] شیرهای شمال اوراسیا در پایان واپسین دورهٔ یخبندان زمین نزدیک به ۱۰٬۰۰۰ سال پیش منقرض شدند.^[۶] شیرهای اروپا در دورهٔ پلیستوسن بالایی^{[پانویس ۱]} نه تنها در اوراسیا حضور داشتند که به آمریکای شمالی راه پیدا کردند و در جنوب تا پرو پراکنده شدند.^[۷]

بررسی‌های تازه انجام گرفته و منتشر شده در سال ۲۰۱۴ میلادی نشان داده‌اند که نیاکان شیرهای امروزی حدود ۱۲۴ هزار سال پیش زندگی می‌کردند. گونه امروزی شیر (Panthera leo) نخست در شرق و جنوب آفریقا ظاهر شد. در اواخر دوران پلیستوسن شیرهای ساکن جنوب و یا شرق قاره آفریقا با گذر زمان از بقیه جدا شده و روند تغییر خود به نسبت شیرهای ساکن شمال و غرب آفریقا را آغاز کردند. وجود دو رودخانهٔ بزرگ نیل و نیجر باعث شد که این دو گروه از شیرها از هم دور بمانند. Panthera leo در حدود ۲۱ هزار سال پیش به خارج از قاره آفریقا پا گذاشت و در نهایت به شبه‌قاره هند رسیدند. حدود ۵ هزار سال پیش نیز گروه دیگری از شیرها از آفریقا مهاجرت کرده و به ایران رسیدند. این نسل از شیرها امروزه منقرض شده‌اند.^[۸]

زیرگونه‌ها

به صورت سنتی می‌توان گفت که ۱۲ زیرگونهٔ معاصر شیر شناسایی شده‌اند که با هم در ظاهر یال، اندازهٔ بدن، و گسترهٔ پراکندگی تفاوت دارند. با این حال همهٔ این زیرگونه‌ها، زیرگونهٔ واقعی نیستند چرا که گاه تغییرات در ظاهر آنچنان کم‌اهمیت و ناچیز بوده‌اند که صرفاً نشان‌دهندهٔ تنوع فراوان در ظاهر شیرهای مختلف هستند. از این رو امروزه تنها ۸ زیرگونه پذیرفته شده‌اند^[۶] که از میان آن‌ها نیز شیر دماغه (Panthera leo melanochaita) به احتمالی یک زیرگونهٔ واقعی نیست.^[۹]

معاصر

شیر آسیایی یکی از دو زیرگونهٔ در حال حیات شیر است که امروزه به طور طبیعی تنها در جنگل گیر در گجرات، هندوستان زندگی می‌کند.

هشت زیرگونهٔ شناسایی‌شدهٔ معاصر (مربوط به دوران هولوسین) به ترتیب زیر هستند:

• شیر ایرانی (P. l. persica) که به نام‌های شیر آسیایی، جنوب آسیا، و هندی نیز شناخته می‌شود،^{[پانویس ۲]} روزگاری در گسترهٔ وسیعی که از ترکیه آغاز می‌شد، جنوب غرب آسیا را در بر می‌گرفت، و به سرزمین‌های شبه‌قاره هند (پاکستان، هند، و بنگلادش امروزی) کشیده می‌شد، زندگی می‌کرد. گله‌های گستردهٔ این جانور و عادتشان به فعالیت در روز، شکار آن‌ها را آسان کرد و جمعیت‌های محلی آن در بیشتر مناطقی که پیشتر یافت می‌شدند، از میان رفتند. امروزه تنها نزدیک به ۴۰۰ عدد از آن‌ها در جنگل گیر در هندوستان زندگی می‌کنند.^[۱۰] بررسی‌های ژنتیکی نشان می‌دهند که اجداد این شیرها میان ۷۴ تا ۲۰۳ هزار سال پیش از اجداد شیرهای آفریقایی امروزین جدا شدند.^[۶]
• شیر بربری (P. l. leo) که در نواحی کوه‌های اطلس در مراکش و مصر یافت می‌شد و امروزه نسلش در حیات وحش منقرض شده‌است. واپسین شیر بربری در حیات وحش در سال ۱۹۲۲ در مراکش کشته شد.^[۱۱] این شیر یکی از بزرگ‌جثه‌ترین زیرگونه‌های شیر بود و بر پایهٔ گزارش‌ها طول بدنش ۳ تا ۳٫۳ متر و وزنش بالغ بر ۲۰۰ کیلوگرم در نرها بود. به نظر می‌آید که این زیرگونه بیشتر به شیرهای آسیایی نزدیک بود تا شیرهای آفریقا. تعدادی شیر در اسارت وجود دارند که به زیرگونهٔ بربری نسبت داده می‌شوند،^[۱۲] به ویژه آنکه ۹۰ شیر از مجموعهٔ شخصی پادشاه مراکش در باغ وحش رباط باقی مانده‌اند.^[۱۳]
• شیر غرب آفریقا (P. l. senegalensis) در مناطق غرب آفریقا، از سنگال تا جمهوری آفریقای مرکزی یافت می‌شود.
• شیر شمال‌شرقی کنگو (P. l. azandica) در مناطق شمال و شمال‌شرقی کشور کنگو یافت می‌شود.
• شیر شرق آفریقا (P. l. nubica) که به نام شیر ماسای شناخته می‌شود در شرق آفریقا، از اتیوپی و کنیا تا تانزانیا و موزامبیک یافت می‌شود.
• شیر جنوب‌غربی آفریقا یا شیر کاتانگا (P. l. bleyenberghi) در جنوب‌غربی قارهٔ آفریقا و کشورهای نامیبیا، بوتسوانا، آنگولا، کنگو، زامبیا، و زیمبابوه زندگی می‌کند.^[۱۴]
• شیر جنوب‌شرقی آفریقا (P. l. krugeri) که به نام شیر ترانسفال خوانده می‌شود، در استان ترانسفال در جمهوری آفریقای جنوبی که پارک ملی کروگر را نیز در بر می‌گیرد، یافت می‌شود.^[۱۴]
• شیر دماغه (P. l. melanochaita) در حوالی سال ۱۸۶۰ میلادی منقرض شد. نتایج آزمایش‌های دی‌ان‌ای میتوکندریایی این جانور را یک زیرگونهٔ مستقل از شیر به حساب نمی‌آورند. به نظر می‌آید که شیرهای دماغه تنها جمعیت‌های محلی گونهٔ P. l. krugeri ساکن در نواحی انتهایی جنوبی آفریقا بوده‌اند.^[۹] این جانور نخستین زیرگونهٔ شیر بود که در دوران معاصر منقرض شد.^[۱۵]

پلیستوسن

چندین گونه شیر در دورهٔ پلیستوسن زندگی می‌کردند که ویژگی‌های مشترکی از جمله فقدان یال در نرها داشتند.^[۱۶] چند زیرگونه منقرض شده از شیر در دوره‌های پیشاتاریخی به شرح زیر هستند:

• شیر غارنشین اروپایی دورهٔ میانی پلیستوسن (P. l. fossilis) یا شیر موسباخ نزدیک ۵۰۰٬۰۰۰ سال پیش در اروپا زندگی می‌کرد. سنگوارهٔ این جانور در آلمان و ایتالیا پیدا شده‌است. جثهٔ این شیر بزرگ‌تر از شیرهای آفریقایی بوده و به اندازهٔ جثهٔ شیرهای غارنشین آمریکایی می‌رسیده‌است.^[۶]

شیرهای غارنشین در اتاق گربه‌سانان، غارهای لاسکو، فرانسه

• شیر غارنشین (Panthera leo spelaea) که به آن شیر غارنشین اروپایی، شیر غارنشین اوراسیایی، و شیر غارنشین اروپایی پلیستوسن نیز گفته می‌شود، در میان ۳۰۰ تا ۱۰ هزار سال پیش در اوراسیا زندگی می‌کرد.^[۶] این شیر بازماندهٔ شیر موسباخ است؛ با آنکه جثهٔ شیرهای موسباخ ۲۵ درصد بزرگتر از شیرهای کنونی بود، با گذر زمان اندازهٔ این جثه کوچکتر شد تا آنکه در شیر غارنشین به ۸ تا ۱۰ درصد بیشتر از جثه شیرهای کنونی رسید.^[۱۷] این زیرگونه بیشتر از روی نقاشی‌های غار مربوط به دوران پارینه‌سنگی در اروپا، کنده‌کاری بر عاج، و تصاویر روی کوزه‌ها شناخته شده‌است.^[۱۸] این تصاویر نشان می‌دهند که این جانور گوش‌های برآمده، دم منگوله‌وار، و به احتمالی خطوط محوی همانند خطوط بدن ببر بر روی تن داشته. با آنکه باور بر این است که این شیر بی‌یال بوده، تصاویر نشان می‌دهند که حداقل بعضی از نرهای این گونه یال مختصری دور گردن خود داشته‌اند.^[۱۶]

• شیر آمریکایی یا شیر غارنشین آمریکایی (P. l. atrox) در ۱۰٬۰۰۰ سال پیش در دورهٔ پلیستوسن از کانادا در آمریکای شمالی تا پرو در آمریکای جنوبی به فراوانی یافت می‌شد. این زیرگونه ارتباط نزدیکی با P. l. spelaea داشته و به احتمال زیاد از جدا شدن گروهی از P. l. spelaea‌ها در ۳۴۰٬۰۰۰ سال پیش پدید آمدند.^[۱۹] به عنوان یکی از بزرگترین گونه‌های شیر که بر زمین زندگی می‌کردند، طول این شیرها میان ۱٫۶ تا ۲٫۵ متر بود و وزن‌شان به ۵۲۰–۳۴۰ کیلوگرم می‌رسیده؛ وزنی دو برابر وزن شیرهای کنونی و قابل قیاس با بزرگترین خرس‌هایی که تاکنون زیسته‌اند.^[۲۰]

مورد ابهام

• (P. l. youngi) نزدیک ۳۵۰٬۰۰۰ هزار سال پیش در مناطق شمال‌شرقی چین زندگی می‌کرد. رابطهٔ این زیرگونه با شیرهای کنونی نامشخص است و احتمال دارد که این شیر گونه‌ای جدا باشد.^[۲۱]
• شیر سریلانکا (P. l. sinhaleyus) که به نظر می‌رسد نزدیک به ۳۹٬۰۰۰ سال پیش منقرض شده باشد. این جانور تنها از روی دو دندان پیدا شده در کوروویتا شناخته شده و در سال ۱۹۳۹ طبقه‌بندی شد.^[۲۲]
• شیر غارنشین برینگی (P. l. vereshchagini) در یاقوتستان، روسیه، آلاسکا، ایالات متحده آمریکا، و منطقهٔ یوکان در کانادا زندگی می‌کرد و به دلایل ریخت‌شناسانه به عنوان زیرگونه‌ای جدا از P. l. spelaea شناخته شده. با این حال بررسی‌های دی‌ان‌ای میتوکندریایی انجام شده بر روی سنگواره‌های این شیرهای غارنشین در اروپا و آلاسکا فرقی میان آن‌ها نشان نمی‌دهند.^[۱۹]
• شیر اروپایی (P. l. europaea) که به احتمالی با یکی از دو شیر آسیایی Panthera leo persica و غارنشین Panthera leo spelea همسان بوده، در سال ۱۰۰ پیش از میلاد مسیح در اروپا به دلیل شکار و از میان رفتن قلمرو منقرض شد. این شیر ساکن بالکان، شبه‌جزیره ایتالیا، جنوب فرانسه، و شبه‌جزیره ایبری بوده‌است. شکار کردن شیر اروپایی از علایق ویژهٔ مردمان روم باستان و یونان باستان بوده‌است.
• ماروزی یا شیر خالدار (P. l. maculatus) نوعی شیر بوده که گاه گمان می‌رود زیرگونه‌ای مستقل بوده‌است ولی شاید شیری عادی در جوانی خود بوده که هنوز خال‌های کودکی بر روی بدن آشکار هستند. این گونه تا سال ۱۹۳۱ منقرض شده بوده. پلنشیر دو رگه نیز به صورت طبیعی بر روی بدن خود چنین خال‌هایی دارد.

دورگه‌ها

دو شیببر ماده (چپ) و نر در پارکی در کره جنوبی. به خال‌های روی پوست و ظاهر شیرمانند آن دقت کنید.

شیرها به توانایی تولید مثل با ببرها (اغلب با ببر سیبری و بنگال) شناخته شده‌اند. حاصل این درآمیختن‌ها دو گونهٔ دورگه، شیببر و ببشیر هستند که نخستی از آمیزش شیر نر با ببر ماده و دومی از آمیزش شیر ماده با ببر نر پدید می‌آیند. شیرها با پلنگ نیز می‌آمیزند و حاصل آن پلنشیر است. دورگهٔ شیر و جگوار را جگشیر می‌نامند.^[۲۳] امروزه به دلیل تاکید بر اهمیت نگهداری از گونه‌ها و زیرگونه، دورگه‌سازی از شیرها توصیه نمی‌شود، با این حال هنوز در چین مراکز و باغ‌وحش‌های خصوصی اقدام به این کار می‌کنند.

ژن رشد در شیببرها از ببر ماده منتقل نمی‌شود و این شیر نر است که ژن رشد خود را به فرزند منتقل می‌کند. نتیجه آن می‌شود که شیببرها سریع‌تر از هر یک از والدین‌شان بزرگ می‌شوند. آن‌ها ویژگی‌های ظاهری و رفتاری هر دو پدر و مادر خود را به ارث می‌برند؛ برای نمونه خال‌ها و رگه‌هایی بر روی پوستی به رنگ بدن شیر. شیببرهای نر توانایی باروری ندارند ولی ماده‌ها بارورپذیر هستند. احتمال آنکه نرها یال داشته باشند ۵۰ درصد است ولی حتی اگر یال در بیاورند اندازهٔ متوسطی خواهد داشت. طول بدن شیببرها میان ۳ تا ۳٫۷ متر و وزنشان میان ۳۶۰ تا ۴۵۰ کیلوگرم یا بیشتر است. ببشیرِ کمتر مرسوم، حاصل آمیزش ببر نر و شیر ماده است. به دلیل اثرات متقابل وراثتی، اندازهٔ ببشیرها کوچکتر از مادر و پدرشان است.^[۲۴]

نام دورگه
شیببر	شیر	ماده‌ببر
ببشیر	ببر	ماده‌شیر
شیر	جگوار ماده
جگوار	ماده‌شیر
شیر	پلنگ ماده
پلنشیر	پلنگ	ماده‌شیر

توصیف ظاهری

شیر بلندقامت‌ترین گربه‌سان است و ارتفاع شانه‌اش ۱۴ سانتی‌متر از ببر بلندتر است. پس از ببر، شیر دومین گربه‌سان بزرگ‌جثه موجود از لحاظ اندازه و وزن است.^[۲۵] جمجمه شیر همانندی بسیاری به ببر دارد ولی بخش جلویی آن اغلب بسیار صاف‌تر است و دهانه‌های تنفسی بزرگتری دارد. در بیشتر موارد، اختلاف میان آرواره پایینی دو جانور می‌تواند تعلق یک جمجمه به هر یک را به سادگی آشکار سازد.^[۲۶]

یک خانواده شیر در ماسایی مارا واقع در کنیا

رنگ بدن شیرها از سبز ملایم تا متمایل به زرد، قرمز، یا قهوه‌ای تیره متغیر است. توله‌ها به همراه خال‌هایی بر پوستشان به دنیا می‌آیند که آن‌ها را همانند پلنگ می‌کند. این خال‌ها با گذر زمان محو می‌شوند ولی پس از بلوغ نیز نقطه‌های کمرنگ بر پاها و بخش‌های پایینی بدن، به ویژه در ماده‌شیرها، دیده می‌شوند.^[۲۷]

شیرها تنها اعضای خانواده گربه‌سانان هستند که دودیسی جنسی آشکار دارند، یعنی آنکه نرها و ماده‌ها به روشنی با هم تفاوت ظاهری دارند.^[۲۸] آن‌ها همچنین دارای نقش‌های مشخص در گروه هستند. برای نمونه، ماده‌شیرها که اغلب شکار را انجام می‌دهند، یال ضخیم نرها را ندارند. رنگ یال نرها از زرد تا سیاه متغیر است و اغلب به همراه پیرتر شدن شیر، تاریک‌تر می‌شود.

وزن شیرهای بالغ میان ۲۵۰–۱۵۰ کیلوگرم برای نرها و ۱۸۲–۱۲۰ کیلوگرم برای ماده‌ها است.^[۲۹] اندازه بدن شیرها به نسبت محیطی که در آن زندگی می‌کنند تغییر می‌کند و برای نمونه، شیرهای جنوب آفریقا در کل نزدیک به ۵ درصد سنگین‌تر از شیرهای ساکن شرق آفریقا هستند.^[۳۰] میانگین وزنی شیر نر ۵۰ درصد بیشتر از میانگین وزنی ماده‌است.^[۳۱]

طول بدن شیرهای نر میان ۲۵۰–۱۷۰ سانتی‌متر و شیرهای ماده ۱۷۵–۱۴۰ سانتی‌متر است؛ ارتفاع شانه به ۱۲۳ سانتی‌متر در نرها و کمینه ۹۱ سانتی‌متر در ماده‌ها می‌رسد. اندازه طول دم ۱۰۵–۹۰ سانتی‌متر در نرها و ۱۰۰–۷۰ سانتی‌متر در ماده‌ها است.^[۳۲] بزرگ‌جثه‌ترین شیر دیده شده شیری نر با یال‌های سیاه بود که نزدیک به ۳،۶ متر طول داشت و در سال ۱۹۷۳ در جنوب آنگولا کشته شد. سنگین‌وزن‌ترین شیر به دام افتاده نیز شیری آدم‌خوار با وزن ۳۱۳ کیلوگرم بود که در شرق استان ترانسفال در آفریقای جنوبی کشته شد.^[۳۳] شیرهای در اسارت نگهداری شده اغلب جثه بزرگتری نسبت به شیرهای ساکن در حیات وحش دارند. سنگین‌وزن‌ترین شیر در اسارت وزنی برابر ۳۷۵ کیلوگرم داشت و در دهه ۱۹۷۰ میلادی در باغ‌وحشی در انگلستان نگهداری می‌شد.^[۳۴]

مشخص‌ترین ویژگی مشترک میان هر دو شیر نر و ماده این است که دم در انتهای خود شکلی گلوله‌وار و پشمی پیدا می‌کند. در بعضی شیرها این گلوله پشمی، انتهای مهره‌های دمی را که اندازهٔ تقریبی ۵ میلی‌متر دارد، می‌پوشاند. شیر تنها گربه‌سانی است که در انتهای دم خود چنین بخش مشخصی را دارد اما کارایی آن تاکنون مشخص نشده‌است. این گلوله که در هنگام تولد وجود ندارد، در نزدیکی میانهٔ ماه پنجم زندگی رشد می‌کند و در ۷ ماهگی تشخیص‌پذیر است.^[۳۵]

شیرها قدرت بدنی به‌نسبت فراوانی ندارند و دویدن زیاد آن‌ها را خسته می‌کند. در هنگام دویدن، بیشترین سرعتی که می‌توانند به آن دست پیدا کنند ۴۸ تا ۵۹ کیلومتر بر ساعت است.^[۳۱]

یال

تصویری از صورت یک شیر نر به همراه یال‌هایش

یال شیرهای نر در میان گربه‌سانان منحصر به فرد است و یکی از بارزترین ویژگی‌های ظاهری آن‌ها به شمار می‌رود. وجود این یال کمک می‌کند که شیر خود را بزرگتر از آنچه هست نشان دهد و به او در نبرد با رقیبانی چون کفتار خالدار، ابهت ببخشد.^[۳۶] وجود، عدم وجود، رنگ، و اندازه یال با شرایط وراثتی، بلوغ جنسی، آب و هوا، و تولید تستوسترون در ارتباط است و هرچه این یال سیاهتر باشد، شیر تندرست‌تر است.^[۳۷] ماده‌ها تمایل بیشتری به انتخاب نرهایی با یال‌های ضخیم‌تر و تاریک‌تر برای جفت‌گیری دارند.^[۳۸] بررسی‌ها در تانزانیا نشان می‌دهند که یال ضخیم‌تر و تاریک‌تر می‌تواند نشان‌دهنده افزایش احتمال پیروزی یک نر در نبرد با نرهای دیگر باشد. همچنین نرهای با یال ضخیم‌تر دوره باروری بیشتری دارند و احتمال زنده ماندن بچه‌هایشان بیشتر است اگرچه در فصل‌های گرم سال متحمل سختی می‌شوند.^[۳۹] عوامل محیطی همچون دما در میزان ضخامت و رنگ یال تاثیر دارند.^[۳۹] نرهای زیرگونه آسیایی یال‌های کم‌پشت‌تری نسبت به هم‌نوعان آفریقایی خود دارند.^[۴۰]

در پارک ملی پنجاری در بورکینا فاسو، تقریبا همه نرها بی‌یال هستند و یا آنکه یال‌های بسیار کم‌پشت دارند. شیرهای بی‌یال همچنین در سنگال و پارک ملی ساوو در کنیا دیده می‌شوند. شیرهای پارک ساوو به «بی‌یالی» شناخته شده هستند.^[۴۱] میزان رشد یال شیر با تولید هورمون تستوسترون در بدن آن در ارتباط است و به دلیل آنکه تولید این هورمون با خایه‌ها مرتبط است، شیرهایی که اخته می‌شوند هیچ و یا میزان بسیار کمی یال دارند.^[۴۲]

دلایل گوناگونی برای اینکه چرا بعضی شیرها یال ندارند مطرح شده‌اند: اینکه احتمال دارد شیرهای بی‌یال زیرگونه‌هایی جدا از شیر باشند و از لحاظ ژنتیکی با دیگر شیرها فرق داشته باشند،^[۴۳] و یا آنکه به دلیل «پر هزینه» بودن نگهداری یال برای شیرها، که به قیمت گرم‌شدن بدن و سختی حمل آن و نیاز به آب بیشتر برای حفظ تعادل دمایی بدن تمام می‌شود، این بخش به تدریج حذف شده‌است،^[۴۴] اینکه کم‌پشت شدن یال می‌تواند نشان از زخمی‌شدن، شرایط محیطی نامطلوب، یا سن بالا باشد،^[۴۵] و یا آنکه کمبود یال نه به دلیل کمبود تستوسترون که به دلیل ازدیاد بیش از حد آن در شیرها پدید آمده‌است.^[۴۶]

شیرهای سفید

به وجود آمدن شیرهای سفید نتیجه یک ژن چیره است. در تصویر: یک شیر سفید در باغ وحش براتیسلاوا، اسلوواکی

شیر سفید یک زیرگونه جدا از شیر نیست بلکه یک چندریخت با شرایط ژنتیکی ویژه، لیوسیسم، است که باعث کم‌رنگ شدن پوست بدن شده و آن را همانند ببر سفید ساخته است. چنین حالت ژنتیکی همانند ملانیسم در پلنگ‌های سیاه است که در آن رنگ پوست جانور به سیاهی می‌گراید. با این حال این شیرها زال نیستند و تجمع رنگ‌دانه‌ها در چشم‌ها و پوستشان طبیعی است. شیرهای ترانسفال سفید تاکنون در گوشه و کنار پارک ملی کروگر و مناطق شرقی آفریقای جنوبی دیده شده‌اند ولی بیشتر در اسارت است که شیرهای سفید زاییده می‌شوند چرا که پرورش‌دهندگان از قصد شیرهایی را به آمیزش با هم ترغیب می‌کنند که توانایی تولید توله با رنگ سفید داشته باشند. از آنجا که پوست سفید غیرمعمول آن‌ها به دلیل چیرگی یک ژن است، بعضی پرورش‌دهندگان در آفریقای جنوبی آن‌ها را تولید می‌کنند تا در مسابقات شکار تروفه مورد استفاده قرار گیرند.^[۴۷]

با آنکه شیرهای سفید از لحاظ استتار دچار مشکل هستند، تبعیضی برای آن‌ها در میان دیگر شیرها وجود ندارد و همچون دیگر اعضای یک گله به زندگی ادامه می‌دهند.^{[پانویس ۳]}

دوره زندگی و زایش

دو شیر در حال جفت‌گیری در باغ وحش دنور

شیرها زمان و دورهٔ جفت‌گیری مشخصی ندارند. بیشتر ماده‌شیرها تا هنگامی که به سن ۴ سالگی برسند یک بار فرزند به دنیا آورده‌اند.^[۴۸] شیرهای نر تنها در یک زمان یا دوره مشخص از سال جفت‌گیری نمی‌کنند و ماده‌ها توانایی جفت‌گیری چندین باره در سال را دارند.^[۴۹] همانند دیگر گربه‌سانان، اندام تناسلی نرها مهره‌هایی دارد که به سوی عقب متمایلند. هنگام خروج اندام از مهبل، مهره‌ها با دیواره آن برخورد می‌کنند و این می‌تواند باعث آزادسازی تخمک شود.^[۵۰] یک ماده می‌تواند در طی دوره فحلی (دوره پذیرش جنسی) خود با بیش از یک نر آمیزش کند.^[۵۱] در طی این دوره زوجین به صورت میانگین میان بیست تا چهل بار در روز آمیزش می‌کنند و اغلب از خوردن چشم‌پوشی می‌کنند. برای آبستن شدن ماده زوجین به صورت میانگین ۳۰۰ بار نزدیکی می‌کنند و این کار در طی دوره‌ای ۳ تا ۴ روزه و با میانگین زمانی ۲۰ دقیقه یکبار انجام می‌شود.^[۵۲]

میانگین دوره آبستنی ۱۱۰ روز است،^[۴۹] و به زایش ۱ تا ۴ توله‌شیر منجر می‌شود. بچه‌ها در مکانی به نام «لانهٔ شیر» که اغلب یک بیشه، بستری از نی و علف، غار، و یا دیگر مناطق امن و دور از دسترس مهاجمان است، به دنیا آورده می‌شوند. مادر در هنگامی که کودکان هنوز بی‌دفاع هستند اغلب خود به شکار می‌پردازد و کمتر از لانه دور می‌شود.^[۵۳] توله‌ها در هنگام به دنیا آمدن نابینا هستند و چشم‌هایشان تا نزدیک یک هفته پس از تولد باز نمی‌شوند. آن‌ها در این هنگام میان ۱٫۲ تا ۲٫۱ کیلوگرم وزن دارند. آن‌ها تلاش برای راه رفتن را از روز یکم یا دوم آغاز می‌کنند و تا هفته سوم می‌توانند به خوبی راه بروند.^[۵۴] ماده‌شیر فرزندانش را در ماه نخست برای چند بار از لانه‌ای به لانه دیگر جابجا می‌کند تا جلوی جلب توجه مهاجمان احتمالی را بگیرد. او این کار را با به دندان گرفتن بچه‌ها از گردنشان به گونه‌ای که آسیبی نبینند انجام می‌دهد.

از آنجا که همزمانی بارداری و زایش در میان ماده‌های یک گله اهمیت بالایی دارد، ماده‌هایی که توله ندارند گاه قصد جان توله‌های تازه به دنیا آمده را می‌کنند تا به «تنظیم» دوره بارداری ماده مادر بپردازند. در بیشتر مواقع مادر تا پیش از آنکه توله‌هایش به هفته ششم تا هشتم نرسیده‌اند، به گله باز نمی‌گردد چرا که از کشته شدن توله‌هایش توسط این گونه ماده‌ها، بیم دارد.^[۵۵] با این حال گاهی این بازگشت کمتر طول می‌کشد، به ویژه اگر ماده‌های دیگری در گله نیز در همان زمان زایش کرده باشند. برای نمونه، ماده‌شیرهای یک گله اغلب دوره زایشی خود را به گونه‌ای تنظیم می‌کنند که بتوانند در بزرگ کردن فرزندان به یکدیگر کمک کنند و از این رو شانس بیشتری برای بقای توله‌ها پدید آید. توله‌های به دنیا آمده نیز بدون تفاوت‌گذاری، از پستان همهٔ ماده‌ها شیر می‌نوشند. چنین راهبردی نه تنها باعث افزایش امنیت توله‌ها می‌شود که کمک می‌کند تا آن‌ها همگی شانس یکسانی برای زنده ماندن پیدا کنند و یک اندازه شوند.^[۵۶] از این رو دوره‌های فحلی ماده‌ها نه تنها برای نرها اهمیت دارند که اهمیت بسیار بیشتری برای دیگر ماده‌ها دارند.^[۵۷] توله‌هایی که نتوانند در زمان مشخص به اندازه مناسبی برسند احتمال بالاتری برای گرسنه ماندن به دلیل مغلوب شدن از سوی توله‌های بزرگتر خواهند داشت. گرسنه ماندن عامل مرگ ۲۸ درصد توله‌های شش ماهه تا یک ساله‌است.^[۵۸]

جدای از خطر گرسنه ماندن، حمله جانوران وحشی چون شغال، کفتار، پلنگ، عقاب، و مار نیز آن‌ها را تهدید می‌کند. حتا گاومیش‌ها نیز هنگامی که بوی بدن بچه‌شیرها به مشامشان می‌رسد، به سوی آن‌ها حرکت می‌کنند تا در زیر پا لهشان کنند. از سوی دیگر هنگامی که یک یا بیشتر از یکی از نرهای گله آن را ترک می‌کند، نر یا نرهای فاتحی که ریاست گله را به دست آورده‌اند اغلب توله‌های باقی‌مانده از نرهای پیشین را می‌کشند و این می‌تواند به دلیل آن باشد که ماده‌ها تا هنگامی که بچه دارند و از آن مراقبت می‌کنند، علاقه‌ای به باردار شدن ندارند.^[۵۹] در کل، نزدیک به ۸۰ درصد از همه توله‌ها پیش از رسیدن به سن دو سالگی می‌میرند و می‌توان دیگر شیرها را عامل اصلی این پدیده به حساب آورد.^[۶۰]

بچه‌شیرها بسیار بازیگوش هستند و اغلب با دیگر توله‌ها یا ماده‌های بالغ بازی می‌کنند.

هنگامی که توله‌ها به گله معرفی می‌شوند اغلب در برابر برخورد با دیگر شیرهای بالغ احساس کمبود اعتماد می‌کنند. با این حال پس از کوتاه‌زمانی جای خود را در گروه پیدا می‌کنند و بیشتر با دیگر توله‌ها و گاه با بالغ‌ها بازی می‌کنند. ماده‌هایی که خود توله دارند تحمل بیشتری از خود در برابر توله‌ها نشان می‌دهند تا دیگر ماده‌هایی که توله ندارند. تحمل نرها البته متفاوت است و بعضی از آن‌ها با صبوری اجازه می‌دهند تا توله‌ها با دم یا یالشان بازی کنند، اما بعضی دیگر ممکن است غرش کرده و توله‌ها را از خود دور کنند. وقتی که گله برای شکار می‌رود یک یا دو شیر بالغ می‌مانند و از توله‌ها نگهداری می‌کنند ولی زمانی که جانوری شکار می‌شود یک شیر ماده آنها را به مکان شکار می‌برد. توله‌ها پس از ۸ تا ۱۰ ماهگی می‌توانند هنگام شکار همراه مادر خود بروند ولی تجربه اصلی شکار را تا پیش از ۱۸ ماهگی به دست نمی‌آورند.^[۶۱]

از شیر گرفتن توله‌ها از ماه ششم تا هفتم آغاز می‌شود. آن‌ها نزدیک به شش ماه از شیر مادر تغذیه می‌کنند ولی از سه‌ماهگی آغاز به خوردن گوشت می‌کنند. توله‌های نر در سن ۳ سالگی به بلوغ می‌رسند و در ۴ تا ۵ سالگی می‌توانند نرهای گله‌های دیگر را به چالش بکشند و جایشان را بگیرند. شیرها در سن ۱۰ تا ۱۵ سالگی شروع به پیر شدن می‌کنند، این در صورتی است که تا آن هنگام در طول نگهداری از گله و یا درگیری برای تصاحب آن زخم جدی بر نداشته باشند.^[۶۲] چنین چیزی امید کوچکی را برای شیرهای نر برای آنکه بچه‌هایی از آن خودشان داشته باشند و شاهد به بلوغ رسیدن آن‌ها شوند به‌وجود می‌آورد. اگر آن‌ها بتوانند به محض رسیدن به فرماندهی گله دست به تولید مثل بزنند، احتمال بیشتری برای آنکه بچه‌هایشان به بلوغ برسند خواهند داشت. ماده‌شیرها همواره از کودکانشان در برابر شیری که به تازگی به قدرت رسیده و قصد جان توله‌ها را می‌کند، دفاع می‌کنند اما این تلاش‌ها اغلب بیهوده‌است و شیر نر غالب همه توله‌های زیر دو سال را می‌کشد. از آنجا که ماده لاغرتر و ضعیف‌تر است، اتحاد گروهی از آن‌ها در گله برای جلوگیری از کشته شدن فرزاندانشان می‌تواند به موفقیت راهبرد دفاعیشان کمک کند.^[۵۹]

بر خلاف باور همگانی، این تنها نرها نیستند که از گله بیرون انداخته می‌شوند. با آنکه بیشتر ماده‌ها در گله باقی می‌مانند، نسل بعدی توله‌های ماده گاه ناچار می‌شوند تا گله را برای تشکیل گروهی از آن خود ترک کنند. زندگی برای این ماده‌ها سخت است و بدون کمک اعضای گروه آن‌ها کمتر می‌توانند کودکانشان را به بزرگسالی برسانند.^[۶۳]

رفتارهای همجنسگرایانه در هر دو جنس نر و مادهٔ شیرها دیده شده‌است.^[۶۴][۶۵]

بیماری‌ها

گونه‌های مختلفی از کنه گوش‌ها، گردن، و کشاله ران بیشتر شیرها را آلوده می‌کنند.^[۶۶] از آنجا که شیرها از گوشت جانورانی چون آهو تغذیه می‌کنند، چندین گونه کرم کدو در روده‌های این جانوران شناسایی شده است. شیرهای انگورونگورو در سال ۱۹۶۲ مورد حمله تعداد زیادی پشه اصطبل قرار گرفتند؛ این رویداد باعث شد که بدن شیرها را لکه‌های خونی فرا بگیرد و لاغر و نحیف شوند. شیرها تلاش بی‌نتیجه‌ای برای گریز از نیش این پشه‌ها می‌کردند و یا به بالای درختان می‌رفتند یا به سوراخ‌های زیرزمینی کفتارها می‌خزیدند. در نتیجه این اتفاق، بسیاری از آن‌ها کشته شدند یا از منطقه مهاجرت کردند به گونه‌ای که جمعیت شیرهای ساکن از ۷۰ عدد به ۱۵ رسید.^[۶۷] شیوعی جدید از این پشه‌ها در سال ۲۰۰۱، تعداد ۶ عدد شیر قربانی گرفت.^[۶۸] شیرها، به ویژه در اسارت، می‌توانند به بیماری‌هایی چون ویروس هاری سگ‌سانان (CDV)^{[پانویس ۴]}، ویروس نقص ایمنی گربه‌سانان (FIV)^{[پانویس ۵]}، و پریتونیتیس واگیردار گربه‌سانان (FIP)^{[پانویس ۶]} مبتلا شوند.^[۶۹] CDV در میان سگ‌های اهلی و دیگر گوشت‌خوارسانان شایع است؛ در سال ۱۹۹۴، همه‌گیری این بیماری در پارک ملی سرنگتی باعث آن شد که بسیاری از شیرها علایمی عصبی همانند حمله‌های ناگهانی پیدا کنند. در هنگام این همه‌گیری، تعداد زیادی از شیرها به دلیل سینه‌پهلو و آنسفالیت تلف شدند.^[۷۰] FIV همانند اچ‌آی‌وی است ولی کمتر دیده شده‌است که شیرها را به صورت مستقیم آلوده کند. با این حال مسوولان باغ‌وحش‌ها آزمایش‌های هر از چند گاه یکباری برای تشخیص زودهنگام شیرها در صورت ابتلا به آن انجام می‌دهند. شیرهای آسیایی و نامیبیایی کمتر به این ویروس آلوده می‌شوند.^[۶۹]

بروز بیماری مشمشه در میان شیرها، به ویژه شیرهای نگهداری‌شده در باغ وحش‌ها، سابقه داشته‌است.^[۷۱] در سال ۱۳۸۹ خورشیدی و در پی بروز مواردی از این بیماری در باغ وحش تهران، مسوولان این باغ‌وحش برای جلوگیری از همه‌گیری آن اقدام به کشتن ۱۴ شیر ساکن در آن با شلیک گلوله کردند.^[۷۲]

رفتار

یک شیر نر در حال کشیدن عضلات خود در پارک ملی اتوشا

خمیازه

شیرها بیشتر وقت خود را به استراحت می‌گذرانند و نزدیک به ۲۰ ساعت در روز فعالیتی ندارند.^[۷۳] با آنکه این جانوران می‌توانند در هر زمانی فعال باشند، فعالیت آن‌ها اغلب با پایین رفتن خورشید افزایش می‌یابد و به معاشرت درون‌گروهی، پاک‌کردن خود، و تخلیه شکم می‌پردازند. فعالیت‌های متناوب در طول شب و پیش از طلوع خورشید، در هنگامی که احتمال شکار بیشتر است، پیگیری می‎‌شوند. آن‌ها در طول روز به طور متوسط ۲ ساعت راه می‌روند و ۵۰ دقیقه غذا می‌خورند.^[۷۴] میزان فعالیت شیرها نه تنها به بارانی یا خشک بودن فصل‌ها ارتباط مستقیم دارد، که وضعیت ماه و روشنایی نیز بر فعالیتشان تاثیر می‌گذارد؛ آن‌ها در هنگام‌هایی چون شب‌های با ماه کامل فعالیت زیادی ندارند چرا که نور ماه احتمال شکار موفق را از آن‌ها می‌گیرد و از این رو ترجیح می‌دهند به شکار نروند.^[۷۵]

ساختار اجتماعی

گله‌ای شیر در ماسایی مارا، کنیا

شیرها اجتماعی‌ترین گروه گربه‌سانان هستند؛ گروهی که بیشتر اعضایش ترجیح می‌دهند به صورت تکی زندگی کنند. این جانوران دو گروه اجتماعی عمده دارند: مقیم‌ها و مهاجران.

مقیم‌ها: مقیم‌ها در گروه‌هایی زندگی می‌کنند که گله^{[پانویس ۷]} نامیده می‌شوند.^[۷۶] گله‌ها معمولا از ۵ یا ۶ ماده، توله‌هایشان از هر دو جنس، و ۱ یا ۲ نر که با ماده‌های بالغ آمیزش می‌کنند، تشکیل می‌شوند.^{[پانویس ۸]} تعداد نرها گاه به ۴ عدد نیز می‌رسد ولی پس از مدتی کم می‌شود. توله‌های نر پس از رسیدن به بلوغ از گله مادری خود بیرون می‌شوند.

مهاجران: این گروه گستره بیشتری برای زندگی انتخاب می‌کنند و به صورت تکی یا دوتایی در حرکتند.^[۷۶] جفت‌شدن گروهی از سوی نرهای بالغی که از گروه مادری خود بیرون انداخته شده‌اند معمول‌تر است. شیرها می‌توانند وضعیت زندگی خود را از مهاجر به مقیم و بالعکس تغییر دهند. گاه نرها در طول زندگی نمی‌توانند وارد هیچ گله‌ای شوند. ماده‌های مهاجر اما برای مقیم شدن مشکل سخت‌تری دارند و آن پذیرفته نشدنشان از سوی ماده‌های گله مقیم است که جلوی پیوستن آن‌ها به گله را می‌گیرد. منطقه‌ای که توسط یک گله اشغال می‌شود اغلب قلمرو خوانده می‌شود.^[۷۶] قلمرو این جانوران می‌تواند در گسترده‌ترین حالت تا ۲۶۰ کیلومتر مربع را پوشش دهد.^[۷۷]

اینکه چرا رفتار اجتماعی به بالاترین شکل خود در میان شیرهای ماده شکل گرفته محل بحث بسیار است. اگرچه بالا رفتن احتمال شکار دلیلی واضح به نظر می‌آید، در بررسی‌ها کمتر نشانه‌ای از قطعیت آن دیده شده چرا که با آنکه شکار دسته‌جمعی موفقیت بالاتری دارد، باعث می‌شود که آن اعضایی از گروه که شکار نمی‌کنند میزان انرژی دریافتی به ازای هر کس را کم کنند. با این حال بعضی از آن اعضا نقش بزرگ‌کننده توله‌ها را دارند و این خود باعث بقای گله می‌شود.^[۵۶] اعضای گله اغلب نقش مشخصی در شکار بازی می‌کنند. آن‌هایی که به شکار می‌پردازند باید از تندرستی کامل برخوردار باشند تا بقای گروه تضمین شود، از این رو نخستین کسانی هستند که از گوشت شکار بهره می‌گیرند. از دیگر دلایل شکل‌گیری رفتار اجتماعی در شیرها می‌توان به انتخاب خویشاوندی (اینکه بهتر است غذا را با یک شیر هم‌خانواده بخش کرد تا شیری غریبه)، نگهداری بهتر از توله‌ها، محافظت از قلمرو، و تامین فرد در هنگام زخمی شدن یا گرسنگی اشاره کرد.^{[۷۸][پانویس ۹]}

ماده‌شیرها از آنجا که کوچکتر، چالاک‌تر، و سریعتر از شیرهای نر هستند، بیشترین شکار را در گله انجام می‌دهند. آن‌ها همچنین نیازی به حمل یال سنگینی که خود در هنگام شکار باعث ایجاد گرما و خستگی می‌شود، ندارند. شیرها در هنگام شکار به صورت گروهی برای از پای درآوردن طعمه اقدام می‌کنند. با این حال اگر پس از شکار شدن طعمه توسط ماده‌ها، نری در نزدیکی طعمه باشد، آن نر اغلب طعمه را به تسلط خود در می‌آورد. نرها رضایت بیشتری برای تقسیم غذای خود با توله‌ها دارند تا ماده‌ها ولی به ندرت طعمه‌ای را که خود شکار کرده‌اند با کسی قسمت می‌کنند. طعمه‌های کوچکتر در محل شکار خورده و از این رو در میان شکارچیان تقسیم می‌شوند؛ طعمه‌های بزرگتر اما توسط شیر به مکان‌های خلوت‌تر کشیده می‌شوند. این طعمه‌ها اغلب بیشتر تقسیم می‌شوند؛^[۷۹] اگرچه اعضای گله به طور معمول برای به دست آوردن سهم بیشتر از غذا رفتار پرخاشگرانه نسبت به هم می‌گیرند.

هر دو جنس نر و ماده از گله در برابر حمله به آن پاسداری می‌کنند. بعضی شیرها به طور ویژه رهبری دفاع از گله را بر دوش می‌گیرند در حالی که دیگر شیرها در دفاع شرکت نمی‌کنند.^[۸۰] در یک گله، هر شیر نقشی را بازی می‌کند و آن‌هایی که در دفاع نقشی ندارند ارایه خدمات دیگری به گروه را عهده‌دار می‌شوند.^[۸۱] نگره دیگر این است که چیزی همانند جایزه برای آن شیرهایی وجود دارد که نقش دفاعی دارند و این از عوامل تعیین رتبه ماده‌ها در گروه‌است.^[۸۲] در روزهای گرم این احتمال هست که گله به زیر سایه‌ای گرد آید و یک یا دو نر به پاسبانی بپردازند.^[۸۳] نر یا نرهای گله باید از موقعیت خود در گروه در برابر نرهایی بیرون از آن که تلاش می‌کنند با ماده‌های گله ارتباط برقرار کنند، دفاع کنند. ماده‌ها نیز گروه خانوادگی قوی‌ای تشکیل می‌دهند و اجازه ورود ماده‌هایی بیرون از گله به درون گروه را نمی‌دهند.^[۸۴] عضویت در گروه تنها با تولد یا مرگ ماده‌شیرها تغییر می‌کند،^[۸۵] اگرچه بعضی ماده‌ها گله را ترک و مهاجرت می‌کنند.^[۸۶] در سوی دیگر اما نرهایی که به سن ۲ تا ۳ سالگی می‌رسند باید گله را ترک کنند.^[۸۶] این مساله برای نرهایی که به سن پیری نیز رسیده‌اند درست است و آن‌ها اغلب ناچار می‌شوند هنگام پیری را به تنهایی سپری کنند؛ چنین چیزی احتمال بیشتر زنده ماندنشان را به شدت کم می‌کند.^[۸۷]

شیرهای نر در ۶ سالگی توانایی بدنی برای به چالش کشیدن شیرهای فرمانده در یک گله را خواهند داشت.^[۸۸] اگر آن‌ها بتوانند در این سن یکی از شیرهای فرمانده در یک گله شوند، فرصتی تقریباً ۳ ساله برایشان باقی می‌ماند تا بتوانند هنوز در فرماندهی گله بمانند پیش از آنکه شیرهای نر جوان‌تری آن‌ها را کنار زنند. به دلیل این فرصت کم، آن‌ها باید اطمینان حاصل کنند که به محض به قدرت رسیدن بیشترین ماده‌های ممکن را بارور خواهند ساخت. از آنجا که ماده‌ها تا هنگامی که توله‌هایشان بزرگ نشده‌اند علاقه‌ای به باروری نشان نمی‌دهند، هنگامی یک شیر نر یا گروهی از شیرهای نر جوان با کنار زدن شیرهای فرمانده پیشین به فرماندهی می‌رسند، توله‌های زیر دو سال مادران درون گله را می‌کشند تا بتوانند با وادار کردن ماده‌ها به بازگشت به دوره فحلی، در نخستین دوره بعدی ماده‌شیرها با آن‌ها بیامیزند.^[۸۹]

با آنکه شیرهای جوان‌تر همواره در تلاش هستند تا به فرماندهی یک گله برسند و شانس بچه‌دارشدن پیدا کنند، شیرها بر خلاف گرگ‌ها و خدنگ‌ها در ساختار اجتماعی خود سلسله مراتب ندارند. هیچ شیری بالاتر از دیگری نیست و نرهای بالغ گله رابطه خوبی با هم دارند چرا که اغلب همگی برادر، پسرعمو، یا همبازی کودکی هستند.^[۹۰]

برقراری ارتباط

نوازش با سر و لیس زدن یکدیگر از روابط اجتماعی معمول در میان اعضای یک گله‌است.

شیرها در هنگام استراحت رفتارهای اجتماعی و ارتباطی گوناگونی دارند و حرکات بیانی در آن‌ها بسیار پیشرفته‌است. معمولی‌ترین حرکت ارتباطی در میان آن‌ها مالیدن سرها به هم و لیس زدن یکدیگر است.^[۹۱] مالیدن سر شامل نوازش صورت و گردن شیر دیگر می‌شود و نوعی احترام‌گذاری و خوشامدگویی است چرا که اغلب هنگامی که یکی از اعضای گله پس از مدت‌ها به گروه بر می‌گردد و نیز پس از بازگشت یک شیر از نبرد، انجام می‌شود. نرها بیشتر نرهای دیگر را نوازش می‌کنند در حالی که ماده‌ها و توله‌ها به نوازش ماده‌ها می‌پردازند.^[۹۲] لیس زدن نیز اغلب در پی نزدیک کردن سر به طرف مقابل روی می‌دهد و بیشتر دوسویه‌است و طرف دوم لذت خود از این حرکت را ابراز می‌دارد. سر و گردن معمول‌ترین جاهایی هستند که لیس زده می‌شوند. به صورت معمولی یک شیر نمی‌تواند خود این بخش‌ها در بدنش را لیس بزند و تمیز کند.^[۹۳]

شیرها دارای حالات چهره و ژست‌های بدنی هستند که در ارتباط برقرار کردن آن‌ها نقش دارند.^[۹۴] صداهای تولید شده توسط آنان نیز دارای طیف گسترده‌ای است که به نظر می‌رسد تفاوت‌ها در شدت و زیر و بمی آن‌ها نقش بنیادین در برقراری ارتباط توسط آنان داشته باشند. صدای شیرها شامل دندان قروچه، خر خر، فش‌فش، سرفه، میومیو، و غرش کردن است. یکی از ویژگی‌های شیرها عادتشان به غرش کردن پی در پی است. این غرش‌ها با تعداد کمی صدای عمیق و بلندمدت آغاز می‌شوند که در پایان به صداهای کوتاه‌مدت‌تر می‌رسند. شیرها اغلب در شب غرش می‌کنند و صدایشان از ۸ کیلومتری تشخیص‌پذیر است.^[۹۵] این جانوران بلندترین غرش در میان همه گربه‌سانان را دارند.

از دیگر روش‌های ارتباطی شیرها با هم می‌توان به نشانه‌گذاری قلمرو یک شیر توسط ادرار کردنش بر تنه درختان، مدفوع کردن، یا مالیدن سر به بیشه‌ها برای تولید بوی ویژه اشاره کرد.^[۹۶]

شکار و تغذیه

شکار در یک گله بر عهده شیرهای ماده‌است. در عکس: چند شیر ماده یک بوفالوی آفریقایی را از پا در آورده‌اند.

شیرها جانوران نیرومندی هستند که بیشتر در گروه‌های هماهنگ به شکار می‌پردازند.^[۹۷] قلب شیرها درصد وزنیِ به نسبت متوسطی از کل بدن را تشکیل می‌دهد که برای ماده‌ها این میزان ۰،۵۷ درصد است و برای نرها ۰،۴۵ درصد وزن بدن؛ این در حالی است که قلب یک کفتار ۱ درصد وزن بدنش را تشکیل می‌دهد، از این رو شیرها تنها می‌توانند در دوره‌های زمانی کوتاهی به سرعت بدوند.^[۹۸] چنین چیزی باعث لزوم نزدیک بودن به طعمه پیش از شکار آن می‌شود و به همین دلیل شیرها روش‌های ویژهٔ خود را برای استتار و پنهان شدن دارند تا از دید طعمه دور باشند.^[۹۹] آن‌ها پنهانی شکار را تعقیب می‌کنند تا آنکه به فاصله تقریبی ۳۰ متری آن یا کمتر برسند. عمل شکار بیشتر توسط ماده‌ها انجام می‌شود و شیرهای نر در کنار فرزندانشان می‌مانند و منتظر می‌شوند که ماده‌ها از شکار باز گردند و اغلب همه اعضای گله از لاشه تغذیه می‌کنند.^[۱۰۰] چندین ماده‌شیر با هم از چند نقطه گله طعمه‌ها را محاصره می‌کنند و به نزدیک‌ترین طعمه هجوم می‌آورند. حمله کوتاه‌مدت و قوی است و آن‌ها اغلب با یکبار حمله طعمه را می‌گیرند. طعمه بیشتر توسط خفه کردن کشته می‌شود. گاهی پیش از گرفتن گلو، نیاز است تا با حمله به ران جانورانی چون گاو وحشی، نخست آن‌ها را زمین‌گیر کرد.^[۱۰۱] روش دیگر کشتن آن است که شیر ماده دهان و سوراخ‌های تنفسی قربانی را گاز می‌گیرد و میان آرواره‌های خود نگه می‌دارد تا خفه شود.^[۱۰۲] طعمه‌های کوچکتر اما به سادگی و با یک ضربه پنجه شیر کشته می‌شوند.^[۱۰۳]

شیر نر و توله بر سر لاشه بوفالوی آفریقایی

خوراک شیرها را بیشتر پستانداران بزرگ تشکیل می‌دهند. شیرهای ساکن آفریقا شکار جانورانی چون گاو وحشی، ایمپالا، زبرا، گراز زگیل‌دار، و گاومیش آفریقایی را ترجیح می‌دهند در حالی که شیرهای جنگل گیر به سراغ گراز و چندین نوع مختلف از گوزن‌ها می‌روند.^[۱۰۴] جانوران گوناگون دیگری نیز بسته به در دسترس بودنشان شکار می‌شوند که اغلب شامل سم‌دارانی با وزن میان ۵۰ تا ۳۰۰ کیلوگرم می‌شوند.^[۱۰۵] گاهی آن‌ها جانوران کوچکی چون آهو را نیز شکار می‌کنند. هنگامی که شیرها به شکار دسته‌جمعی می‌پردازند، می‌توانند بیشتر جانوران، حتا آن‌هایی که بالغ و تندرست هستند، را به دام بیندازند. اما آن‌ها کمتر به سراغ جانوران بزرگی چون زرافه می‌روند چرا که در این صورت احتمال زخمی شدنشان از سوی طعمه وجود دارد.

دو ماده‌شیر در کنار لاشه خورده‌شده یک فیل جوان؛ شیرها کمتر به سراغ جانوران بزرگ‌جثه‌ای چون فیل‌ها می‌روند.

آمار بسیاری نشان از آن دارند که شیرها به گونه معمول از جانورانی در محدوده وزنی ۱۹۰–۵۵ کیلوگرم تغذیه می‌کنند. در آفریقا مهم‌ترین منبع غذایی گاو وحشی است و پس از آن گورخر قرار دارد.^[۱۰۴] بیشتر اسب‌های آبی، کرگدن‌ها، و فیل‌ها به خاطر جثه بزرگشان شکار نمی‌شوند. بعضی غزال‌ها و آهوهای چابک نیز به دلیل سرعت زیادشان طعمه مناسبی برای شیرها نیستند و بیشتر توسط یوزها شکار می‌شوند.^[۱۰۶] با این حال زرافه‌ها و گاومیش‌های آفریقایی در مناطق مشخصی به‌کرات شکار می‌شوند چرا که برخی گله‌ها مهارت شکار کردنشان را به دست آورده‌اند.^[۱۰۷] گاهی بچه‌های اسب‌های آبی نیز شکار می‌شوند ولی شیرها کمتر به سراغ کرگدن می‌روند. با آنکه گرازهای زگیل‌دار وزنی کمتر از ۱۹۰ کیلوگرم دارند بسته به در دسترس بودنشان شکار می‌شوند.^{[۱۰۸][۱۰۹]} غذای اصلی شیرهای آسیایی جنگل گیر گوزن خالدار است ولی از لحاظ تاریخی، احشام و گاوهای مردم محلی بخشی از غذای این شیرها را تشکیل می‌داده‌اند.^[۱۰۰]

شیرهایی که در نزدیکی محل سکونت انسان‌ها هستند گاه به دام‌ها نیز حمله می‌کنند. در هند چارپایان جنگل‌نشینان بخشی از خوراک شیرها را تشکیل می‌دهند.^[۴۰] شیرها همچنین توانایی کشتن دیگر گوشتخوارانی چون پلنگ، یوز، کفتار، و سگ وحشی را دارند، اما بر خلاف دیگر گربه‌سانان پس از کشتن رقیب به خوردن آن مشغول می‌شوند. آن‌ها لاشه‌های پیشتر مرده و یا شکار شده توسط دیگر جانوران را نیز می‌خورند و همواره با زیر نظر گرفتن کرکس‌هایی که در آسمان حلقه زده‌اند، موقعیت لاشه یا جانور رو به مرگ را پیدا می‌کنند.^[۱۱۰] یک شیر می‌تواند در یک وعده غذا خوردن تا میزان ۳۰ کیلوگرم گوشت از خود پذیرایی کند. اگر هم توانایی خوردن کامل طعمه در یک مرتبه را نداشته باشد برای چند ساعت استراحت می‌کند و سپس دوباره به سراغ باقیمانده می‌رود. یک ماده‌شیر نیاز به ۵ کیلوگرم گوشت در روز دارد و این میزان برای نرها نزدیک به ۷ کیلوگرم است.^[۱۱۱] شیرهای جوان چگونگی آرام خزیدن برای نزدیک شدن به طعمه را در سه ماهگی می‌آموزند ولی تا یک سالگی در شکار نقشی ندارند. آن‌ها در نزدیکی دو سالگی فعالیت شکاری اصلی خود را آغاز می‌کنند.^[۱۱۲]

رقابت با دشمنان طبیعی

یک کفتار خالدار در منطقه حفاظت‌شده انگورونگورو. کفتارها و شیرها در جدال همیشگی با هم برای غذا و سلطه هستند.

شیرها از قلمرو خود در برابر بیگانگانی مانند شیرهای نر غریبه و همچنین دشمن همیشگی خود یعنی کفتارها دفاع می‌کنند. آن‌ها بطور غریزی دشمنی پایان ناپذیری با کفتارها بر سر تصاحب قلمرو دارند. بطوری که حتی بصورت گلّه‌ای به نبرد با یکدیگر می‌پردازند که باعث تلفات زیاد از هر دو گروه به ویژه کفتارها می‌شود. یکی از خونبارترین این نبردها که در صحرای اتیوپی در جنوب آدیس آبابا رخ داد و دو هفته به درازا کشید، منجر به کشته شدن ۳۵ کفتار و ۶ شیر شد، و با برتری شیرها همراه بود.^[۱۱۳] دشمنی شیرها با کفتارهای خال‌دار به خاطر رقابت بر سر غذا نیز هست. یک بررسی جامع نشان می‌دهد که رژیم‌های غذایی شیر و کفتار ۵۸٫۶ درصد با یکدیگر هم‌پوشانی دارند.^[۱۱۴] شیرها نزدیک به ۷۰ درصد شکارهایی را که کفتارها انجام داده‌اند از آن‌ها می‌ربایند.^[۱۱۵] شیرها اغلب به دنبال کفتارهای خالدار نمی‌روند مگر آنکه در حال شکار باشند و یا آنکه از سوی آن‌ها تهدید شوند. این در حالی است که کفتارهای خالدار به حضور شیرها بسیار حساس هستند؛ چه در شکار باشند و چه نباشند. شیرها شکار کفتارها را می‌ربایند و نسبت به صدای آن‌ها در هنگام شکار حساسیت دارند و به هنگام شنیدنش، به سوی مکان کفتارها می‌روند. در آزمایش‌های انجام شده توسط دکتر هانس کروک^{[پانویس ۱۰]}، پخش صدای ضبط شده کفتارها به هنگام غذا خوردن باعث جلب توجه شیرها و آمدن به سوی منبع صدا می‌شد.^[۱۱۶] هنگامی که کفتارهای خالدار با شیرهای مواجه می‌شوند، اغلب در فاصله‌ای میان ۳۰ تا ۱۰۰ متری از آن‌ها قرار می‌گیرند و منتظر می‌شوند که شیرها کارشان را به پایان برسانند.^[۱۱۷] آن‌ها اما گاه با تشکیل دسته‌های پرتعداد، از قلمرو خود در برابر شیرهایی که به آن وارد می‌شوند دفاع می‌کنند.^[۱۱۸] بررسی‌ها نشان می‌دهند که کفتارهایی که پیشتر تجربه رویارویی با شیرها را نداشته‌اند نسبت به دیدن یک شیر برای نخستین بار واکنش خاصی نشان نمی‌دهند، ولی به محض استشمام بویش وحشت‌زده می‌شوند.^[۱۱۶]

به نظر می‌رسد که شیرها علاقه دارند تا برتری خود بر دیگر گربه‌سانانی چون یوزپلنگ و پلنگ را با روش‌هایی چون ربودن شکارشان و کشتن فرزندان و خودشان (در صورتی که به دستشان افتند)، حفظ کنند. احتمال آنکه یک یوز شکار خود را به شیرها یا دیگر مهاجمان از دست بدهد، ۵۰ درصد است.^[۱۱۹] شیرها از مهم‌ترین قاتلان توله‌های یوزها هستند و یوزها به دلیل حمله مهاجمان نزدیک ۹۰ درصد توله‌های خود را در هفته‌های آغازین تولد از دست می‌دهند. بر خلاف پلنگ‌ها که توانایی بالا رفتن از درخت و بردن توله‌ها و شکارشان به بالای آن را دارند، یوزها و توله‌هایشان اغلب توسط شیرها بر روی زمین تعقیب و کشته می‌شوند و شکارشان گرفته می‌شود.^[۱۲۰] به همین شکل، شیرها به سگ‌های وحشی آفریقایی نیز حمله می‌کنند و با کشتن فرزندانشان، از گوشت آن‌ها تغذیه می‌کنند. به همین دلیل، تعداد سگ‌های وحشی موجود در مناطقی که شیرها در آن حضور دارند کم است.^[۱۲۱] با این حال گزارش‌هایی نیز از حمله گروهی سگ‌های وحشی به شیرها و کشتن و تغذیه از گوشتشان وجود دارند. در یک مورد، هشت سگ با حمله به یک شیر نر آن را کشتند و به خوردنش مشغول شدند.^[۱۲۲]

تمساح نیل به همراه انسان، تنها جانورانی هستند که می‌توانند تهدیدی برای شیرها به شمار روند. بسته به اندازه تمساح و شیر، یکی می‌تواند بر دیگری پیروز شود و آن را به قتل برساند. شیرها می‌توانند تمساح‌هایی را که به درون خشکی می‌آیند از پا درآورند، و عکس آن نیز هنگامی رخ می‌دهد که شیری پا به درون آب می‌گذارد. تاکنون باقیمانده بدن و پنجه‌ شیرها در شکم تمساح‌ها پیدا شده‌است.^[۱۲۳]

البته شیرها با یکدیگر نیز در رقابت هستند و بیشتر شیرهای بالغ یا توسط انسان‌ها کشته می‌شوند و یا شیرهای دیگر.^[۱۲۴] آن‌ها اغلب ضربات سختی به هم وارد می‌کنند که باعث زخم‌های جدی می‌شوند و این بیشتر هنگامی است که اعضای دو گله مختلف با هم روبرو می‌شوند و یا اعضای یک گله با هم بر سر شکار درگیر می‌شوند.^[۱۲۵] شیرهای زخمی، از کار افتاده، و یا توله‌شیرها ممکن است قربانی کفتارها و پلنگ‌ها شوند و یا آنکه در زیر پای گاومیش‌ها و فیل‌ها له شوند.^[۱۲۶]

پراکندگی و جمعیت

گستره و پراکندگی

گستره‌های تاریخی و امروزین شیر

در آفریقا، شیرها اغلب در علفزارهای ساوانا با درخت‌های پراکنده اقاقیا که منبع خوبی برای گریختن به زیر سایه هستند، یافت می‌شوند.^[۱۲۷] اما زیستگاه آن‌ها در هند مخلوطی از جنگل‌های خشک ساوانایی و جنگل‌های بوته‌ای بسیار خشک‌است.^[۱۲۸]

گستره شیرها در اصل مناطق جنوبی اوراسیا، از یونان تا هند، و بیشتر آفریقا به جز مناطق جنگلی باران‌خیز در مرکز و صحرای بزرگ بوده‌است. هرودوت می‌نویسد که در حوالی ۴۸۰ پیش از میلاد مسیح، شیرها در یونان معمول بودند و حتا به کاروان شترهای خشایارشای هخامنشی در هنگامی که در یونان به سر می‌برد، حمله کردند. در سال ۳۰۰ پ. م. ، ارسطو آن‌ها را در یونان کمیاب توصیف کرد تا آنکه در سال ۱۰۰ پ. م. دیگر اثری از آن‌ها در یونان نبود.^[۱۲۹] گروهی از شیرهای آسیایی تا سده دهم میلادی در قفقاز و آذربایجان، واپسین پناهگاهشان در اروپا، به زندگی ادامه دادند.^[۱۳۰]

شیرهای ساکن فلسطین در سده‌های میانی به کلی نابود شدند و در بیشتر دیگر بخش‌های آسیا نیز با ورود سلاح‌های گرم در سده هجدهم میلادی از میان رفتند. در اواخر سده نوزدهم و آغاز سده بیستم میلادی آن‌ها در شمال آفریقا و جنوب غربی آسیا منقرض شده بودند. در پایان سده نوزدهم شیرها در ترکیه و بیشتر مناطق شمالی هند ناپدید شده بودند^{[۶۹][۱۳۱]} و واپسین مشاهده یک شیر ایرانی در ایران نیز مربوط به سال ۱۹۴۲ در دزفول و میان شیراز و جهرم می‌شود؛^[۱۳۰] این زیرگونه امروزه تنها در جنگل گیر در شمال‌غربی هند یافت می‌شود.^[۱۳۲] در حدود ۴۰۰ شیر در محوطه‌ای حفاظت شده به مساحت تقریبی ۱٬۴۱۲ کیلومتر مربع در ایالت گجرات زندگی می‌کنند و تعدادشان به آرامی رو به افزایش است.^[۱۰]

جمعیت کنونی و حفاظت

امروزه بیشتر شیرها در شرق و جنوب آفریقا زندگی می‌کنند و تعدادشان با سرعت زیادی در حال کم شدن است؛^[۱۳۳] بررسی‌های جمعیتی کاهش تقریبی ۳۰ تا ۵۰ درصدی در طی دو دهه گذشته را نشان می‌دهند.^[۱] برآوردهای جمعیتی شیرهای آفریقایی میان سال‌های ۲۰۰۴–۲۰۰۲، تعداد آن‌ها را میان ۱۶٬۵۰۰ تا ۳۰٬۰۰۰ تخمین می‌زنند.^[۱۳۴] تخمین‌های اولیه در دهه ۱۹۹۰ تعداد آن‌ها را تا بیش از ۱۰۰٬۰۰۰ و حتا ۴۰۰٬۰۰۰ عدد پیش‌بینی می‌کردند. علت اصلی کاهش جمعیت این گونه بیماری و دخالت انسانی بوده‌است و از دست دادن زیستگاه و کشته شدن توسط انسان‌ها مهم‌ترین عوامل تهدید کننده این جانور هستند.^[۱] جمعیت‌های باقی‌مانده نیز در گروه‌ها و مناطق جدای از هم زندگی می‌کنند که این امر باعث درون‌زایی می‌شود و به طبع آن، کم شدن تنوع ژنتیکی. برای نمونه درون‌زایی در شیرهای جنگل گیر باعث پایین آمدن تنوع ژنتیکی، بالا رفتن سطوح تستوسترون، و کم شدن کیفیت اسپرم و لقاح در این جانوران شده‌است.^[۱۳۵] از این رو، اتحادیه بین‌المللی حفاظت از محیط زیست شیرهای آفریقایی را در رده گونه‌های آسیب‌پذیر گذاشته و شیرهای آسیایی را در رده در معرض خطر.^{[۱] [۱۳۶]} از جمله موارد ضروری برای پاسداری از تنوع ژنتیکی در میان شیرها، پخش کردن شیرهای نر در میان جمعیت‌های محلی گوناگون است.^[۱۳۳]

درباره تعداد شیرهای موجود در بزرگترین جمعیت آن‌ها در غرب آفریقا میان دانشمندان اختلاف است؛ تخمین‌های موجود میان ۱۰۰ تا ۴۰۰ شیر در بوم‌سازگان ارلی سینگو در بورکینا فاسو را نشان می‌دهند.^[۱] از جمعیتی از شیرهای مقیم شمال غربی آفریقا در پارک ملی وازا، کامرون، تنها ۲۱–۱۴ عدد باقی مانده‌است.^[۱۳۷]

مراقبت از هر دو شیر آفریقایی و آسیایی نیازمند پاسداری از مناطق محافظت شده و پارک‌های ملی است؛ از بهترین این مناطق می‌توان به پارک ملی اتوشا در نامیبیا، پارک ملی سرنگتی در تانزانیا، و پارک ملی کروگر در شرق آفریقای جنوبی اشاره کرد. در بیرون این مناطق برخورد میان شیرها و انسان‌ها اغلب به کشته شدن شیرها منجر می‌شود.^{[۱۳۸][۱۳۹]} در هند، که در آن واپسین پناهگاه شیرهای آسیایی در جنگل گیر قرار دارد، مشکلات متعددی در زمینه برخورد شیرها با انسان و کشته شدن دام با مردم محلی و مسوولان محیط زیست وجود دارند.^[۱۴۰] طرح‌هایی برای ایجاد زیستگاه دومی در ایالت مادایا پرادش برای واپسین شیرهای آسیایی باقی‌مانده به منظور کمک به باقی‌ماندن و رشد تنوع ژنتیکی در میان این گونه انجام شده‌اند ولی موفقیت‌آمیز نبوده‌اند.^[۱۴۱]

از پیشنهادهای مطرح‌شده به منظور حفاظت از شیرها در مناطق حفاظت‌شده، کشیدن سیم خاردار به دور این زمین‌ها است. در یک بررسی در سال ۲۰۰۴، هزینه سیم خاردار کشیدن به دور پارک ملی مکگادیکگادی، ۳ میلیون دلار تخمین زده شد و این در حالی است که خسارت وارده به کشاورزان به دلیل هدف قرار گرفتن احشامشان توسط شیرها به ۵۰ میلیون دلار می‌رسید.^[۱۴۲]

رابطه با انسان

حمله

شیرهای آدم‌خوار ساوو در موزه میدانی تاریخ طبیعی، شیکاگو

به طور معمول، شیرها به انسان حمله نمی‌کنند؛ با این حال گه‌گاه خبرهایی درباره حمله شیرها در آفریقا به انسان‌ها گزارش می‌شود و این همواره اقدامات تلافی‌جویانه از سوی مردم را در پی دارد. شیرهای آدم‌خوار ساوو در آفریقا در سال ۱۸۹۸ نزدیک به ۱۲۸ کارگر را که بر روی خط آهن مومباسا به نایروبی کار می‌کردند، کشتند.^[۱۴۳] در میان سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۵ میلادی، ۵۶۳ روستانشین تانزانیایی توسط شیرها مورد حمله قرار گرفتند که نشان از افزایش قابل ملاحظه این گونه حمله‌ها می‌داد.^[۱۴۴]

دلایل گوناگون حمله شیرها به انسان‌ها توسط دانشمندان مورد بررسی قرار گرفته‌است.^[۱۴۵] حمله این جانوران به انسان گاه می‌تواند در نتیجه آن باشد که انسان‌ها در آفریقا با گذاشتن پسماندهای خود در نزدیکی خانه‌هایشان باعث جلب توجه کفتارها و در پی آن شیرها می‌شوند.^[۱۴۶] با کم‌شدن شکار و نایاب شدن طعمه‌های همیشگیشان، این جانوران ناچار به روی آوردن به احشام و به ناگزیر گله‌داران می‌شوند.^[۱۴۷] به نظر می‌رسد که آن‌ها جز در هنگامی که طعمه‌هایشان کمیاب شوند، به آدمی حمله نمی‌کنند. در تانزانیا این حمله‌ها در پناهگاه حیات وحش سلوس و استان لیندی به وقوع پیوستند؛ جاهایی که در آن‌ها انسان‌ها حضور خود را گسترانده‌اند و یا جمعیت‌های محلی شیر به دلیل حفاظت مناسب بالا رفته‌است.^[۱۴۴] گاهی نیز برخی شیرها تنها به خوردن انسان روی می‌آورند چرا که به دلایل جسمی توانایی کشتن دیگر طعمه‌ها را ندارند. در سال ۲۰۰۶، یک شیر در تانزانیا ۳۵ انسان را کشت و این به خاطر آن بود که به دلیل دندان‌درد توانایی خوردن گوشتی جز گوشت انسان را نداشت.^[۱۴۸] شیرهای پیر و یا ضعیف همچنین با احتمال بیشتری انسان را به عنوان یکی از طعمه‌های خود بر می‌گزینند.^[۱۴۹]

انسان‌ها نیز از دیرباز با حمله به شیرها، آن‌ها برای تفریح یا دلایل دیگر شکار می‌کردند؛ شکارچیان نه تنها در گذشته، که حتا امروزه نیز شیرها را به عنوان تروفه شکار می‌کنند.^[۱۵۰] کشته شدن شیرها توسط انسان گاه به دلیل فعالیت‌های انسانی و گسترش مناطق مسکونی در جاهایی چون آفریقا بوده‌است. شهرک‌نشینان مستعمره‌نشین اهل اروپا در بسیاری از مناطق آفریقا و برای نمونه زیمبابوه، جمعیت‌های بسیاری از گربه‌های بزرگ را نابود کردند.^[۱۵۱] در میانه سده نوزدهم، یک مهاراجه برای تفریح به تنهایی ۳۰۰ شیر ایرانی در هند را کشت.^[۱۵۲]

گاه انسان‌ها از هیبت شیر برای حمله به دیگر انسان‌ها و کشتن آن‌ها استفاده می‌کردند: در دهه ۱۸۹۰ تعداد زیادی از مردم بومی کرانه‌های شرقی دریاچه تانگانیکا توسط «مردان شیری» کشته شدند. در ابتدا مردم محلی به کشیشان مسیحی التماس می‌کردند تا این مردمان را اخراج کنند، اما کشیشان با پی بردن به خرافات مردم از آن برای جلوگیری از پخش شدن اهالی منطقه استعماری بهره می‌گرفتند. حملات تا بدانجا پیش رفت که با کشته شدن تعداد زیادی از مردم، دولت استعماری دستور به بازداشت متجاوزان و مجازات آن‌ها را داد. اصطلاح مردان شیری تا نیم‌سده پس از آن وقایع در بخش‌های گسترده‌ای از آفریقا به کار برده می‌شد.^[۱۵۳] روش کار مردان شیری، که با کشتن انسان‌ها در شب صحنه را به گونه‌ای درست می‌کردند که گویی مقتول قربانی حمله یک شیر شده، گونه‌ای ترور سیاسی بود که اغلب به گردن شیرها انداخته می‌شد و خود باعث کشتار تعداد زیادی شیر بی‌گناه به دست مردمان می‌گشت.^[۱۵۴]

در اسارت

یکی از کارکنان باغ‌وحش برلین در حال غذادادن به شیرهای در بند.

شیرها از گذشته‌های دور تاکنون توسط انسان‌ها در اسارت نگهداری می‌شوند. رومیان از آن‌ها در بازی‌هایشان بهره می‌گرفتند. شیرها همچنین به صورت دایمی در مجموعه باغ‌های وحش خصوصی، که نیاکان باغ‌وحش‌های امروزین بودند، سده هجدهم در غرب نگهداری می‌شدند. در آمریکا، نخستین شیری که در معرض تماشای همگانی قرار گرفت در سال ۱۷۱۶ در بوستون به نمایش گذاشته شد. با افزایش علاقه به شیرهای نمایشی و به کار بردن آن‌ها در سیرک‌ها، پرورشگاه‌های ویژه شیرها نیز راه‌اندازی شد.

شیرها در اسارت به خوبی تولید مثل می‌کنند و می‌توانند تا ۲۰ سال عمر کنند. رکورد بیشترین طول عمر یک شیر در اسارت متعلق به شیری به نام آپولو در باغ‌وحش هونولولو است که نزدیک به ۲۲ سال عمر کرد.^[۱۵۵]

از لحاظ تاریخی

پادشاهان آشور در سده ۹ پیش از میلاد در کاخ‌های خود شیر نگه می‌داشتند،^[۱۲۹] و اسکندر مقدونی نیز بنا بر افسانه‌ها در شمال هند با بزرگان و اشراف‌زادگانی روبرو شد که شیر تربیت‌شده داشتند.^[۱۵۶] رومیان باستان نیز برای بازی‌های گلادیاتوریشان از شیرها بهره می‌گرفتند و شخصیت‌های مهمی چون سولا، پومپه، و ژولیوس سزار اغلب دستور گرفتن و کشتن صدها شیر در یک زمان را به منظور تفریح همگانی می‌دادند.^[۱۵۷] مارکوپولو گزارش می‌کند که شاهزادگان هندی به تربیت شیر اقدام می‌کردند و حتا قوبلای‌خان آن‌ها را در محل زندگیش نگه می‌داشت.^[۱۵۸] با این حال از آنجا که او اشاره می‌کند که «آن‌ها بزرگتر از شیرهای بابلی بودند و پوست زیبایی داشتند که رگه‌هایی به رنگ سفید، سیاه، و قرمز داشت»، به نظر می‌آید که منظور او ببر بوده‌است.^[۱۵۹]

در باغ‌وحش

شیرهای باغ‌وحش ملبورن بر روی زمین چمن‌کاری شده برایشان نشسته‌اند

شیر همانند جانورانی چون ببر و کوسه از جمله جاندارانی است که مردم مشتاق دیدنشان در باغ‌وحش‌ها هستند و باغ‌وحش‌ها آن را برای شخصیت کاریزمایش در میان مردم و علاقه‌شان برای دیدنش، نگاه می‌دارند.^[۱۶۰] امروزه نزدیک به ۱۰۰۰ شیر آفریقایی و ۱۰۰ شیر آسیایی در باغ‌وحش‌ها و پارک‌های حیات وحش در سراسر جهان نگهداری می‌شوند. از شیرها برای اهدافی چون گردشگری، آموزش و مقاصد حفاظتی نگهداری می‌شود.^[۱۶۰]

برنامه‌های جابجایی و مبادله شیرها در میان باغ‌وحش‌ها برای مدت طولانی وجود داشته‌است که هدف از آن‌ها بالا بردن تنوع ژنتیکی شیرهای در اسارت است. با این حال از آنجا که این برنامه‌ها در گذشته مبادله زیرگونه‌های مشخص با همدیگر را رعایت نمی‌کردند، آلودگی ژنتیکی در میان جمعیت‌هایی با منشا جدای از هم پدید آمد. اما برنامه‌های امروزین این مساله را در نظر می‌گیرند و تلاش می‌کنند تا شیرهایی از زیرگونه‌های مختلف را به دنیا نیاورند. برنامه نجات نسل این جانور تلاشی برنامه‌ریزی شده از سوی اتحادیه باغ‌وحش‌ها و آکواریوم‌ها در این سو است. در ۱۹۸۲، این برنامه طرح‌هایی برای حفاظت از تنوع ژنتیکی شیرهای آسیایی ارایه کرد. طرحی مشابه برای شیرهای آفریقایی، و با تاکید بر زیرگونه آفریقای جنوبی، در ۱۹۹۳ کلید خورد. بیشتر این شیرهای در اسارت منشا نامشخص دارند و این مساله بازگرداندن آن‌ها به حیات وحش را ناممکن یا بسیار سخت می‌کند.^[۶۹]

زیرگونه شیر اطلس، که به دلیل آنکه بزرگترین زیرگونه‌است از همه دیگر شیرها دیدنی‌تر است، امروزه دیگر در حیات وحش وجود ندارد اما تعداد اندکی از شیرهای در اسارت وجود دارند که ادعا می‌شود از نسل این شیرها هستند. ۱۲ عدد از این شیرها در بندر لیمپن در کنت، انگلستان، نگهداری می‌شوند؛ این‌ها همگی از جانوران باغ‌وحش متعلق به شاه مراکش به جای مانده‌اند. همچنین ۱۱ نمونه دیگر که ادعا می‌شود شیر بربری هستند در باغ‌وحش آدیس آبابا، یکی در باغ‌وحش نووید، و چند نمونه در پارک حیات وحش امنه‌ویل در فرانسه وجود دارند. چند بنیاد پژوهشی با همکاری دانشگاه آکسفورد برنامه‌ای بلندپروازانه با عنوان پروژه شیر بربری در حال اجرا دارند که هدف آن به دنیا آوردن این شیرها در اسارت و معرفی دوباره آن‌ها به طبیعت در یکی از پارک‌های ملی مراکش در کوه‌های اطلس است.^[۱۶۱]

نمایش و سیرک

نگاره‌ای تیزابی مربوط به سده هجدهم که رام‌کننده‌ای را در قفس شیرها و ببرها نشان می‌دهد

جنگ جانوران از جمله نمایش‌های مرسوم در پاریس در سده هجدهم میلادی بوده‌است. به جان هم انداختن شیر با دیگر جانوران درنده به زمان‌های باستان بر می‌گردد و تا پایان سده هفدهم نیز در اروپا مرسوم بوده‌است. نبرد میان شیرها و سگ‌ها به صورت کلی از ۱۸۰۰ در شهر وین در اتریش و از ۱۸۲۵ در انگلستان ممنوع شد.^[۱۶۲]

پیشگامان تربیت شیرها و رام کردنشان آنری مارتن فرانسوی و ایساک وان امبورگ آمریکایی بودند. آن‌ها کارشان را در میانه سده نوزدهم آغاز کردند و روش‌های آن‌ها به سرعت از سوی دیگر مربیان پیگیری شد.^[۱۶۳] مارتن نمایش خود را در سومین المپیک سیرک در ۱۸۳۱ در پاریس با نمایشی به نام «شیرهای میسور»^{[پانویس ۱۱]} آغاز کرد؛ نمایشی که در آن دو شیر به نام‌های «نرو» و «کوبورگ» و یک ببر به نام «اتیر» حضور داشتند. وان امبورگ نیز به همراه تور خود انگلستان را گشت و در برابر شهبانو ویکتوریا به اجرا پرداخت. رام‌کردن نماد قدرت در طبیعت و واداشتن آن به اجرای برنامه توجه بسیار بیشتری را از سوی مردم نسبت به رام‌کردن سنتی اسب‌ها بر می‌انگیخت.^[۱۶۳]

شیر در فرهنگ

از هزاران سال پیش تاکنون، از شیر به عنوان نماد در فرهنگ‌های آسیا، اروپا، و آفریقا استفاده می‌شده‌است. بر خلاف حمله‌های گهگاه شیرها به انسان‌ها، این جانوران وجهه مثبتی در فرهنگ‌های مختلف داشته‌اند و به عنوان جانورانی با قدرت و صلابت به تصویر کشیده می‌شدند. شیرها در میان مردم اغلب با عنوان «شاه جنگل» یاد می‌شوند و از این رو همچون نمادی پادشاهی نگریسته می‌شدند.^[۱۶۴] از آن‌ها همچنین به رشادت یاد شده و ازوپ، داستان‌سرای یونانی سده ۶ پیش از میلاد، در حکایت‌های خود شیرها را مثال آورده‌است.^[۱۶۵]

به تصویر کشیدن شیرها به ۳۲٬۰۰۰ سال پیش باز می‌گردد؛ عاج تراشیده شده به شکل انسان با سر شیر در غار ووگلهرد در جنوب‌غربی آلمان قدمتی نزدیک به ۳۲٬۰۰۰ دارد و مربوط به تمدن اوریگنیشن است.^[۶] در غارنگاره‌های پارینه‌سنگی غارهای لاسکو مربوط به ۱۵٬۰۰۰ سال پیش نیز می‌توان تصاویر شیرها را دید. در اتاق گربه‌سانان در این غار تصویری وجود دارد که دو شیر را در حال جفت‌گیری نشان می‌دهد.^[۱۸]

نگاره شیر و گاو در تخت جمشید در جبهه شمالی کاخ سه‌دری.

نگاره شیر بر روی یک ظرف ایرانی در موزه لوور متعلق به سده ۱۷ میلادی

مصریان باستان ماده‌شیر را، که شکارچی‌ای قوی بود، یکی از خدایگان جنگ خود می‌دانستند و ایزدانی چون باستت، مافدت، منهیت، پکهت، سخمت، تفنوت، و ابوالهول از آن جمله بودند.^[۱۶۴] فرعون قدرتمند مصری، رامسس دوم، با یک شیر در صحنه نبرد حاضر می‌شد و آمنهوتپ دوم در حالی که سوار بر ارابه بود به شکار شیر می‌رفت.^[۱۲۹] شیر نیمیان در یونان و روم باستان نمادین بود. این شیر در صورت فلکی برج اسد به تصویر کشیده می‌شد و طبق افسانه‌ها، هرکول پوست آن را بر تن می‌کرد.^[۱۶۶] شیر همچنین نمادی همیشگی در میان‌رودان بود و در میان سومریان و آشوریان و بابلیان به عنوان نمادی استوار از شاهنشاهی نگریسته می‌شد. شیر بابلی موتیف، که به شکل یک تندیس پیدا شده‌است، اغلب بر دیوارها نقاشی می‌شد و از آن با نام شیر گام‌زنان بابل یاد می‌شود. این بابل بود که در آن بنا بر کتاب‌های عهد قدیم، دانیال پیامبر از دخمه شیرها سالم بیرون آمد.^[۱۶۷]

در متن‌های پوراناها در هندوئیسم، ناراسیما (به معنای «انسان-شیر») تجسمی نیمه‌انسانی-نیمه‌شیر یا اواتار از ویشنو است که توسط بندگان هندویش پرستش می‌شود و پراهلادای کودک را از چنگ پدر اهریمن‌صفتش شاه هیرانیاکاشیپو نجات می‌دهد.^[۱۶۸] ویشنو در ناراسیمها شکلی نیمه‌انسان-نیمه‌شیر می‌گیرد در حالی که بدنی به شکل انسان دارد ولی سری همچون یک شیر با پنجه‌های آن. سینگ نامی ودایی و باستانی در هند است به معنای «شیر» (منظور شیر آسیایی) که قدمتش به بیش از ۲٬۰۰۰ سال پیش در هند باستان بر می‌گردد. این نام در اصل تنها توسط راجپوت‌ها، کاستی نظامی د هند، استفاده می‌شد. پس از پیدایش «انجمن برادری خالص» در این کشور در سال ۱۶۹۹، سیک‌ها نیز به دلیل آرزوهای گورو گوبیند سینگ، نام سینگ را به کار بردند. امروزه در کنار میلیون‌ها راجپوت هندو، این نام توسط ۲۰ میلیون سیک در سراسر جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد.^[۱۶۹]

تصویر شیر آسیایی نه تنها در نشان ملی هند وجود دارد، که تصویر آن بر روی پرچم‌ها و نشان‌های خانوادگی دیگر کشورها و مناطق آسیا و اروپا دیده می‌شود.^[۱۷۰] کمی پایین‌تر از شبه‌قاره هند، شیر آسیایی برای قوم سینهالی، پرجمعیت‌ترین گروه نژادی در سریلانکا، ارزشی نمادین دارد. نام سیهالی از واژه هندوآریایی سینهالا که ترکیبی به معنای «مردمان شیر» یا «مردمانی از تبار و خون شیر» است، گرفته شده. پرچم سری لانکا شیری را به تصویر می‌کشد که شمشیری آهیخته در دست دارد.^[۱۷۱] کشور سنگاپور نام خود را از دو واژه مالایی سینگا (شیر) و پورا (شهر/دژ) می‌گیرد که خود از واژگان تامیلی-سانسکریت சிங்க سینگا و पुर புர پورا، می‌آید.^[۱۷۲]

شیرها از ورودی شهر ممنوعه پاسداری می‌کنند.

شیر آسیایی چهره‌ای معمول در هنر چینی است. محبوبیت آن‌ها در دوران دودمان هان (۲۰۶ پیش از میلاد تا ۲۲۰ پس از میلاد) با معرفی شیرهای محافظ چینی افزایش یافت. تندیس این شیرها در جلوی کاخ‌های پادشاهی و به منظور محافظت از خاندان شاهنشاهی گذاشته می‌شدند. از آنجا که شیرها هیچ گاه بومی و ساکن چین نبوده‌اند، آن‌ها را اغلب به عنوان هدیه برای شاهان چینی می‌آوردند و نخستین تصویرسازی‌ها از این شیرها اندکی غیرواقعی بودند.^[۱۶۷] پس از معرفی هنر بودایی به چین در دودمان تانگ (پس از سده ششم میلادی)، شیرها اغلب بدون بال به تصویر کشیده می‌شدند، بدنشان قطورتر و کوتاه‌تر شد، و یالشان پیچ‌خورده گشت.^[۱۷۳] رقص شیر نوعی رقص سنتی در فرهنگ چینی است که در آن حرکات این جانور توسط شخصی که لباسی با هیبت شیر را پوشیده، تقلید می‌شود. این رقص اغلب به همراه موسیقی سنج و طبل و ناقوس اجرا می‌شود و از جمله مراسم اصلی در جشن‌های سال نوی چینی است که برای نوید خوشبختی در سال نو انجام می‌شود.^[۱۷۴]

«شیر» نام اختصاری چندین تن از جنگاوران سده‌های میانی بوده‌است؛ کسانی چون ریچارد شیردل^[۱۶۴] و هاینریش شیر. دوک ساکسونی و رابرت سوم فلاندر نام اختصاری «شیر فلاندرز» داشتند؛ نمادی ملی فلاندرزی که تا زمان حال نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. شیرها به کرات در نشان‌های خانوادگی در اروپا و کانادا به تصویر کشیده می‌شدند.^[۱۷۵] شیر همچنین نماد تیم‌های ملی فوتبال در انگلستان، اسکاتلند و سنگاپور است و دیگر تیم‌های نامداری چون دیترویت لاینز در ان‌اف‌ال،^[۱۷۶] باشگاه فوتبال چلسی^[۱۷۷] و باشگاه فوتبال استون ویلا^[۱۷۸] در لیگ برتر انگلستان (و خود نماد لیگ برتر^[۱۷۹])، است.

نشان خانوادگی دودمان پهلوی که دو شیر در کنار و یک نماد شیر و خورشید در میان دارد.

در ایران، شیر از گذشته‌های دور نمادی باستانی در فرهنگ ایرانی بوده‌است و نقش آن را می‌توان در گورهایی باستانی چون شیر سنگی^[۱۸۰] و قالیچه‌های معروف به «قبای شیری»^[۱۸۱] مشاهده کرد. تصویر شیر در کنده‌کاری‌های تخت جمشید و کاخ داریوش بزرگ چندین بار به کار رفته؛ از جمله این تصاویر می‌توان به صحنه شکار گاو ماده توسط شیر در پلکان شرقی بنا اشاره کرد. در این نگاره شیری که نماد خورشید است با حمله بر گاو سرما و زمستان، به تعقیب آن می‌پردازد و این هنگام اعتدال بهاری و نوروز است.^[۱۸۲]

نقاشی شیر در رمان جادوگر شهر اُز

شیر در ادبیات ایران نیز نقشی بزرگ دارد و فردوسی در شاهنامه بارها به آن اشاره می‌کند و رشادت و بزرگی پهلوانان را با توانایی‌های شیر می‌سنجد. دیگر شاعران ایرانی نیز پادشاهی شیر را ستوده‌اند و از آن به قدرت و خردورزی یاد کرده‌اند:^[۱۸۳]

بیازید هوشنگ چون شیر چنگ

جهان کرده بر دیو نستوه تنگ

— فردوسی

امیر است شیری که دارد سپاه

ز خرگوش و روباه و گرگ و شغال

— ناصرخسرو

خوی نیکو تو را چو شیر کند

خوی بد، عالم از تو سیر کند

— سنایی

نشان شیر و خورشید همچنین از معروف‌ترین نمادهای ایرانی است که نه تنها در دوره‌های بسیاری از تاریخ ایران بر پرچم آن قرار داشت که تا پیش از انقلاب ایران در سال ۱۳۵۷ نماد ملی این کشور بود.^[۱۸۴] تصویر شیر همچنین در بسیاری دیگر نشان‌ها در تاریخ ایران از جمله تاج‌ها، پرچم‌های جنگ، و لباس‌های پادشاهی به کار می‌رفته است.^[۱۸۵]